Mięsień naramienny – budowa, funkcja, ból i ćwiczenia

Mięsień naramienny (łac. deltoideus) to największy mięsień okolicy barku. Leży powierzchownie i jest widoczny przez skórę. Ma kształt trójkąta skierowanego wierzchołkiem ku dołowi. Przypomina odwróconą grecką literę delta, od której wzięła się jego łacińska nazwa.

Mięsień naramienny jest płaski i stosunkowo gruby (do 2 cm). Okala staw ramienny i jako jedyny mięsień okolicy barku rozpoczyna się na obu kościach obręczy kończyny górnej (obojczyk i łopatka). Pozostałe mięśnie z tego obszaru (mm. nadgrzebieniowy, podgrzebieniowy, obły mniejszy, obły większy i podłopatkowy), które również łączą obręcz z kością ramienną, zaczynają się na łopatce.

Spis treści

1. Mięsień naramienny – budowa
2. Mięsień naramienny – funkcja
3. Mięsień naramienny – ból
4. Mięsień naramienny – ćwiczenia

Mięsień naramienny – budowa

Mięsień naramienny ma trzy przyczepy początkowe, w związku z czym dzieli się na trzy części:

• część przednia (obojczykowa) rozpoczyna się na końcu barkowym obojczyka;
• część środkowa (barkowa) zaczyna się na wyrostku barkowym łopatki;
• część tylna (grzebieniowa) ma przyczep początkowy na dolnym brzegu grzebienia łopatki, gdzie łączy się również z powięzią pokrywającą m. podgrzebieniowy.

Włóka mięśniowe części przedniej i tylnej biegną równolegle do dołu i do boku, natomiast włókna części środkowej kierują się bocznie, by utworzyć łuk nad guzkiem większym kości ramiennej i dopiero za nim skierować się w dół. Wszystkie trzy części kończą się silnym ścięgnem na guzowatości naramiennej kości ramiennej (łac. Tuberositas deltoidea), obok i nieco poniżej m. piersiowego większego (łac. pectoralis major). Ścięgno końcowe wcina się klinem w obręb przyczepu początkowego mięśnia ramiennego (łac. brachialis).

Część barkowa m. naramiennego jest pierzasta, co oznacza, że ma dużą liczbę włókien mięśniowych i duży przekrój fizjologiczny. Dzięki temu tworzy w okolicy barku charakterystyczną, wydatną wypukłość, przykrywając koniec bliższy kości ramiennej, a zwłaszcza jej guzek większy. M. naramienny leży powierzchownie, co oznacza, że przykrywa nie tylko staw ramienny, lecz także mięśnie rozpoczynające się w jego otoczeniu oraz okoliczne części kostne.

Między m. naramiennym a guzkiem większym kości ramiennej znajduje się duża kaletka maziowa (łac. bursa subdeltoidea). Czasem łączy się ona z kaletką położoną wyżej, pod wyrostkiem barkowym (łac. bursa subacromialis). Czasami na wyrostku barkowym występuje też kaletka maziowa podskórna.

Między przyczepem początkowym m. naramiennego a przyczepem końcowym m. czworobocznego (łac. trapezius) występuje rozdzielająca je smuga kostna, którą tworzą obojczyk, wyrostek barkowy i grzebień łopatki. Brzeg tylny m. naramiennego krzyżuje się w swoim przebiegu z mm. podgrzebieniowym, obłym mniejszym, obłym większym i trójgłowym ramienia (łac. triceps brachii). Brzeg przedni graniczy z m. piersiowym większym (łac. pectoralis major), od którego zwykle oddziela go bruzda naramienno-piersiowa, ale zdarza się, że te mięśnie są ze sobą częściowo zrośnięte.

W krew zaopatrują m. naramienny odchodzące od tętnicy pachowej tętnica tylna okalająca ramię oraz gałąź naramienna tętnicy piersiowo-barkowej. Za unerwienie m. naramiennego odpowiada nerw pachowy (C5-C6).

Mięsień naramienny – funkcja

Poszczególne części m. naramiennego pełnią różne funkcje:

• część środkowa (barkowa) odwodzi ramię w stawie ramiennym do 90 stopni w stosunku do tułowia. W tej pozycji kość ramienna styka się z wyrostkiem barkowym i ruch w stawie w tym kierunku zostaje zablokowany. Unoszenie ramienia powyżej tego poziomu odbywa się w stawach obojczykowych;
• część przednia (obojczykowa) obraca ramię do wewnątrz i przywodzi do przodu;
• część tylna (grzebieniowa) obraca ramię na zewnątrz i przywodzi do tyłu.

Mięsień naramienny – ból

Ból m. naramiennego najczęściej występuje podczas ruchu odwodzenia ramienia, choć zdarzają się także, przeciążenia i urazy części przedniej lub tylnej, które są bolesne i tkliwe podczas przywodzenia kończyny górnej. Najczęstszymi przyczynami bólu m. naramiennego są:

• przeciążenie;
• podrażnienie;
• nadmierne napięcie;
• urazy mechaniczne.

Sam mięsień naramienny nie jest jednak często źródłem bólu barku. Gdy taki występuje, warto sprawdzić również inne potencjalne przyczyny bólu, które mogą stanowić:

• zapalenie kaletki podbarkowej;
• zespół cieśni (ciasnoty) podbarkowej;
• uszkodzenie stożka rotatorów;
• zespół zamrożonego barku;
• zespół bolesnego barku;
• zmiany zwyrodnieniowe w obrębie stawów tworzących kompleks barkowy;
• zapalenie ścięgna mięśnia dwugłowego ramienia (łac. biceps brachii);
• zespół skrzyżowania górnego.

Mięsień naramienny – ćwiczenia

Ćwiczenia m. naramiennego są zróżnicowane zależnie od tego, którą część tego mięśnia chce się trenować. Oporowany ruch odwodzenia (z zastosowaniem hantli czy gum) będzie stymulował pracę części środkowej. Przywodzenie kończyny górnej i kierowanie jej z oporem do przodu (na przykład wyciskanie ciężarów na ławeczce) wzmocni część przednią. A przywodzenie ramienia z oporem do tyłu będzie stanowiło trening dla części tylnej.

Mięsień naramienny jest stosunkowo silny, ponieważ operuje dość ciężką kończyną górną, ale nie należy do struktur szczególnie wytrzymałych, które potrafią trwać w długotrwałym napięciu. Jest więc skuteczniejszy przy wysiłku dynamicznym, co nie oznacza, że nie można go ćwiczyć również w innym zakresie. Po treningu siłowym lub wytrzymałościowym warto zadbać również o rozciąganie mięśnia.

Bibliografia

Bochenek A., Reicher M., „Anatomia człowieka”, tom I, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2012.

Bartosz Wróblewski