Dereń jadalny - właściwości lecznicze i zastosowanie. Na co pomagają owoce derenia?

Dereń jadalny to roślina, której właściwości lecznicze są doceniane do wieków. Dereń jadalny znalazł zastosowanie w medynie naturalnej m.in. jako środek zapobiegający i leczący anemię. Współczesna fitoterapia poleca stosowanie owoców derenia także w dolegliwościach żołądkowych. Sprawdź, jakie jeszcze właściwości posiada dereń jadalny.

Spis treści

1. Jak wygląda dereń jadalny? Jak wyglądają owoce derenia?
2. Dereń jadalny - jaki ma smak?
3. Dereń jadalny - właściwości lecznicze
4. Dereń jadalny na anemię
5. Dereń jadalny na dolegliwości żołądkowe
6. Dereń w chorobach nerek
7. Dereń jadalny - pozostałe właściwości zdrowotne
8. Dereń - zastosowanie w kuchni. Co można zrobić z derenia?

Dereń jadalny (Cornus mas) to roślina, której właściwości są doceniane od dawna. W medycynie ludowej zastosowanie znalazły przede wszystkim owoce derenia, które zwierają wiele pierwiastków mineralnych, przede wszystkim żelaza, a także potasu, wapnia, fosforu, magnezu, cynku, miedzi i manganu, jak również beta-karoten, flawonoidy, kwasy organiczne (jabłkowy i chinowy), pektyny, garbniki i cukry (ok. 10-13 proc.).

Są również bogatym źródłem witaminy C (średnio 100-200 mg w 100 g), a także P i A. Czerwone odmiany derenia są bogatym źródłem antocyjanów (przeciwutleniaczy z grupy związków flawonowych i barwników), których zawartość może wynieść ponad 900 mg/100g, przy czym w skórce jest ich 4,5-krotnie więcej niż w miąższu.

Jak wygląda dereń jadalny? Jak wyglądają owoce derenia?

Dereń jadalny to niewielkie drzewko sięgające od czterech do siedmiu metrów wysokości. Cechą charakterystyczną są spiczaste liście o ciemnozielonej barwie. Natomiast jesienią przebarwiają się na pomarańczowo-czerwone, dlatego ta roślina ceniona jest także przez botaników za walory estetyczne. Dereń jadalny zakwita na początku marca, a kwiatostany są w kolorze żółtym. Po zapyleniu wyrastają niewielkie żółte owoce, ale do zebrania nadają się dopiero kiedy staną się mocno czerwone i miękkie.

Dereń jadalny - jaki ma smak?

Owoce derenia jadalnego nie należą do słodkich, dlatego nie każdy docenia ich wartości. W smaku przypominają nieco żurawinę, lub wiśnię, zatem są dosyć cierpkie. Natomiast można je zjadać na surowo, jak i po obróbce termicznej. 

Dereń jadalny - właściwości lecznicze

Zastosowanie derenia jadalnego jest dosyć szerokie. Jego właściwości lecznicze cenione od lat, skupiały się na walce z anemią, problemami żołądkowymi, czy schorzeniami układu moczowego. Domowe nalewki, czy syropy wspomagały również walkę z przeziębieniem. Sok z derenia używany jest jako remedium na biegunkę, poprawia przemianę materii i pobudza apetyt. Natomiast moczopędne działanie derenia działa przeciwzapalnie, dzięki czemu z powodzeniem radzi sobie z infekcjami układu moczowego.

Dereń jadalny na anemię

Owoce derenia są skarbnicą żelaza - pierwiastka, który jest składnikiem hemoglobiny zawartej w erytrocytach. Ich zadaniem jest transport tlenu do wszystkich komórek ciała.

Przy niedoborze żelaza proces dotleniania nie przebiega prawidłowo i pojawiają się objawy niedokrwistości, takie jak, m.in. osłabienie, bladość skóry, łamliwość włosów, zajady w kącikach ust, bóle głowy, bezsenność.

W związku z tym owoce derenia mogą być stosowane pomocniczo przy leczeniu anemii. Są także polecane kobietom, które zmagają się ze zbyt obfitymi miesiączkami.

Dereń jadalny na dolegliwości żołądkowe

W medycynie niekonwencjonalnej dereń, dzięki zawartości kwasów organicznych, fitoncydów i innych aktywnych związków, jest stosowany w dolegliwościach żołądkowych, gdyż działa przeciwzapalnie i ściągająco.

Ponadto, dzięki zawartości garbników, wykazuje właściwości zapierające i jest stosowany w formie wywaru lub świeżego soku przy biegunkach i kolkach żołądkowych. Ponadto sprawdzi się przy niewłaściwej przemianie materii, dlatego polecany jest zawłaszcza osobom zmagającym się z nadwagą i otyłością.

Dereń w chorobach nerek

Dereń działa moczopędnie, tzn. zwiększają wydalanie wody i sodu z moczem, a także przeciwzapalnie. W związku z tym współczesna fitoterapia poleca stosowanie jego owoców pomocniczo w leczeniu chorób nerek i dróg moczowych, by poprawić ich funkcjonowanie.

Dereń jadalny - pozostałe właściwości zdrowotne

W medycynie ludowej nalewka z owoców lub kwiatów derenia jadalnego znalazła zastosowanie jako skuteczny środek przeciwgorączkowy, na przeziębienie i podniesienie odporności organizmu.

Słynna dereniówka jest traktowana także jako lek na podagrę. W medycynie niekonwencjonalnej okłady na czoło z wywaru z owoców derenia są stosowane w celu łagodzenia migren, a kąpiel z dodatkiem wywaru z kory i liści, by przynieść ulgę w bólach reumatycznych i artretyzmie (podagrze).

Natomiast w stomatologii gałązki z derenia wykorzystywane są jako skuteczny środek do czyszczenia zębów. Współczesne badania naukowe dowiodły także, że antocyjany zawarte w owocach derenia jadalnego wykazują działanie przeciwnowotworowe, jak również skutecznie zapobiegają rozwojowi stanów zapalnych w organizmie.

Ponadto wykazano, że wpływają na wzrost wydzielania insuliny.

Dereń - zastosowanie w kuchni. Co można zrobić z derenia?

Owoce derenia, po przemrożeniu, można spożywać na surowo lub wykorzystać do sosów (np. do dziczyzny), dżemów, konfitur, syropów, soków, likierów i nalewek. Z derenia wytwarza się także nadzienie do cukierków.

Dżem i konfitura z derenia

Cierpki smak owoców, warto wykorzystać do przyrządzenia dżemu lub konfitury. Wystarczy zebrać kilogram derenia jadalnego, pozbawić ogonków i dokładnie wypłukać. Wrzucić do wysokiego garnka i zasypać kilogramem cukru. Następnie wszystko wymieszać i zagotować. Przydatna będzie również naturalna pektyna. Do gotujących się owoców trzeba wlać rozpuszczoną w gorącej wodzie, pektynę w proporcji 12 g proszku na kilogram owoców. Dokładnie wymieszać i gotować kolejne pięć minut. Gorący dżem przelać do słoików. Szczelnie zakręcić i odstawić do góry dnem.

Nalewka z derenia - dereniówka

Dereniówka to nalewka naszych dziadków. Sposób jej przygotowania jest dosyć prosty, na kilogram owoców należy przygotować 500 ml spirytusu i 500 ml wódki 40-procentowej oraz pół kilograma cukru. Następnie umyte owoce trzeba wrzucić do dużego słoja i zalać mieszanką alkoholową. Odstawić na dwa miesiące co jakiś czas potrząsając zawartością. Po upływie ośmiu tygodni należy zlać płyn do czystego naczynia.

Owoce zasypać cukrem i odstawić na dwa tygodnie, a później odsączyć, aby uzyskać klarowny sok. Po tym czasie ostatni etap polega na połączeniu alkoholowego roztworu z derenia z pozyskanym sokiem. Nalewkę z derenia należy przelać do butelek i odstawić. Dawniej stosowano ją na rozgrzanie w zimowy dzień, ponieważ ma w sobie dużo witaminy C. Warto jednak podkreślić, że jest to wysokoprocentowy trunek, zatem spożycie powinno zostać ograniczone do kieliszka tygodniowo.

Syrop z derenia

Zastosowanie derenia w leczeniu przeziębienia opiera się na podawaniu syropu. Prostota wykonania sprawia, że każdy może przyrządzić go samodzielnie, zamiast kupować po wysokiej cenie w ekologicznych sklepach. Kilogram umytych owoców umieszczamy w garnku i zalewamy syropem przyrządzonym z kilograma cukru i litra wody. Zagotowujemy, odcedzamy i przelewamy do butelek. Duża ilość witaminy C oraz żelaza nie tylko pomoże zwalczyć przeziębienie, ale również zapobiegnie anemii.

Herbata z derenia

Najprostszą formą wsparcia organizmu za pomocą owoców derenia jest przyrządzenie domowej herbatki. Łyżeczkę wysuszonych owoców wystarczy zalać wrzątkiem i odstawić na 15 minut. Kiedy nieco ostygnie, warto dodać łyżeczkę miodu, aby przełamać kwaśny smak. W naparze znajdują się wszystkie właściwości lecznicze, dzięki czemu w krótkim czasie mamy szansę wzmocnić organizm.

Monika Majewska

Magdalena Siraga