Leki przeciwzakrzepowe (antykoagulanty): wskazania, przeciwwskazania, rodzaje

Leki przeciwzakrzepowe, czyli antykoagulanty, stanowią dużą grupę leków, których głównym zadaniem jest spowolnienie procesu krzepnięcia krwi. Jest to proces, który zapobiega utracie krwi przy uszkodzeniu tkanek i przerwaniu ciągłości naczyń. Sprawdź, jakie są wskazania i przeciwwskazania do stosowania leków przeciwkrzepliwych i  jakie mogą wywoływać skutki uboczne. Poznaj rozaje antykoagulantów.

Spis treści

1. Leki przeciwzakrzepowe (antykoagulanty): wskazania
2. Leki przeciwzakrzepowe (antykoagulanty): przeciwwskazania
3. Mechanizm (kaskada) krzepnięcia krwi
4. Leki przeciwzakrzepowe (antykoagulanty): rodzaje
• Antagoniści witaminy K
• Leki pośrednio hamujące aktywność trombiny
• Bezpośrednie inhibitory czynnika Xa przyjmowane doustnie
• Leki bezpośrednio hamujące aktywność trombiny

Leki przeciwzakrzepowe (antykoagulanty), których zadaniem jest hamowanie krzepnięcia krwi, stosowane są głównie w celu prewencji oraz leczenia choroby zakrzepowo-zatorowej, powikłań, które mogą się rozwinąć w przebiegu migotania przedsionków, jak również w terapii wrodzonych zaburzeń krzepnięcia krwi.

Leki przeciwzakrzepowe (antykoagulanty): wskazania

Wśród głównych wskazań do stosowania leków hamujących krzepnięcie krwi należą:

• profilaktyka żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej (zatorowości płucnej, zakrzepicy żył głębokich) i ich powikłań u osób hospitalizowanych, długotrwale unieruchomionych (np. osób w podeszłym wieku, chorych nieprzytomnych w ciężkim stanie klinicznym, pacjentów noszących opatrunek gipsowy), po rozległych zabiegach chirurgicznych oraz cierpiących z powodu choroby nowotworowej
• zapobieganie wystąpienia niedokrwiennego udaru mózgu oraz incydentów zakrzepicy u pacjentów z migotaniem przedsionków, a także podczas zabiegów kardiochirurgicznych, między innymi zabiegu wszczepiania sztucznych zastawek serca
• trombofilia, czyli wrodzone zaburzenie w układzie krzepnięcia, które charakteryzuje się zwiększoną tendencją do tworzenia zakrzepów. Występuje u osób z między innymi wrodzonym wzrostem stężenia czynników i kofaktorów krzepnięcia, hiperhomocysteinemią, wrodzonym niedoborem antytrombiny oraz białek C i S (które są naturalnymi antykoagulantami w organizmie człowieka), a także mutacją genetyczną czynnika V krzepnięcia krwi typu Leiden
• terapia zespołu antyfosfolipidowego (inaczej zespół antykardiolipinowy). Zespół antyfosfolipidowy to choroba autoimmunologiczna o nieznanej etiologii, która charakteryzuje się występowaniem przeciwciał antyfosfolipidowych. Choroba występuje znaczniej częściej u kobiet niż u mężczyzn. W jej przebiegu dochodzi do zakrzepicy naczyniowej oraz powikłań położniczych, w postaci nawracających poronień i trudności w utrzymaniu ciąży.

Leki przeciwzakrzepowe (antykoagulanty): przeciwwskazania

Leku hamujące krzepliwość krwi powinny być przyjmowane pod ścisłą kontrolą lekarza. Wyróżnia się 2 grupy przeciwwskazań, bezwzględne i względne, które muszą być brane pod uwagę przez lekarza przed wypisaniem recepty i rozpoczęciem terapii. 

Przeciwwskazania bezwzględne

• aktywne, klinicznie istotne krwawienie
• świeże krwawienie wewnątrzczaszkowe
• samoistne lub pourazowe krwawienie podpajęczynówkowe
• skaza krwotoczna wrodzona bądź nabyta
• nadwrażliwość na lek

Przeciwwskazania względne

• choroby przewodu pokarmowego związane z dużym ryzykiem krwawienia (szczególnie wrzody trawienne dwunastnicy i żołądka) oraz objawy krwawienia z przewodu pokarmowego
• objawowe nadciśnienie wrotne
• zaawansowana niewydolność wątroby oraz niewydolność nerek
• źle kontrolowane nadciśnienie tętnicze (>200/110mmHg)
• guz mózgu
• stan bezpośrednio po zabiegu operacyjnym mózgu, rdzenia kręgowego oraz narządu wzroku
• rozwarstwienie aorty
• do 24 godzin po zabiegu operacyjnym, biopsji narządu albo nakłuciu tętnicy
• nakłucie lędźwiowe diagnostyczne lub lecznicze (w ciągu 24h)
• retinopatia cukrzycowa
• ostre zapalenie osierdzia
• małopłytkowość immunologiczna zależna od heparyny (HIT)
• ciąża (doustne inhibitory witaminy K są teratogenne!)

Mechanizm (kaskada) krzepnięcia krwi

Proces krzepnięcia krwi zachodzi w wyniku aktywacji płytek krwi (pod wpływem pobudzania różnych receptorów na ich powierzchni), czynników osoczowych oraz czynników naczyniowych.

Wyróżnia się 2 podstawowe mechanizmy, które zapoczątkowują proces krzepnięcia krwi: zewnątrznaczyniowy oraz wewnątrznaczyniowy.

Przy udziale wielu czynników krzepnięcia, które biorą udział w szeregu kaskadowych reakcji protelitycznych i z formy nieaktywnej przekształcają się w aktywną proteazę (np. nieaktywny czynnik VIII w aktywny czynnik VIIIa), dochodzi ostatecznie do przekształcenia protrombiny w trombinę (pod wpływem aktywnego czynnika Xa).

Powstała trombina jest enzymem, który pełni kluczową rolę w procesie krzepnięcia krwi. Powoduje ona, że nie tylko z rozpuszczalnego fibrynogenu powstaje nierozpuszczalna fibryna (czyli włóknik) i tworzy się skrzep, ale także aktywuje zwrotnie wiele czynników krzepnięcia. Działanie trombiny hamuje endogenny antykoagulant jakim jest antytrombina.

Leki przeciwzakrzepowe (antykoagulanty): rodzaje

Istnieje wiele możliwości podziału leków hamujących krzepliwość krwi. Najczęściej dzieli się je ze względu na drogę podania (preparaty doustne, dożylne i podskórne), mechanizm działania, a także cel w jakim są stosowane.

Wyróżnia się 4 główne grupy leków hamujących krzepliwość krwi: antagonistów witaminy K, leki pośrednio hamujące aktywność trombiny, leki bezpośrednio hamujące aktywność trombiny oraz leki bezpośrednio hamujące aktywność czynnika krzepnięcia Xa.

1. Antagoniści witaminy K

Wśród leków należących do grupy antagonistów witaminy K wyróżnia się acenokumarol oraz warfarynę. Warto wspomnieć, że to właśnie warfaryna jest jednym z najczęściej stosowanych przez pacjentów leków przeciwkrzepliwych na całym świecie.

• antagoniści witaminy K - mechanizm działania

Witamina K jest niezbędna do syntetyzowania czynników krzepnięcia krwi w wątrobie. Przy stosowaniu antagonistów witaminy K, powstające czynniki krzepnięcia krwi (czynnik II, VII, IX, X oraz białka C i S) nie są pełnowartościowe i nie aktywują procesu krzepnięcia.

• antagoniści witaminy K - droga podania

Zarówno acenokumarol, jak i warfaryna są lekami podawanymi doustnie.

• antagoniści witaminy K - główne różnice między acenokumarolem a warfaryną

Do podstawowych różnic występujących między acenokumarolem a warfaryną należą czas po którym leki osiągają maksymalne stężenie we krwi (acenokumarol 2-3h, warfaryna 1,5h) oraz ich biologiczny okres półtrwania (acenokumarol 8-10h, warfaryna 36-42h).

• antagoniści witaminy K - wskazania do podania

Antagoniści witaminy K są podstawowymi lekami stosowanymi profilaktycznie u pacjentów ze zwiększoną predyspozycją do zachorowania na chorobą zakrzepowo-zatorową, chorujących na migotanie przedsionków (profilaktyka zatorów tętniczych), z wszczepionymi sztucznymi zastawkami serca, a także jako wtórne zapobieganie zawałowi serca.

Natomiast w leczeniu stanów zakrzepowo-zatorowych początkowo podaje się chorym heparynę, ze względu na szybki początek działania, a antagonistów witaminy K stosuje się dopiero po upływie kilku dni, jako kontynuację leczenia.

• antagoniści witaminy K - monitorowanie parametrów krzepnięcia krwi

Bardzo istotne jest częste wykonywanie badań laboratoryjnych krwi i monitorowanie parametrów krzepnięcia (dokładnie protrombinowego czasu krzepnięcia (PT, ang. prothrombin time) wyrażanego jako INR, czyli międzynarodowy znormalizowany współczynnik (INR, ang. international normalized ratio).

Dobranie właściwej dawki leku nie jest prostym zadaniem i wymaga indywidualnego podejścia do każdego pacjenta.

W zależności od stanu zdrowia chorego i jego sytuacji klinicznej, rekomendowana w profilaktyce i leczeniu chorób zakrzepowych wartość INR wynosi 2-3.

Utrzymywanie wyższych wartości INR (w przedziale 2,5-3,5) jest zalecane u pacjentów obciążonych czynnikami ryzyka wystąpienia zakrzepicy (np. z wszczepionymi sztucznymi zastawkami serca).

Należy zaznaczyć także, że działanie warfaryny jest modyfikowane przez liczne leki i pokarmy. Konieczna jest wtedy zmiana dawkowania leku, częste kontrole parametrów laboratoryjnych i uważne monitorowanie czasu krzepnięcia krwi.

Do substancji, które nie zmieniają działania warfaryny należą między innymi paracetamol, etanol, benzodiazepiny, opioidy oraz większość antybiotyków.

• antagoniści witaminy K - działania niepożądane

Wśród powikłań obserwowanych u pacjentów stosujących antagonistów witaminy K wyróżnia się krwawienia, reakcje uczuleniowe, dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego, martwicę skóry, martwicę niedokrwienną serca, zespół purpurowych stóp, wypadanie włosów, a także priapizm (czyli długotrwały, bolesny wzwód prącia).

Warto pamiętać, że zarówno warfaryna jak i acenokumarol w żadnym wypadku nie mogą być przyjmowane przez kobiety w ciąży, ponieważ wykazują działanie teratogenne. Są to leki które przenikają przez łożysko i mogą wywoływać krwawienia u płodu, a także poważne wady wrodzone związane z budową kości dziecka!

• antagoniści witaminy K - przedawkowanie

W wypadku zastosowania zbyt dużej dawki leku bez wystąpienia krwawienia zazwyczaj wystarczy zmniejszyć dawkę leku, bądź czasowo wstrzymać jego przyjmowanie.

Natomiast w przypadku wystąpienia krwawienia należy nie tylko przerwać stosowanie preparatu, ale także niekiedy konieczne jest doustne lub dożylne podanie preparatów witaminy K, świeżo mrożonego osocza (bogatego w czynniki krzepnięcia krwi), koncentratów kompleksu protrombiny czy rekombinowanego czynnika krzepnięcia VIIa.

2. Leki pośrednio hamujące aktywność trombiny

Do leków antykoagulacyjnych, których działanie polega na hamowaniu aktywności trombiny, zalicza się heparynę niefrakcjonowaną, heparyny drobnocząsteczkowe oraz fondaparynuks.

A) Heparyna niefrakcjonowana

• Heparyna niefrakcjonowana - mechanizm działania

Heparyna jest lekiem, którego działanie polega na zwiększeniu działania antytrombiny (jest ona naturalnym inhibitorem krzepnięcia, który inaktywuje trombinę i czynnik krzepnięcia Xa). Razem tworzą kompleks heparyna-antytrombina, który nie tylko neutralizuje działanie prokoagulacyjne trombiny, ale także innych czynników krzepnięcia (czynnika IXa, Xa, XIa i XIIa).

• Heparyna niefrakcjonowana - droga podania

Heparyna jest podawana podskórnie, dożylnie lub miejscowo (w postaci maści, żeli i kremów). Ze względu na ryzyko wystąpienia krwiaka nie wolno podawać jej domięśniowo.

• Heparyna niefrakcjonowana - monitorowanie parametrów krzepnięcia krwi

Antykoagulacyjne działanie heparyny ocenia się na podstawie wyników badań laboratoryjnych krwi, a dokładnie czasu aktywowanej częściowej tromboplastyny, czyli APTT (ang. activated partial thromboplastin time).

Lekarz dobiera dawkę leku indywidualnie dla każdego pacjenta i w zależności od jego stanu klinicznego. Wartości referencyjne APTT u pacjentów przyjmujących heparynę powinny znajdować się w przedziale 1,5-2,5.

• Heparyna niefrakcjonowana - wskazania

Ze względu na silne działanie przeciwkrzepliwe, heparyna niefrakcjonowana stosowana jest w celu zapobiegania powstawaniu zakrzepów w tętnicach i żyłach przy wykonywaniu wymiennego przetaczania krwi czy plazmaferezy, w dializoterapii z zastosowaniem sztucznej nerki, u pacjentów poddawanych przezskórnym interwencjom wieńcowym (PCI, ang. percutaneous coronary intervensions), a także w ostrej fazie zawału mięśnia sercowego.

Heparyna w postaci maści i kremów wykorzystywana jest do miejscowego stosowania w przypadku zakrzepowego zapalenia żył powierzchownych, w terapii żylaków kończyn dolnych oraz urazach tkanek miękkich.

• Heparyna niefrakcjonowana - działania niepożądane

Wśród powikłań obserwowanych u pacjentów stosujących heparynę niefrakcjonowaną wyróżnia się krwawienia, reakcje alergiczne, wypadanie włosów (a nawet odwracalne łysienie), martwicę skóry, a także osteoporozę. Jednym z działań niepożądanych heparyny niefrakcjonowanej jest małopłytkowość poheparynowa (HIT, ang. heparyn-induced thrombocytopenia), wyróżnia się 2 typy choroby:

• HIT typu 1 jest diagnozowana u około 15% chorych przyjmujących heparynę. Rozwija się w ciągu pierwszych 2-4 dni stosowania i najczęściej polega na niewielkim spadku ilości trombocytów we krwi (o mniej niż 25%). W takim wypadku nie ma konieczności odstawiania leczenia przeciwkrzepliwego heparyną, liczba płytek krwi samoistnie powraca do normy. Nie stwierdza się następstw klinicznych.
• HIT typu 2 jest diagnozowana u około 3% chorych przyjmujących heparynę i zwykle rozwija się po 4-10 dniach jej stosowania. Chorobę wywołują przeciwciała skierowane przeciwko czynnikowi uwalnianemu z płytek krwi. Tworzące się agregaty płytkowe są szybko usuwane z krwi, co prowadzi do przejściowej małopłytkowości. HIT typu 2 wiąże się natomiast ze zwiększeniem ryzyka wystąpienia zakrzepicy żylnej lub tętniczej w wyniku nasilonego powstawania trombiny. Te następstwa rozwijają się u aż 30-75% chorych z HIT!

Z tego powodu u wszystkich chorych przyjmujących heparynę należy często monitorować liczbę trombocytów (czyli płytek krwi). W przypadku wystąpienia HIT należy natychmiast wstrzymać podawanie heparyny niefrakcjonowanej i zastosować leki przeciwkrzepliwe, których mechanizm działania polega na bezpośrednim neutralizowaniu trombiny.

• Heparyna niefrakcjonowana - przeciwwskazania

Heparyna niefrakcjonowana nie powinna być stosowana u pacjentów z rozpoznaną małopłytkowością poheparynową (HIT), nadwrażliwością na lek, czynnym krwawieniem, zaburzeniami krzepnięcia krwi (hemofilia, ciężka trombocytopenia, plamica), ciężkim nadciśnieniem tętniczym, krwiakiem wewnątrzczaszkowym, infekcyjnym zapaleniem wsierdzia, czynną gruźlicą, chorobami przewodu pokarmowego zagrożonymi krwawieniem (zwłaszcza wrzodami trawiennymi żołądka i dwunastnicy).

Nie należy podawać heparyny niefrakcjonowanej u osób z niewydolnością nerek lub wątroby, a także kobietom w ciąży, chyba że występują wyraźne wskazania i pozwala na to stan zdrowia pacjenta.

Powinno się zachować czujność i częste kontrole czasów krzepnięcia u osób, które przyjmują heparynę, a w niedalekim czasie przebyły zabieg operacyjny (zwłaszcza ośrodkowego układu nerwowego) czy narządu wzroku, biopsję narządu, jak również punkcję lędźwiową.

• Heparyna niefrakcjonowana - przedawkowanie

W wypadku przyjęcia zbyt dużej dawki leku i wystąpienia krwawienia należy przerwać stosowanie preparatu i zlecić podanie pacjentowi specyficznego antagonisty heparyny niefrakcjonowanej, jakim jest siarczan protaminy. Łączy się on z heparyną w kompleks, który jest pozbawiony aktywności przeciwkrzepliwej.

B) Heparyny drobnocząsteczkowe

Do leków hamujących krzepliwość krwi, których działanie polega na neutralizacji czynnika Xa zalicza się heparyny drobnocząsteczkowe. Wśród nich wyróżnia się między innymi enoksaparynę, nadroparynę oraz dalteparynę.

• Heparyny drobnocząsteczkowe - mechanizm działania

Heparyny drobnocząsteczkowe wykazują podobny mechanizm działania jak heparyna niefrakcjonowana, czyli łączą się z cząsteczką antytrombiny, natomiast znacznie silniej hamują one czynnik Xa i słabiej inaktywują trombinę. Ponadto, heparyny drobnocząsteczkowe charakteryzują się dłuższym czasem działania niż heparyna drobnocząsteczkowa.

• Heparyny drobnocząsteczkowe - droga podania

Heparyny drobnocząsteczkowe podawane są podskórnie.

• Heparyny drobnocząsteczkowe - monitorowanie parametrów krzepnięcia krwi

W przypadku stosowania heparyn drobnocząsteczkowych u pacjentów z prawidłową funkcją nerek, kontrola parametrów krzepnięcia krwi, jak również korekta dawkowania nie są konieczne (wyjątek stanowią chorzy z niewydolnością nerek, osoby otyłe z BMI powyżej 35 kg/m² oraz kobiety w ciąży).

• Heparyny drobnocząsteczkowe - działania niepożądane

Wśród powikłań obserwowanych u pacjentów stosujących heparyny drobnocząsteczkowe wyróżnia się krwawienia, małopłytkowość, a także osteoporozę.

• Heparyny drobnocząsteczkowe - przeciwwskazania

Heparyny drobnocząsteczkowe należy ostrożnie stosować u pacjentów z rozpoznaną niewydolnością nerek oraz u osób otyłych, których masa ciała przekracza 150 kg, ponieważ dawka leku ustalana jest w przeliczeniu na kilogram masy ciała chorego.

• Heparyny drobnocząsteczkowe - przedawkowanie

Warto zaznaczyć, że w przeciwieństwie do heparyny niefrakcjonowanej, heparyny drobnocząsteczkowe nie są skutecznie i całkowicie inaktywowane przez protaminę.

C) Fondaparynuks

• Fondaparynuks - mechanizm działania

Fondaparynuks jest lekiem, który wykazuje podobny mechanizm działania jak heparyny drobnocząsteczkowe. Silnie i swoiście wiąże się z antytrombiną, co skutkuje efektywną inaktywacją czynnika Xa.

• Fondaparynuks - droga podania

Fondaparynuks podawany jest raz dziennie podskórnie.

• Fondaparynuks - wskazania

Fondaparynuks jest stosowany głównie w profilaktyce zakrzepicy żylnej u osób poddawanych zabiegom ortopedycznym (np. alloplastyce stawu biodrowego czy kolanowego), profilaktyce i leczeniu żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej, a także w przebiegu zawału mięśnia sercowego.

• Fondaparynuks - przedawkowanie

Niestety na chwilę obecną nie jest dostępny żaden środek neutralizujący działanie fondaparynuksu, siarczan protaminy nie hamuje jego właściwości antykoagulacyjnych.

3. Bezpośrednie inhibitory czynnika Xa przyjmowane doustnie

A) Rywaroksaban

Rywaroksaban jest stosunkowo nowym lekiem na rynku farmaceutycznym.

• Rywaroksaban - mechanizm działania

Mechanizm działania rywaroksabanu opiera się na bezpośredniej neutralizacji czynnika Xa krzepnięcia, cząsteczka leku wiąże się z miejscem aktywnym czynnika Xa i w ten sposób go inaktywuje.

Poprzez hamowanie aktywności czynnika Xa, zapobiegają wytwarzaniu trombiny, a tym samym powstawaniu zakrzepu (trzeba podkreślić, że nie hamują one już wytworzonej i aktywnej trombiny). Warto także zaznaczyć, że charakteryzuje się szybkim początkiem i końcem działania.

• Rywaroksaban - droga podania

Warto zaznaczyć, że jest to pierwszy inhibitor czynnika Xa podawany doustnie, przez co jego stosowanie jest bardzo wygodne dla pacjenta, niestety wiąże się to z wysoką ceną leku.

• Rywaroksaban - monitorowanie parametrów krzepnięcia krwi

W przypadku stosowania rywaroksabanu w zalecanych dawkach u pacjentów z prawidłową funkcją nerek, kontrola parametrów krzepnięcia krwi, jak również korekta dawkowania nie są konieczne. W osób z rozpoznaną niewydolnością nerek konieczna jest zmiana dawkowania.

• Rywaroksaban - wskazania

Rywaroksaban stosowany jest u pacjentów w celu zapobiegania wystąpienia żylnej choroby zakrzepowo-zatorowo i jej groźnych dla życia powikłań (zwłaszcza u osób poddanych dużym ortopedycznym zabiegom operacyjnym-protezowaniu stawu biodrowego lub kolanowego) jak również u osób ze zdiagnozowanym migotaniem przedsionków. Zmniejsza on w tej sytuacji ryzyko udaru mózgu, zatoru tętnicy płucnej oraz zakrzepicy żył głębokich.

• Rywaroksaban - działania niepożądane

Wśród działań niepożądanych rywaroksabanu wyróżnia się zmęczenie, uczucie duszności, bladość skóry, nudności oraz zwiększenie aktywności aminotransferaz wątrobowych. Warto zaznaczyć, że krwawienia nie są często obserwowanym powikłaniem u pacjentów stosujących rywaroksaban, natomiast ryzyko ich wystąpienia znacząco wzrasta przy równoczesnym przyjmowaniu innych leków, np. niesteroidowych leków przeciwzapalnych.

• Rywaroksaban - przedawkowanie

Niestety na chwilę obecną nie jest dostępny żaden środek neutralizujący działanie rywaroksabanu i innych doustnych inhibitorów czynnika Xa.

B) Apiksaban

Lek o działaniu podobnym do rywaroksabanu.

4. Leki bezpośrednio hamujące aktywność trombiny

Do bezpośrednich inhibitorów trombiny zalicza się hirudynę, rekombinowane hirudyny (lepirudyna i dezyrudyna), a także jej syntetyczne analogi (biwalirudyna i argatroban).

• Leki bezpośrednio hamujące aktywność trombiny - mechanizm działania

Działanie bezpośrednich inhibitorów trombiny opiera się na wiązaniu się z miejscem aktywnym trombiny, przez co tworzą one kompleks (nie działają przez antytrombinę jak heparyna frakcjonowana czy heparyny drobnocząsteczkowe). Związana trombina traci swoje właściwości antykoagulacyjne, ponieważ nie może łączyć się z fibrynogenem.

• Leki bezpośrednio hamujące aktywność trombiny - droga podania

Droga podania bezpośrednich inhibitorów trombiny różni się w zależności od substancji czynnej zawartej w leku. Lepirudyna i biwalirudyna stosowane są wyłącznie pozajelitowo, natomiast dabigatran stosowany jest doustnie.

• Leki bezpośrednio hamujące aktywność trombiny - monitorowanie parametrów krzepnięcia krwi

Antykoagulacyjne działanie hirudyny oraz jej analogów ocenia się na podstawie wyników badań laboratoryjnych krwi, a dokładnie czasu aktywowanej częściowej tromboplastyny, czyli APTT (ang. activated partial thromboplastin time). Lekarz dobiera dawkę leku indywidualnie dla każdego pacjenta i w zależności od jego stanu klinicznego. Warto wspomnieć, że dabigatran nie wymaga monitorowania parametrów krzepnięcia krwi, dlatego jego stosowanie jest wygodne i komfortowe dla pacjentów.

• Leki bezpośrednio hamujące aktywność trombiny - wskazania

Bezpośrednie inhibitory trombiny, szczególnie argatroban, stosowane są w terapii małopłytkowości poheparynowej (HIT). W kardiologii interwencyjnej stanowią one leczenie przeciwzakrzepowe w trakcie przezskórnych interwenci wieńcowych (PCI). Ponadto, dabigatran jest rekomendowanym lekiem zmniejszającym ryzyko wystąpienia żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej oraz jej groźnym dla życia powikłaniom. Powinien być także stosowany przez pacjentów z migotaniem przedsionków, aby zapobiegać wystąpieniu niedokrwiennego udaru mózgu i zatorowości układowej.

• Leki bezpośrednio hamujące aktywność trombiny - działania niepożądane

Wśród powikłań obserwowanych u pacjentów stosujących bezpośrednie inhibitory trombiny należą przede wszystkim krwawienia (szczególnie z przewodu pokarmowego), jak również groźne dla życia reakcje anafilaktyczne (głównie po lepirudynie). Leków z tej grupy nie powinny przyjmować kobiety w ciąży oraz karmiące piersią.

• Leki bezpośrednio hamujące aktywność trombiny - przeciwwskazania

Lepirudyna powinna być ostrożnie stosowana u pacjentów z rozpoznaną niewydolnością nerek, a także u osób, które ją już wcześniej przyjmowały. Wykazano, że u mniej więcej połowy pacjentów otrzymujących dożylnie lepirudynę wytwarzane są przeciwciała skierowane przeciwko kompleksowi lepirudyna-trombina, co może nasilać efekt przeciwkrzepliwy leku.

Warto zaznaczyć, że choroby nerek nie wpływają na konieczność zmiany dawkowania argatrobanu, natomiast nie powinien być on stosowany u osób z niewydolnością wątroby.

Dabigatran jest lekiem wydalanym przez nerki, dlatego u pacjentów z zaburzeniami ich funkcji lekarz powinien pamiętać o zachowaniu ostrożności i zmianie dawkowania na podstawie wyników laboratoryjnych krwi (pod uwagę lekarz bierze wartości klirensu kreatyniny oraz GFR). W przypadku niewydolności nerek lub wątroby dabigatran jest przeciwwskazany.

• Leki bezpośrednio hamujące aktywność trombiny - przedawkowanie

Niestety na chwilę obecną nie jest dostępny żaden skuteczny środek neutralizujący działanie bezpośrednich inhibitorów trombiny.