Chmiel zwyczajny – właściwości lecznicze i zastosowanie

Chmiel zwyczajny znalazł zastosowanie nie tylko w produkcji piwa, lecz także w medycynie, gdyż posiada liczne właściwości lecznicze. Chmiel jest sprawdzonym środkiem na bezsenność i uspokojenie. Pomoże także złagodzić objawy klimakterium, ból korzonków oraz pozbyć się łupieżu. Sprawdź, jakie jeszcze właściwości ma chmiel.

Chmiel zwyczajny (Humulus lupulus L.) znalazł zastosowanie przede wszystkim w produkcji piwa. Mało kto wie, że chmiel, a konkretnie szyszki chmielowe, czyli owocostany chmielu (Strobili Lupuli), i lupulina, czyli lepki, żółty proszek uzyskiwany z szyszek chmielu, posiadają liczne właściwości lecznicze. Zawdzięcza je przede wszystkim substancji o nazwie ksantohumol - związkowi z grupy flawonoidów, który ma silne właściwości antyoksydacyjne (4-krotnie większe niż witamina C). Ponadto pomaga zwalczać wirusy, grzyby i bakterie.

Wykazuje także działanie przeciwnowotworowe, m.in. indukuje enzymy, które są odpowiedzialne za detoksykację czynników rakotwórczych, i hamuje proces angiogenezy (powstawania nowych naczyń krwionośnych, dzięki którym guz pobiera substancje potrzebne do rozwoju).

Spis treści

1. Chmiel - właściwości lecznicze i zastosowanie
2. Chmiel - przeciwwskazania
3. Napar z szyszek chmielu – przepis
4. Chmiel - przepis na płukankę przeciw wypadaniu włosom i łupieżowi

Chmiel - właściwości lecznicze i zastosowanie

Chmiel może zapobiec rozwojowi raka

Niektóre substancje zawarte w chmielu mogą zapobiec chorobom nowotworowym, zwłaszcza tym, których rozwój zależy od poziomu estrogenu w organizmie. Potwierdzają to badania z użyciem linii komórek raka piersi o nazwie Sk-Br-3.

W eksperymencie wykorzystano 3 substancje zawarte w chmielu – ksantohumol, izoksantohumol (flawanon) i 8-prenylonaryngenina (8-PN – również flawanon). Okazało się, że związki te hamowały aktywność aromatazy - enzymu odpowiadającego za syntezę estrogenów.

Ponadto zapoczątkowały apoptozę (śmierć komórkową) i zmniejszały proliferację (namnażanie się) komórek rakowych (częściowo dzięki niedostatecznej dostępności estrogenu, spowodowanej zmniejszoną aktywnością aromatazy).

Poza tym ksantohumol i jego utleniona pochodna – ksantoaurenol (XAL) - w zależności od dawki - zapoczątkowały śmierć komórek nowotworowych raka prostaty, zarówno w komórkach hiperplazji (BPH-1), jak też w przypadku złośliwego raka prostaty (linia o nazwie PC3).

Ksantohumol w badaniu in vitro okazał się skuteczny także w walce z limfocytową białaczką B-komórkową. W tym przypadku również odnotowano indukowanie śmierci komórek nowotworowych zależne od dawki.

Chmiel może zapobiec zapaleniu płuc

Z badań naukowych jednoznacznie wynika, że ekstrakt z szyszek chmielu ma właściwości przeciwbakteryjne, przeciwwirusowe i antygrzybicze. Substancje w nim zawarte – lupulony i ksantohumol - w testach in vitro poradziły sobie z bakteriami odpowiedzialnymi za powstawanie trądziku. Niskie wartości minimalnych stężeń tych związków zadziałały porównywalnie do antybiotyków najczęściej stosowanych w leczeniu tej przypadłości (erytromycyna i klindamycyna).

Ponadto badania laboratoryjne nad współdziałaniem lupulonów i ksantohumolu z niektórymi antybiotykami w hamowaniu rozwoju drobnoustrojów, wykazały pozytywne współdziałanie związków chmielu z antybiotykami, takimi jak polimyksyna, tobramycyna i cyprofloksacyna.

Naukowcy przypuszczają, że połączenie terapii antybiotykowej z ekstraktem z chmielu mogłoby spowodować obniżenie potrzebnej ilości antybiotyku, a co za tym idzie - zmniejszyć ryzyko antybiotykowrażliwości.

W innych badaniach wykazano, że ksantohumol jest związkiem o szerokim spektrum działania przeciwko bakteriom Gram-dodatnim (Streptococcus mutans i Staphylococcus aureus), grzybom (Trichophyton spp.) i wirusom (wirus opryszczki pospolitej typ 1 i 2, cytomegalowirus, HIV-1). Wykazano również silne hamowanie replikacji zarodźca malarii.

Japońscy naukowcy z Uniwersytetu Medycznego z Saporro twierdzą także, że inny składnik chmielu - tzw. alfa kwasy, zwane humulonami - jest skuteczną ochroną przed wirusem RSV (Respiratory Syncytial Virus), odpowiedzialnym za infekcje dróg oddechowych, w tym poważne odmiany zapalenia oskrzeli i zapalenie płuc.

W związku z tym w kolejnych badaniach planują opracować nie tylko leki, ale również różnego rodzaju posiłki i napoje bezalkoholowe zawierające dużą dawkę chmielu. Mają nadzieję, że dzięki temu zmniejszy się liczba zachorowań na przeziębienie w okresie jesienno-zimowym oraz dojdzie do unieszkodliwienia wirusa RSV.

Chmiel może zapobiec próchnicy

Przylistki chmielu (ta jego część, która nie jest wykorzystywana w procesie produkcji piwa), zawierają związki, które mogą wspomóc walkę z próchnicą i chorobami dziąseł - przekonują naukowcy z Tokyo University of Pharmacy and Life Sciences oraz japońskiego koncernu spożywczego Asahi Group Holdings, których wyniki badań zostały opublikowane w piśmie "Journal of Agricultural and Food Chemistry".

Z ich badań wynika, że zawarte w przylistkach substancje hamują rozwój bakterii znajdujących się w jamie ustnej oraz zapobiegają uwalnianiu przez nie niektórych toksyn. Naukowcy przekonują, że na bazie przylistków chmielu można by produkować pasty do zębów lub wspomagające leczenie zębów gumy do żucia.

Chmiel może zapobiec rozwojowi choroby Alzheimera?

Naukowcy z Uniwersytetu w Lanzhou (Chiny) na łamach "Journal of Agricultural and Food Chemistry" przekonują, że ksantohumol chroni neurony przed uszkodzeniem na skutek stresu oksydacyjnego.

Tym samym może zapobiec rozwojowi choroby Prakinsona, Alzheimera i innych schorzeń neurodegeneracyjnych, których przyczyną jest niszczenie neuronów w wyniku stresu oksydacyjnego.

Chmiel na bezsenność i uspokojenie

Zarówno szyszki chmielowe, jaki i lupulina (gruczoły wydzielnicze chmielu) utrudniają przenoszenie bodźców do układu nerwowego, hamują czynność kory mózgowej i wywierają działanie uspokajające, zwłaszcza na sferę płciową. W związku z tym w medycynie ludowej wyciąg z szyszek chmielu od dawna stosuje się w stanach wzmożonego napięcia, niepokoju i nadpobudliwości nerwowej.

Ponadto chmiel sprawdzi się u osób cierpiących na problemy z zasypianiem, gdyż wykazuje także działanie nasenne. Warto wiedzieć że chmiel można łączyć z innymi ziołami kojącymi nerwy.

Chmiel złagodzi objawy klimakterium

Chmiel zawiera fitoestrogeny - związki roślinne, których działanie przypominają ludzkie estrogeny - co wykorzystuje się, by złagodzić objawy klimakterium. Fitoestrogeny w łagodny sposób naśladują naturalne estrogeny i nie powodują skutków ubocznych (przyjmowanie ich nie zwiększa ryzyka zachorowania na raka piersi czy raka endometrium).

Z badań wynika, że wyciągi z chmielu zmniejszają zwłaszcza uderzenia gorąca. W związku z tym chmiel może być skutecznym dodatkiem do alternatywnego leczenia objawów menopauzy.

Chmiel ułatwi trawienie

Gorycze chmielowe pobudzają wydzielanie śliny i soku żołądkowego, dzięki czemu ułatwiają trawienie i przyswajanie pokarmów oraz zwiększają łaknienie. W związku z tym szyszki chmielu można podawać w przy osłabieniu procesów trawiennych, niedokwaśności czy nadmiernej fermentacji jelitowej, a także przy wzdęciach, odbijaniu i innych objawach wskazujących na przewlekły nieżyt przewodu pokarmowego.

Chmiel na dolegliwości układu moczowego

Współczesna fitoterapia poleca stosowanie chmielu w dolegliwościach ze strony układu moczowego. Chmiel działa bowiem rozkurczowo - zmniejsza napięcie mięśni gładkich naczyń krwionośnych, jelit i dróg moczowych. Ponadto działa łagodnie moczopędnie.

Chmiel na bóle reumatyczne i zapalenie korzonków

Wyciąg z szyszek chmielu w postaci okładów stosuje się również w zapaleniu korzonków nerwowych, bólach reumatycznych, a także w stanach zapalnych skóry i ranach trudnych do gojenia.

Chmiel - przeciwwskazania

Chmielu nie powinno się stosować jednocześnie z syntetycznymi lekami uspokajającymi.

Ze względu na działanie uspokajające oraz nasenne, nie zaleca się stosowania szyszek chmielu przez osoby kierujące pojazdami i obsługujące urządzenia mechaniczne w ruchu.

Ponadto chmielu lepiej nie podawać dzieciom do 12. roku życia, a także kobietom w ciąży i karmiącym (ze względu na brak wystarczających danych na temat skutków ubocznych).

Napar z szyszek chmielu – przepis

1 łyżeczkę szyszek chmielu (ok. 0,5 g) wsyp do filiżanki i zalej wrzącą wodą (150 ml). Naparzaj pod przykryciem przez 10-15 minut. Następnie przecedź.

Ciepły napar można pić 2-4 razy dziennie, zwłaszcza przed posiłkiem (by poprawić trawienie) lub przed pójściem spać (by ułatwić zasypianie).

Chmiel - przepis na płukankę przeciw wypadaniu włosom i łupieżowi

Skład: 30 g szyszek chmielowych, 30 g rozdrobnionych korzeni łopianu, 30 g ziela skrzypu polnego, 80 g rozdrobnionych korzeni mydlnicy i 20 g kwiatów rumianku.

Przygotowanie: wsyp 1-2 łyżki stołowe mieszanki do 2 szklanek zimnej wody i gotuj powoli pod przykryciem 15-30 minut Odstaw na 15 minut i przecedź. Pozostałe po przecedzeniu zioła zalej ponownie 2 szklankami wody i zagotuj, a po lekkim ostudzeniu przecedź i dodaj 2 szklanki ciepłej wody.

Pierwszym płynem zmocz włosy i palcami masuj skórę głowy, a następnie poczekaj 5 min.ut i umyj wodą otrzymaną z powtórnego odwaru. Jest to zabieg wzmacniający przy wypadaniu włosów, łojotoku, łupieżu, a nawet grzybicy.

Czytaj też:

• Kozłek lekarski (waleriana) – działanie i zastosowanie. Skutki ubocze stosowania waleriany
• Mak nie tylko na sen. Właściwości lecznicze i odżywcze maku

Monika Majewska