Furosemidum (furosemid) – zastosowanie, sposób działania i interakcje

Furosemidum (furosemid) to organiczny związek chemiczny z grupy sulfonamidów, należący do grupy diuretyków pętlowych (działa w obszarze pętli nefronu - tzw. pętli Henlego, stąd nazwa grupy). Jak działa furosemid? Jakie są wskazania i przeciwwskazania do podawania furosemidu? Jakie interakcje mogą wystąpić podczas stosowania furosemidu?

Spis treści

1. Furosemid: wskazania do stosowania
2. Kiedy nie powinno się stosować furosemidu?
3. Furosemid: działania niepożądane
4. Kiedy zachować szczególną ostrożność stosując furosemidum?
5. Furosemid: interakcje
6. Furosemid: przedawkowanie

Furosemid to substancja, której funkcją jest spowodowanie zahamowanie wchłaniania zwrotnego jonów chloru i sodu. Dzięki temu nasileniu ulega wydalanie wymienionych pierwiastków wraz z moczem, a co z tego wynika - zwiększa się objętość wydalanej wody.

Furosemid: wskazania do stosowania

Działanie furosemidu wykorzystuje się w leczeniu takich schorzeń jak:

• zespół nerczycowy
• marskość wątroby
• ostra i przewlekła niewydolność nerek
• oporne na leczenie tiazydami nadciśnienie tętnicze
• ciężka niewydolność krążenia
• hiperkalcemia

Stosowany jest również w próbach zapobiegania i niwelowania skutków obrzęku mózgu.

Furosemid podawany jest dzieciom i dorosłym w przypadku obrzęków powstałych w związku z zastoinową niewydolnością serca, chorobami nerek i marskością wątroby. U dorosłych lek ten podawany jest również, skojarzony z innymi lekami, w przypadku nadciśnienia tętniczego.

Poza tym można go stosować w celu zwiększenia eliminacji leków przez nerki w przypadku gdy doszło do zatrucia organizmu.

W medycynie stosuje się go także (łącznie z odpowiednim nawodnieniem) w przypadku hipernatremii lub hiperkalcemii.

Początek działania moczopędnego furosemidu pojawia się ok. 0,5-1 godziny po doustnym przyjęciu substancji i utrzymuje się zwykle przez 6-8 godzin.

Działanie przeciwnadciśnieniowe występuje zaś niestety dopiero po kilku dniach regularnego stosowania.

Kiedy nie powinno się stosować furosemidu?

Furosemidu nie powinno się stosować w przypadku wystąpienia takich chorób jak:

• bezmocz lub niewydolność nerek przebiegająca z bezmoczem
• hipowolemia lub odwodnienie
• ciężka hiponatremia
• ciężka hipokaliemia
• stan przedśpiączkowy lub śpiączka związane z encefalopatią wątrobową

Nie można stosować go u kobiet w okresie karmienia piersią, ani będących w ciąży, chyba że lekarz uzna to za konieczność (ale i w takim wypadku z reguły jest to leczenie krótkotrwałe i pod ścisłą kontrolą).

W każdej z tych sytuacji to lekarz po wykonaniu badań, przeprowadzeniu wywiadu, biorąc po uwagę zagrożenia i potencjalne korzyści, decyduje o włączeniu furosemidu do terapii.

Furosemid: działania niepożądane

Furosemid należy do diuretyków pętlowych, a te mogą powodować zaburzenia elektrolitowe: niedobory magnezu, sodu, potasu, chloru i wapnia.

Furosemid przyjmowany w zbyt dużych dawkach może powodować odwodnienie.

Lek przyjmowany bez polecania lekarza może spowodować niedociśnienie ortostatyczne i zapaść. 

Poza tym preparat może powodować:

• osłabienie
• przejściowe zaburzenia słuchu
• wymioty
• nudności
• zawroty głowy przy zmianie pozycji ciała
• zwiększenie stężenia kwasu moczowego i nasilenie podagry
• przemijające zwiększenie stężenia kreatyniny, glukozy i cholesterolu we krwi
• ból głowy

Kiedy zachować szczególną ostrożność stosując furosemidum?

Niektóre choroby mogą stanowić przeciwwskazanie do stosowania tej substancji lub wskazanie do zmiany dawkowania ze względu na możliwe interakcje i skutki uboczne i tak np.:

• zanim pacjent rozpocznie leczenie furosemidem, lekarz zaleca stalą kontrolę stężenia elektrolitów we krwi i poziomu ciśnienia tętniczego
• u chorych z zaburzeniami w oddawaniu moczu lub rozrostem gruczołu krokowego może wystąpić zwiększone ryzyko wystąpienia ostrego zatrzymania moczu
• jeżeli występuje marskość wątroby, leczenie furosemidem powinno być rozpoczynane w warunkach szpitalnych, pod ścisłą kontrolą lekarza
• furosemid może powodować uszkodzenia suchu, zwłaszcza szumy uszne; uszkodzenia te mogą być czasowe lub trwałe
• stosowanie furosemidu u chorych z marskością wątroby, którzy przyjmują równolegle kortykosteroidy o działaniu ogólnym lub kortykotropiny (ACTH) może spowodować lub nasilić już istniejącą hipokaliemię
• u osób uczulonych na sulfonamidy preparat może spowodować wystąpienie np. zmian skórnych
• u osób chorych na cukrzycę furosemid może spowodować zwiększenie stężenia poziomu glukozy we krwi

Furosemid: interakcje

Furosemid może powodować nagłe spadki ciśnienia u osób, które równocześnie z nim przyjmują jaki przeciwko nadciśnieniu bądź inne preparaty, które, choć stosowane w innym celu, również mogą obniżać ciśnienie. Są to m. in. inhibitory monoaminooksydazy MAO, niektóre leki przeciwdepresyjne, leki uspokajające, leki nasenne, neuroleptyki, barbiturany, opioidy). Takie skoki ciśnienia mogą być groźne dla zdrowia i życia.

Preparat może zmniejszyć skuteczność doustnych leków przeciwcukrzycowych oraz insuliny. Konieczna może być zmiana w jej dawkowaniu.

Lek zwiększa toksyczne działanie antybiotyków aminoglikozydowych (zwłaszcza neomycyny i wankomycyny) i nefrotoksyczne działanie cefalosporyn (zwłaszcza cefaleksyny).

Stosowanie furosemidu równolegle z solami litu nie jest zalecane. Jeśli konieczne - lekarz zmniejsza dawki obu preparatów.

Substancja ta może wpływać na działanie stosowanych równolegle leków zwiotczających mięśnie, a także nasilać toksyczność i siłę działania salicylanów.

Diuretyki należy przyjmować ostrożnie z niesteroidowymi lekami przeciwzapalnymi. NLPZ mogą zmniejszać  przeciwnadciśnieniowe właściwości leków moczopędnych. To z kolei może doprowadzić do ryzyka uszkodzenia nerek i zaburzenia ich czynności. Szczególnie jeśli dana osoba cierpi też na niewydolność nerek.

Równoległe stosowanie preparatu z inhibitorami konwertazy angiotensyny (ACE) powoduje ryzyko wystąpienia niedociśnienia tętniczego. W związku z tym lekarz może zalecić na 2–3 dni przed rozpoczęciem leczenia inhibitorami ACE zmniejszenie dawek lub zaprzestanie stosowania leków moczopędnych.

W trakcie leczenia należy dosyć często kontrolować stężenie elektrolitów (szczególnie potasu, wapnia i magnezu), kreatyniny, mocznika, parametrów równowagi kwasowo-zasadowej oraz u pacjentów z cukrzycą stężenie glukozy we krwi i w moczu.

Furosemid może wywoływać też:

• niewyraźne widzenie
• zawroty głowy
• senność 

Furosemid: przedawkowanie

Objawy przedawkowania furosemidem związane są z działaniem moczopędnym. Należą do nich:

• zasadowica metaboliczna
• odwodnienie
• hipotonia
• hipokaliemia
• zaburzenia równowagi elektrolitowej
• zmniejszenie objętości krwi krążącej

Leczenie polega na nawodnieniu co prowadzi do zwiększenia objętości krwi w organizmie i na uzupełnieniu niedoboru elektrolitów.

Hemodializa niestety nie przyśpiesza wydalania furosemidu z organizmu.

Przeczytaj też:

• Leki moczopędne czyli diuretyki