Hydroksyzyna - dawkowanie, wskazania i przeciwwskazania

Hydroksyzyna to organiczny związek chemiczny o działaniu przeciwalergicznym - należy do grupy antyhistaminików I generacji. Poza tym, ponieważ wpływa na receptory serotoniny, ma właściwości uspokajające i przeciwlękowe. Ponieważ należy do grupy leków psychotropowych, to w Polsce dostępna jest tylko na receptę. Jakie są wskazania i przeciwwskazania do stosowania hydroksyzyny? Jakie są skutki uboczne jej działania i co robić w sytuacji przedawkowania?

Spis treści

1. Jak działa hydroksyzyna?
2. W jakim celu stosuje się hydroksyzynę?
3. Cena hydroksyzyny
4. Przeciwwskazania do stosowania hydroksyzyny
5. Hydroksyzyna a alkohol
6. Hydroksyzyna a interakcje z innymi lekami
7. Skutki uboczne stosowania hydroksyzyny
8. Przedawkowanie hydroksyzyny
9. Hydroksyzyna a ciąża i karmienie piersią
10. Dawkowanie hydroksyzyny
11. Hydroksyzyna - wpływ na zdolność prowadzenia pojazdów

Hydroksyzyna (łac. Hydroxyzinum) należy do leków przeciwalergicznych I generacji. Jest organicznym związkiem chemicznym. To wielofunkcyjna pochodna piperazyny, stosowana również w psychiatrii, jako lek o działaniu uspokajającym i przeciwlękowym. Dosyć często stosowany jest również w leczeniu szpitalnym, zarówno u dorosłych, jak i u dzieci.

Jak działa hydroksyzyna?

Mechanizm działania hydroksyzyny jest związany z zahamowaniem aktywności ośrodków w warstwie podkorowej ośrodkowego układu nerwowego. Hydroksyzyna nie hamuje czynności samej kory mózgowej, jej zadaniem jest obniżyć stan napięcia wewnętrznego - czyli tzw. stresu.

Poza tym minimalizuje, a w niektórych przypadkach, nawet całkowicie znosi uczucie lęku i niepokoju. Wykazuje właściwości przeciwhistaminowe, czyli przeciwalergiczne.

Po podaniu doustnym przenika do skóry dzięki czemu zmniejsza np. uczucie swędzenia - dlatego też hydroksyzyna wykorzystywana jest u pacjentów chorujących np. na alergie skórne.

W jakim celu stosuje się hydroksyzynę?

Hydroksyzynę głównie podaje się w sytuacjach takich jak:

• objawowe leczenie lęku i wewnętrznego niepokoju (jak leki uspokajające)
• objawowe leczenie świądu (jako lek antyhistaminowy)
• przeciwwymiotnie (zwłaszcza u dzieci)
• w zaburzeniach lękowych i pobudzeniu psychoruchowym
• a także jako premedykacja przed zabiegami chirurgicznymi (jako np. lek nasenny i uspokajający)

Cena hydroksyzyny

Leki zawierające hydroksyzynę są stosunkowo tanie.

Opakowanie 30 tabletek o dawce 25 mg kosztuje około 7 zł. Syrop 200 ml o dawce 2 mg/ml można kupić za około 12 złotych.

Cena może się różnić w zależności od dawki mg chlorowodorku hydroksyzyny w jednej tabletce.

Przeciwwskazania do stosowania hydroksyzyny

Hydroksyzyny nie powinno się przyjmować. jeśli występują: 

• nadwrażliwość na którykolwiek składnik preparatu i inne pochodne hydroksyzyny: cetyryzynę, aminofilinę lub etylenodiaminę
• porfiria
• a także ciąża oraz karmienia piersią

Ostrożni powinni być także pacjenci, u których podwyższone jest ryzyko wystąpienia zaburzeń rytmu serca, zwłaszcza gdy równocześnie występują zaburzenia gospodarki wodno-elektrolitowej. W przypadku gdy u takich pacjentów leczenie hydroksyzyną jest niezbędne - powinno się ono odbywać pod stałą kontrolą lekarza. 

Osoby z obniżonym progiem pobudliwości drgawkowej oraz małe dzieci powinny zachować szczególną ostrożność przez wzgląd na większe ryzyko wystąpienia działań niepożądanych ze strony OUN - wzrasta ryzyko wystąpienia drgawek.

U dzieci większe jest również prawdopodobieństwo występowania skutków ubocznych. Dlatego należy uczulić rodziców, by zwracali uwagę na wszelkie niepokojące zmiany u swoich pociech w czasie podawania leku.

Hydroksyzyna a alkohol

Podczas leczenia hydroksyzyną należy zdecydowanie unikać spożywania alkoholu, który powoduje wzrost ryzyka wystąpienia działań niepożądanych takich jak:

• nadmierna senność i uspokojenie
• suchość błony śluzowej jamy ustnej
• ból głowy
• spadek ciśnienia

W skrajnych warunkach może nawet dojść do zatrzymania akcji serca. Leków nie powinno się łączyć z alkoholem.

Hydroksyzyna a interakcje z innymi lekami

Hydroksyzyna może wchodzić w interakcje z innymi lekami. Dlatego też przed rozpoczęciem leczenia należy powiedzieć lekarzowi o wszystkich przyjmowanych preparatach, również tych dostępnych bez recepty. I tak:

• Hydroksyzyna nasila działanie leków działających depresyjnie na OUN , np.
• nieopioidowych i opioidowych leków przeciwbólowych
• barbituranów
• leków nasennych
• leków uspokajających

Stosowanie tych leków jednocześnie wymaga dobrania odpowiedniej dawki, a czasem zmiany jednego z nich. Wszystko po to, aby uniknąć nieprzyjemnych, a nawet groźnych dla zdrowia skutków ubocznych.

• Hydroksyzyna osłabia działanie noradrenaliny, która ma za zadanie zwiększać ciśnienie krwi.
• Nie zaleca się stosowania inhibitorów MAO oraz leków działających cholinolitycznie równolegle z hydroksyzyną, ponieważ nasila ona ich działanie.
• Hydroksyzyna może nasilać działanie leków przeciwzakrzepowych – należy wtedy regularnie monitorować stan pacjenta, tak aby dobrać odpowiednią dawkę, a uniknąć np. niekontrolowanych krwawień.

Należy również uważać przy jednoczesnym stosowaniu hydroksyzyny i ziół uspokajających, np. szyszek chmielu, melisy, kozłka lekarskiego, mogą one nasilać swoje działanie i powodować chociażby nadmierne uspokojenie lub spadek ciśnienia krwi.

Skutki uboczne stosowania hydroksyzyny

Hydroksyzyna może powodować skutki uboczne. Nie u każdego one wystąpią, ich intensywność też może być różna. Wszystko zależy od ogólnego stanu pacjenta.

Do najczęściej zgłaszanych skutków ubocznych należą:

• senność
• suchość błony śluzowej jamy ustnej
• ból głowy, uspokojenie
• uczucie zmęczenia i znużenia

Rzadziej:

• nudności
• bezsenność
• zawroty głowy
• drżenie
• drgawki
• zatrzymanie moczu
• zapalenie skóry
• pokrzywka
• hipotensja

Wszystkie skutki uboczne należy bezzwłocznie zgłosić lekarzowi, który zdecydować może np. o zmianie dawki lub, jeśli jest taka potrzeba, o zmianie leku.

Przedawkowanie hydroksyzyny

Przyjmując hydroksyzynę należy stosować się do zaleceń lekarza, nie można samemu modyfikować dawki. Jeśli mamy wrażenie, że działanie leku jest za słabe lub zbyt mocne, należy to zgłosić.

W przypadku przedawkowania, tj. przyjęcia zbyt dużej dawki leku, mogą wystąpić:

• wymioty
• tachykardia
• nadmierne uspokojenie
• senność
• bóle głowy
• suchość w jamie ustnej
• upośledzenie koordynacji ruchów
• dezorientacja
• halucynacje

Zaś przy ciężkim przedawkowaniu pojawić się mogą:

• zaburzenia świadomości
• zaburzenia oddechowe
• drgawki
• niedociśnienie
• zaburzenia rytmu serca
• śpiączka
• zagrażająca życiu zapaść krążeniowa

W sytuacji przedawkowania należy jak najszybciej wdrożyć leczenie objawowe, np. w przypadku niedociśnienia można podać norepinefrynę lub metaraminol.

Niestety, ale w tej chwili jeszcze nikt nie opracował i nie przebadał swoistego antidotum, a poddawanie pacjenta hemodializie nie przynosi oczekiwanych rezultatów.

Można jedynie wywołać wymioty (o ile nie wystąpią samoistnie). Zalecane jest także płukanie żołądka i stała obserwacja stanu chorego oraz monitorowanie czynności oddechowo–krążeniowych.

Hydroksyzyna a ciąża i karmienie piersią

Nie ma wiarygodnych badań, dotyczących stosowania hydroksyzyny u kobiet w ciąży. Wiadomo, że hydroksyzyna przenika przez barierę łożyskową, osiągając większe stężenie w organizmie płodu, niż u matki.

Badania na zwierzętach (właściwie jedyne jakie prowadzono) wykazały szkodliwy wpływ na zdolność do reprodukcji. Hydroksyzyna jest przeciwwskazana w okresie ciąży i należy do leków kategorii C (to leki, które w badaniach na zwierzętach wykazały działanie embriotoksyczne i teratogenne).

U noworodków, których matki otrzymywały hydroksyzynę w późnej ciąży lub podczas porodu, obserwowano bezpośrednio po urodzeniu:

• hipotonię
• zaburzenia ruchowe
• depresję ośrodkowego układu nerwowego
• niedotlenienie, a także zatrzymanie moczu

Dawkowanie hydroksyzyny

Hydroksyzyna dostępna jest w formie syropu, co ułatwia podawanie leku np. dzieciom. Poza tym najbardziej popularną formą są tabletki, jednak gdy podanie doustne jest niemożliwe można podać hydroksyzynę w postaci roztworu do wstrzykiwań.

Hydroksyzyna podana doustnie w formie syropu wchłania się bardzo szybko z przewodu pokarmowego, jej działanie można odczuć po czasie od 5 do 10 minut od przyjęcia, dlatego też czasem dorosłym również przepisywany jest syrop zamiast tabletek.

Ze względu na to, że lek ten jest sprzedawany na receptę, dokładne dawkowanie najlepiej skonsultować z lekarzem.

Hydroksyzyna - wpływ na zdolność prowadzenia pojazdów

Hydroksyzyna wywiera znaczny (i do tego niekorzystny) wpływ na zdolność prowadzenia pojazdów i obsługiwania urządzeń mechanicznych. Wszystko to przez jej działania na ośrodkowy układ nerwowy.

Osoby stosujące preparat nie powinny prowadzić pojazdów ani obsługiwać maszyn, a przynajmniej nie na początku terapii, dopóki nie sprawdzą, jak na ich organizm działa ten lek.

Jednak nawet w trakcie dłuższego leczenia należy zachować ostrożność i np. nie prowadzić auta bezpośrednio po przyjęciu preparatu.

Przeczytaj również:

• Benzodiazepiny
• Leki, które mogą uzależniać. Które popularne leki bez recepty mogą działać jak narkotyki?
• Leki psychotropowe - działanie, rodzaje i skutki uboczne stosowania psychotropów
• Leki na kaszel jak narkotyki: kodeina, pseudoefedryna i bromowodorek dekstrometorfanu