Nerw kulszowy - przebieg, funkcje, choroby

Nerw kulszowy to najdłuższy nerw ludzkiego organizmu – rozciąga się on od miednicy aż po samą stopę. Struktura te pełni funkcję nerwu zarówno czuciowego, jak i ruchowego. Różne procesy patologiczne obejmować nerw kulszowy, najbardziej jednak znanym z nich jest najprawdopodobniej rwa kulszowa.

Nerw kulszowy (ang. sciatic nerve lub ischiadic nerve) jest wyjątkowym nerwem przede wszystkim ze względu na swoją długość – biegnie on, wraz ze swymi gałęziami, przez całą długość kończyny dolnej i jest on najdłuższym nerwem w ciele człowieka. Dość duże są również jego wymiary: nerw kulszowy ma 0,5 cm grubości i 1,5 cm szerokości.

Nerw wywodzi się ze splotu krzyżowego. Powstaje on dzięki połączeniu pięciu korzeni nerwowych: L4, L5, S1 oraz S2 i S3. Miejscem, w którym wymienione korzenie nerwowe ulegają połączeniu, tworząc nerw kulszowy, jest miednica mniejsza – nerw powstaje między dolnym brzegiem mięśnia gruszkowatego a tylnym brzegiem mięśnia zasłaniacza wewnętrznego, więzadłem krzyżowo-kolcowym i kolcem kulszowym.

Spis treści

1. Nerw kulszowy: przebieg
2. Nerw kulszowy: gałęzie
3. Nerw kulszowy: funkcje
4. Nerw kulszowy: choroby

Nerw kulszowy: przebieg

Nerw kulszowy opuszcza miednicę poprzez otwór podgruszkowy, później przebiega on na mięśniach brzusznych obręczy biodrowej. W tym odcinku przykryty jest on przez mięsień pośladkowy wielki. Następnie – w górnej części uda – nerw kulszowy przebiega między grupą tylnych mięśni uda a mięśniem przywodzicielem wielkim. Później nerw kieruje się ku dołowi podkolanowemu, w którym to miejscu nerw kulszowy oddaje swoje dwie gałęzie.

Nerw kulszowy: gałęzie

Nerw kulszowy ma dwie gałęzie – są nimi nerw piszczelowy oraz nerw strzałkowy. Obie z nich oddają kolejne gałęzie, którymi są gałęzie do stawu kolanowego. Nerw piszczelowy unerwia mięśnie grupy tylnej uda, podudzia, a także mięśnie podeszwy stopy.

Nerw strzałkowy wspólny odpowiada z kolei za unerwienie głowy krótkiej mięśnia dwugłowego uda. Oprócz tego nerw ten – a dokładniej mówiąc jego gałęzie - odpowiada za unerwienie mięśni z przedniej i bocznej części podudzia.

Nerw kulszowy: funkcje

Nerw kulszowy jest nerwem mieszanym – posiada on bowiem włókna zarówno czuciowe, jak i ruchowe. Odpowiada on za odbieranie bodźców czuciowych ze stopy, jak i z podudzi (z wyłączeniem ich wewnętrznej części).

Doznania czuciowe z obrębu podeszwy stopy odbierane są dzięki nerwowi piszczelowemu, za odbiór bodźców tego rodzaju z górnej części stopy oraz ze wspomnianej części podudzia odpowiada zaś druga gałąź nerwu kulszowego, czyli nerw strzałkowy wspólny.

Dodatkowo, jak już zaznaczono wcześniej, nerw kulszowy prowadzi włókna ruchowe zaopatrujące różne mięśnie kończyny dolnej.

Nerw kulszowy: choroby

Uszkodzenie elementów wchodzących w skład nerwu kulszowego skutkować może bardzo wyraźnie odczuwanymi następstwami – najprawdopodobniej najbardziej znaną chorobą nerwu kulszowego jest rwa kulszowa.

Problem ten najczęściej rozwija się w związku z uciskiem na korzenie nerwowe w kanale kręgowym przez część krążka międzykręgowego. Rwa kulszowa może jednak występować również i w związku ze zwężeniem kanału kręgowego oraz z nadmiernym napięciem niektórych mięśni.

Pacjent, u którego dojdzie do rwy kulszowej, zazwyczaj ma tego świadomość – jej objawy są bardzo dotkliwe i mogą nimi być m.in. ból promieniujący od odcinka lędźwiowo-krzyżowego kręgosłupa aż do stopy, zaburzenia czucia i osłabienie siły mięśniowej.

Innymi problemami, które mogą doprowadzać do dysfunkcji nerwu kulszowego, są urazy. Dochodzić do nich może podczas różnych wypadków (szczególnie komunikacyjnych). Istnieje jednak również ryzyko uszkodzenia nerwu kulszowego podczas jakichś zabiegów operacyjnych. Jako przykład można tutaj podać endoprotezoplastykę stawu biodrowego.

Powikłanie to jest stosunkowo rzadkie. Jest ono jednak możliwe i w takim przypadku dochodzić może do porażenia nerwu kulszowego. Objawami tego problemu są zaburzenia chodu (w przypadku porażenia nerwu kulszowego utrudnione są rotacja na zewnątrz w stawie biodrowym oraz zginanie w stawie kolanowym, dodatkowo dochodzi wtedy do zniesienia różnych ruchów stopy). Chory z porażonym nerwem kulszowym porusza się jak na szczudłach, a jego stopa sunie po podłożu.

Inną medyczną procedurą, której skutkiem także może być uszkodzenie nerwu kulszowego, są iniekcje domięśniowe – problem może wystąpić w przypadku niewłaściwie wykonanego zastrzyku w pośladki i skutkować może zaburzeniami czucia.

Czytaj też:

• Rwa udowa: przyczyny, objawy, leczenie
• Ćwiczenia na rwę kulszową - jakie ćwiczenia zapobiegną atakom rwy kulszowej?

Zobacz galerię 9 zdjęć