Klatka piersiowa - budowa, funkcje, choroby

Klatka piersiowa jest częścią tułowia pomiędzy jamą brzuszną a szyją. Pełni ona bardzo ważną funkcję - chroni narządy wewnętrzne (głównie serce i płuca) przed urazami. Klatka piersiowa umożliwia również oddychanie. Klatka piersiowa składa się z żeber, mostka i kręgów piersiowych. Jakie możliwe choroby występują w obrębie klatki piersiowej?

Klatka piersiowa (łac. thorax) pełni funkcje ochronne. Serce i płuca są jednymi z najważniejszymi narządami w organizmie człowieka, a szkielet klatki piersiowej w głównej mierze ma za zadanie ochraniać te narządy. Ponadto opierając się na znajomości topograficznej poszczególnych elementów tworzących klatkę piersiową, lekarz wie, gdzie przyłożyć głowicę stetoskopu, aby usłyszeć na przykład pracę zastawki aortalnej lub wie gdzie umiejscowić elektrody podczas badania EKG.

Spis treści

1. Klatka piersiowa - budowa
2. Klatka piersiowa - funkcje
3. Klatka piersiowa - choroby

Klatka piersiowa - budowa

Elementami tworzącymi klatkę piersiową są: żebra, mostek i kręgi piersiowe. Wszystkie te składowe tworzą funkcjonalną całość. Człowiek z reguły posiada 12 par żeber, w których wyróżniamy tzw. żebra prawdziwe, które łączą się obustronnie z mostkiem oraz żebra rzekome łączące się pośrednio z mostkiem lub kończące się „swobodnie” inaczej nazywane żebrami wolnymi.

Żeber prawdziwych posiadamy 7 par oraz 5 par żeber rzekomych. Ósme, dziewiąte i dziesiąte żebra łączą się z siódmym i tworzą odpowiednio prawy i lewy łuk żebrowy.

Każde żebro posiada koniec kręgosłupowy, koniec mostkowy i znajdujący się pomiędzy nimi trzon. Pierwsza para żeber jest najszersza, natomiast najwęższa jest dwunasta para żeber czyli tak zwane żebra wolne, kończące się swobodnie między mięśniami brzucha.

Następnym elementem tworzącym klatkę piersiową jest mostek, który zlokalizowany jest w środkowej części przedniej ściany klatki piersiowej składający się z trzech elementów tj. rękojeść, trzon oraz wyrostek mieczykowaty. Wszystkie trzy części mostka są ze sobą połączone poprzez warstwy chrząstki dzięki czemu mogą w pewnym stopniu zachowywać ruchomość względem siebie.

Żebra połączone są z kręgami piersiowymi poprzez stawy żebrowo-kręgowe składające się ze stawów głów żeber oraz stawów żebrowo-poprzecznych. Tworzą one jedną, funkcjonalną całość.

Powyższe stawy wzmacniane są poprzez więzadła:

• więzadło promieniste głowy żebra,
• więzadło śródstawowe głowy żebra,
• więzadło żebrowo-poprzeczne,
• więzadło żebrowo-poprzeczne-górne,
• więzadło żebrowo-poprzeczne-boczne,
• więzadło lędźwiowo-żebrowe.

Żebra od 2 do 7 go łaczą się poprzez stawy mostkowo-żebrowe tzw. Stawy prawdziwe, natomiast żebro pierwsze połączone jest z rękojeściem mostka poprzez chrząstokzrost. Powyższe stawy wzmacniają więzadła promienisto-mostkowo-żebrowe przednie i tylne, więzadło śródstawowe mostkowo-żebrowe i więzadło żebrowo-mieczykowe.

Klatka piersiowa - funkcje

Klatka piersiowa przede wszystkim zapewnia mechaniczną ochronę dla serca, płuc i przełyku. Umożliwione jest to poprzez dużą sprężystość którą tworzą tzw. pierścienie żebrowe składające się z pary żeber poprzecznie połączonych z mostkiem. Dzięki temu każde nawet najsilniejsze uderzenie rozkładają się na obustronne pierścienia żebrowe.

Poza ochroną mechaniczną, klatka piersiowa zachowuje pewną ruchomość, dzięki czemu umożliwia oddychanie. Podczas wdechu przepona się obniża, żebra i mostek unoszą przez co pojemność klatki piersiowej zwiększa się. Przy wydechu żebra oraz przepona powracają do stanu wyjściowego, a klatka piersiowa pomniejsza się.

Klatka piersiowa - choroby

W celu postawienia wstępnej diagnozy dotyczącej danej choroby obejmującej klatkę piersiową należy przeprowadzić odpowiednie badanie klatki piersiowej składającej się z: oglądania, obmacywania, opukiwania, osłuchiwania.

Fizjologiczna klatka piersiowa jest dobrze wysklepiona oraz symetryczna. W zależności od rozbieżności fizjologicznej wyróżniamy:

• klatkę piersiową beczkowatą - krótka, szeroka, kąt między łukami żebrowymi jest rozwarty, ustawiona jest wdechowo. Taki wygląd klatki piersiowej charakterystyczny jest dla rozedmy płuc,
• klatkę piersiową szewską (lejkowatą) - charakterystyczne zapadnięcie dolnej części mostka w postaci lejka, przez co dochodzi do ucisku na serce i płuca, zwykle występuje jako wada wrodzona,
• klatka piersiowa kurza (krzywicza) – charakteryzuje się grzebieniowatym wypukleniem mostka.

Częstość oddechów u dorosłego człowieka wynosi 14-18/min, ruchy są regularne i rytmiczne, wdech trwający 3 razy dłużej niż wydech. W przypadku kwasicy metabolicznej i mocznicy częstość oddechów zwiększa się i ulegają pogłębieniu, taki typ oddychania nazywa się oddechem Kussmaula.

W przypadku uszkodzenia ośrodka oddechowego w rdzeniu przedłużonym w chorobach mózgu występują naprzemienne okresy bezdechu i stopniowego pogłębiania i spłycania ruchów oddechowych. Taki typ oddychania nazywany jestem oddechem Cheyne’a- Stokesa.

W zapaleniu opon mózgowo rdzeniowych występuje oddech Biota charakteryzujący się niezmieniającą głębokością ruchów oddechowych z występującymi nieregularnie okresami bezdechu.

W przypadku widocznego zmniejszenia ruchomości klatki piersiowej po jednej ze stron możemy podejrzewać zapalenie płuc, wysięk opłucnej, zrosty opłucnowe, odmę opłucną.

Podczas osłuchiwania klatki piersiowej możemy stwierdzić występowanie szmerów oddechowych dodatkowych tkj. świsty, rzężenia , trzeszczenia, tarcie opłucnej. Poszczególne z nich mogą występować w przypadku zapalenia płuc, obrzęku płuc, w sytuacji zalegania wydzieliny, zwężenia oskrzeli, ocierania blaszek opłucnej.

Poprzez znajomość topografii klatki piersiowej możemy również osłuchać odpowiednie zastawki serca i stwierdzić np. niedomykalność zastawki mitralnej.

Miejsce osłuchiwania:

• zastawka dwudzielna - koniuszek serca,
• zastawka aortalna - w drugim prawym międzyżebrzu przy mostku,
• zastawka pnia płucnego - w drugim lewym międzyżebrzu przy mostku,
• zastawka trójdzielna - w miejscu przyczepu piątej prawej chrząstki żebrowej do mostka.

Czytaj też:

• Ból w klatce piersiowej - przyczyny
• Ból żeber: przyczyny i leczenie