Leki i słońce mogą wywołać alergię i oparzenia

Leki i słońce - to nie jest dobre połączenie. O tym, że wylegiwanie się na plaży jest szkodliwe, wiedzą już chyba wszyscy. Ale nie każdy wie, że również rozsądne, a nawet przypadkowe korzystanie ze słońca bywa groźne, gdy przyjmujesz jakieś lekarstwa. Leki i słońce to często niebezpieczne połączenie - pod wpływem promieni słonecznych na skórze może wystąpić odczyn fotoalergiczny lub fototoksyczny.

Dlaczego, przyjmując niektóre leki, trzeba uważać na słońce? Słońce może wywoływać choroby skóry - fotodermatozy. Choć nie tylko słońce. Tego typu reakcje skórne może wywołać także światło lasera stosowane np. podczas zamykania naczynek czy depilacji laserowej.

Specjaliści dzielą dermatozy na idiopatyczne, kiedy winowajcą jest samo słońce. Ale są również takie, do których wystąpienia potrzebny jest współwinny – pochodząca z zewnątrz substancja światłouczulająca (może nią być jakiś składnik leków). W zależności od mechanizmu działania tych substancji na skórze może wystąpić odczyn fototoksyczny lub fotoalergiczny. Coraz częściej mówi się też o powstawaniu alergii na słońce z powodu osłabienia odporności.

Spis treści

1. Odczyny fototoksyczne
2. Reakcje fotoalergiczne - alergie
3. Leki, które w połączeniu ze słońcem mogą zaszkodzić
4. Chroń skórę przed słońcem
5. Nie tylko leki powodują wrażliwość skóry na słońce
6. Zioła i warzywa, które mogą wywoływać fotodermatozy

Odczyny fototoksyczne

Odczyny fototoksyczne pojawiają się pod wpływem wprowadzonych do organizmu substancji, które zwiększają wrażliwość skóry na promienie ultrafioletowe. Nadwrażliwość jest czasowa i zazwyczaj mija po odstawieniu leku. Ponadto zmiany pojawiają się zaraz po opalaniu i dotyczą tylko tej części skóry, która była wystawiona na słońce. Odczyny fototoksyczne przypominają nasilone oparzenia słoneczne. Często jest to ostry rumień, niekiedy także z pęcherzami.

Reakcje fotoalergiczne - alergie

Reakcje alergiczne występują tylko u niektórych osób stosujących środki o działaniu fotouczulającym. Zmiany pojawiają się dopiero po upływie doby od nasłonecznienia i rozprzestrzeniają się poza obręb miejsc, które były wystawione na działanie światła słonecznego. Zwykle są to swędzące grudki wypełnione osoczem, które wycieka z krostek. To prawdziwa reakcja alergiczna.

Zmienione pod wpływem słońca cząsteczki leków łączą się z białkami skóry, tworząc alergeny uczulające, podobnie jak np. pyłki traw. Układ odpornościowy zapamiętuje te alergeny. Konsekwencją tego jest pojawianie się po każdym zażyciu leku i nawet bardzo krótkim pobycie na słońcu ostrego stanu zapalnego skóry, któremu towarzyszą obrzęk i pokrzywka.

Leki, które w połączeniu ze słońcem mogą zaszkodzić

Prawie każdy lek może zwiększyć wrażliwość skóry na słońce. Jeśli stosowany preparat spowoduje podrażnienie, zrezygnuj z opalania się podczas kuracji. Do grupy leków niebezpiecznych dla skóry w połączeniu z opalaniem zalicza się:

• sulfonamidy - to zazwyczaj najsilniej uczulające leki;
• leki przeciwcukrzycowe, np. diabetol i chloropropamid;
• fenotiazyny dość powszechnie stosowane w psychiatrii i neurologii – chloropromazyna, prometazyna, promazyna, tiorydazyna i inne;
• antybiotyki, zwłaszcza doksycyklina (mniej tetracyklina podawana w leczeniu trądziku) i antybiotyki chinolonowe z pefloksacyną na czele;
• beta-blokery, czyli leki stosowane w leczeniu schorzeń układu krążenia, przede wszystkim Propranolol i inne preparaty podawane w celu obniżenia ciśnienia tętniczego krwi; także środki antyarytmiczne;
• leki moczopędne,
• leki obniżające stężenie cholesterolu, tzw. fibraty;
• leki przeciwzapalne, niesteroidowe, które coraz częściej wykazują działanie fotouczulające;
• leki hormonalne podawane przy zastępczej terapii hormonalnej (estrogeny uwrażliwiają na słońce i powodują nierówne opalanie się. Uwaga! Ryzyko to dotyczy również kobiet stosujących pigułki antykoncepcyjne);
• psolareny, czyli leki uwrażliwiające na działanie słońca, w tej grupie są leki przeciwłuszczycowe;
• leki przeciwłupieżowe i przeciwtrądzikowe produkowane na bazie dziegciu;
• środki przeciwbakteryjne, nawet te dodawane do mydeł – heksachlorofen i kwas paraaminobenzoesowy;
• leki przeciwgrzybicze, przede wszystkim w postaci maści;
• olejek z dziurawca i arcydzięgla, a także napary oraz tabletki sporządzone z tych roślin - chętnie z nich korzystają osoby mające nawet łagodne dolegliwości z wątrobą.

Chroń skórę przed słońcem

By nie kusić losu i uniknąć groźnych powikłań posłonecznych, osoby zagrożone fotodermatozami oraz te, które cierpią na choroby nielubiące słońca (np. trądzik różowaty, porfiria), nie powinny przebywać w ostrym słońcu. Muszą się przed nim chronić, nosząc ubrania z długim rękawem, kapelusz, a nawet rękawiczki. Obowiązkowe jest stosowanie kremów zawierających wysoki filtr (nie mniej niż SPF 30) na całe ciało. Krem taki powinien zawierać nie tylko filtr przeciw UVB, ale również filtr przeciw UVA.

Szczególną ostrożność powinny zachować osoby opanowane chorobliwą chęcią opalania (tanoreksja) – bez względu na skutki. Specjaliści uważają, że u podstaw takiego postępowania leżą lekkie zaburzenia psychiczne.

Czytaj też: Truskawkowe nogi - skąd się biorą i jak je leczyć?

Nie tylko leki powodują wrażliwość skóry na słońce

Lekarze podkreślają, że zaburzenia czynności jajników, stany zapalne i ciąża mogą wywołać niekorzystną reakcję skóry na słońce w postaci plam i przebarwień. O szczególnej ochronie powinny pamiętać także osoby, które przed urlopem poddały się leczniczym zabiegom dermatologicznym, a także te, które przed wyjazdem na urlop stosowały środki rozjaśniające przebarwienia lub inne bardziej inwazyjne metody leczenia skóry, np. złuszczanie naskórka, depilacje laserem, rozjaśnianie wąsików nad ustami.

Zioła i warzywa, które mogą wywoływać fotodermatozy

Zdradliwe mogą być też rośliny oraz niektóre pokarmy spożywane w nadmiarze. Fotodermatozy wywołują m.in.:

• koper,
• seler,
• marchew,
• karczoch,
• cykoria,
• sałata,
• oset,
• ruta,
• dziurawiec,
• arnika,
• chryzantema,
• mniszek lekarski,
• nagietek,
• słonecznik.

Reakcja powstaje po zjedzeniu albo bezpośrednim kontakcie z sokiem lub liśćmi rośliny. Uczulenie pojawia się nawet w pochmurne dni, ale promienie słońca znacznie je nasilają. Wówczas na skórze występują czerwone plamy lub pręgi. Ulgę przyniesie spłukanie skóry letnią wodą. Jeżeli po kilku godzinach objawy nie ustąpią, trzeba zgłosić się do lekarza.

Czytaj też:

• Domowe sposoby na oparzenia słoneczne
• Uczulenie (alergia) na słońce: przyczyny, objawy i leczenie
• Jak opalać się bezpiecznie? Poradnik zdrowego opalania

Artykuł ukazał się w miesięczniku "Zdrowie"

Anna Jarosz