Staw skokowy - budowa i najczęstsze urazy stawu skokowego

Staw skokowy to jeden z bardziej skomplikowanych fragmentów układu kostno-stawowego człowieka. Nic więc dziwnego, że często dochodzi do urazów w jego obrębie. Są one zdecydowanie jedną z częstszych przyczyną wizyt u ortopedy. Jaka jest budowa stawu skokowego i na jakie urazy jest najbardziej narażony?

Staw skokowy to staw łączący kości podudzia (kość piszczelową i strzałkową) oraz stopy (poprzez kość skokową). Stanowią go staw skokowy górny (staw skokowo-goleniowy) i dolny (staw skokowo-piętowo-łódkowy).

Na górną część stawu skokowego składają się końce kości piszczelowej, strzałkowej i skokowej, którą jest charakterystyczna główka znajdująca się nad piętą po jej zewnętrznej części. Kości od zewnątrz pokryte są mocną błoną - torebką stawową - która wydziela ułatwiającą poślizg powierzchni stawowych maź. Cała konstrukcja wzmocniona jest 4 rodzajami silnych więzadeł: przyśrodkowym (inaczej trójgraniastym), skokowo-strzałkowym przednim, skokowo-strzałkowym tylnym i piętowo-strzałkowym.

Staw skokowy dolny dzieli się na staw skokowy przedni, czyli skokowo-piętowo-łódkowy, i staw skokowy tylni, czyli skokowo-piętowy. Staw skokowy przedni jest zbudowany z wypukłej powierzchni stawowej kości skokowej oraz z kości łódkowatej, piętowej. Jest wzmocniony 3 więzadłami: piętowo-łódkowym podeszwowym, piętowo-łódkowym i skokowo-łódkowym. Z kolei staw skokowy tylni jest utworzony przez powierzchnię stawową piętową tylną kości skokowej oraz powierzchnię stawową skokową tylną kości piętowej. Jest on wzmocniony 4 więzadłami: skokowo-piętowym tylnym, skokowo-piętowym przednim, skokowo-piętowym przyśrodkowym, skokowo-piętowym bocznym.

Spis treści

1. Staw skokowy - skręcenie
2. Staw skokowy - zwichnięcie
3. Staw skokowy - złamanie

Staw skokowy - skręcenie

Skręcenie stawu skokowego (kostki) to uszkodzenie torebki stawowej i wzmacniających ją więzadeł stawowych. Istnieją trzy stopnie skręcenia:

• naciągniecie więzadeł (skręcenie I stopnia) - charakterystyczne są niewielki krwiak i obrzęk oraz lekka tkliwość i bolesność stawu skokowego;
• naderwanie więzadeł (skręcenie II stopnia) - pojawiają się objawy naciągnięcia więzadeł, tylko bardziej nasilone;
• rozerwanie więzadeł (skręcenie III stopnia) - przerwanie ciągłości więzadeł objawia się dużą niestabilnością stawu oraz silnym bólem i obrzękiem w jego okolicach;

W przypadku lekkich skręceń stosuje się okłady wysychające, okłady z lodu, bandaże elastyczne. W skręceniach średnich i ciężkich – unieruchomienie w opatrunku gipsowym.

Staw skokowy - zwichnięcie

Zwichnięcie stawu skokowego to nieprawidłowe przemieszczenie się względem siebie kości i innych powierzchni tworzących staw skokowy. Towarzyszy temu rozerwanie torebki stawowej i więzadeł stawowych. Przemieszczone elementy kostne nie ulegają automatycznemu powrotowi, dlatego jest to poważniejsza kontuzja.

Zwichnięte elementy wymagają szybkiego nastawienia. W przeciwnym razie może dojść do patologicznych zmian, które w przyszłości mogą nie tylko utrudnić nastawienie, lecz także mogą pogorszyć funkcję stawu.

Staw skokowy - złamanie

W obrębie stawu skokowego najczęściej dochodzi do złamania kości goleni, która razem z kością strzałkową łączy kolano z kostką. Może dojść do złamania jednej kostki najczęściej bocznej, złamania obu kostek (bocznej i przyśrodkowej) i złamania trójkostkowego, gdzie oprócz obu kostek złamanie obejmuje tylny brzeg piszczeli.

W przypadku złamania zamkniętego pojawiają się ból w stawie skokowym, obrzęk stawu, zasinienie i ograniczona ruchomość stawu. Złamanie zawsze wymaga interwencji chirurga, który złoży kość i unieruchomi ją, stosując opatrunek gipsowy, śruby lub metalową płytkę. W przypadku złamania z przemieszczeniem, konieczna jest operacja - otworzenie stawu.

Monika Majewska