Zapalenie oskrzeli czy astma? Podobne objawy, różne leczenie

Jak odróżnić zapalenie oskrzeli od astmy? Nawet pediatrzy mają z tym kłopoty. Wtedy zamiast na astmę, leczą dziecko na nawracające zapalenie oskrzeli. Jakie są objawy zapalenia oskrzeli, a jakie są objawy astmy?

Spis treści

1. Astma a zapalenie oskrzeli - czym się różnią?
2. Astma często jest chorobą dziedziczną
3. Astma - objawy choroby
4. Astma - życie z astmą
5. Astma - diagnoza
6. Astma [wideo]
7. Zapalenie oskrzeli - przyczyny
8. Zapalenie oskrzeli - objawy
9. Zapalenie oskrzeli - leczenie
10. Zapalenie oskrzeli [wideo]

Czy astma i zapalenie oskrzeli rzeczywiście mają tak bardzo podobne objawy? Każde dziecko może się przeziębić, czy złapać grypę i kaszleć. Każde może się zasapać, gdy przebiegnie przez podwórze lub wejdzie po schodach na drugie piętro. Jednak tylko co dwudzieste ma astmę. To choroba na całe życie, ale wcześnie rozpoznana i dobrze leczona przez alergologa lub pulmonologa pozwala normalnie funkcjonować zarówno dziecku, jak i dorosłemu człowiekowi. Złe rozpoznanie i faszerowanie antybiotykami utrwala niekorzystne zmiany w oskrzelach i odsuwa w czasie właściwe leczenie.

Astma a zapalenie oskrzeli - czym się różnią?

Oskrzela to rurkowate przewody łączące tchawicę z płucami. Ich stan zapalny mogą wywołać zarówno wirusy, jak i bakterie. Wirusy robią to częściej, ale jako powikłanie pojawia się potem często nadkażenie bakteryjne.

Przy każdej infekcji błona wyścielająca oskrzela jest zmieniona zapalnie, co powoduje wytwarzanie większej ilości śluzu, a to z kolei wywołuje kaszel. Chory  ma temperaturę, ale zwykle nie za wysoką. Kaszle i przez kilka dni może odkrztuszać ropną, żółtozieloną wydzielinę.

Gdy infekcja zajęła oskrzeliki (cienkie rozgałęzienia oskrzeli sięgające do pęcherzyków płucnych), choremu dokucza duszność.

Niestety, nie ma leku, który zapobiegałby zapaleniu oskrzeli. Jedynym rozwiązaniem jest zadbanie o zwiększenie ogólnej odporności. W czasie choroby powinno się odpoczywać w domu, dużo pić, zażywać syropy, które rozrzedzają śluz i ułatwiają odkrztuszanie. Jeśli pojawi się wysoka temperatura, można zażyć paracetamol.

Gdy lekarz podejrzewa bakteryjne zapalenie oskrzeli lub chce zapobiec nadkażeniu bakteryjnemu, zleca antybiotyk. Infekcja zwykle mija po kilku, kilkunastu dniach. Jeżeli zapalenie oskrzeli powtarza się 3-4 razy w roku, powinno to obudzić czujność chorego. Może bowiem zwiastować ono astmę.

Astma często jest chorobą dziedziczną

Kasia zachorowała na astmę, gdy miała 5 lat.

- Pamiętam, że nie mogłam złapać powietrza - przypomina sobie dziś dziesięciolatka. - Mama stała nade mną przestraszona i klepała mnie po plecach, bo myślała, że czymś się zadławiłam. A mnie coraz bardziej coś ściskało w klatce piersiowej. Dzisiaj, gdy czuję, że atak się zbliża, wiem, że nie wolno mi panikować. Muszę wziąć inhalator i wciągnąć ustami powietrze razem z lekiem. Po dwóch, trzech takich wdechach przestaje mnie ściskać. Trochę odpoczywam i mogę wrócić do zajęć.

Lekarze nie wiedzą dokładnie, co jest przyczyną astmy. Częściej zapadają na nią dzieci z rodzin, w których ta choroba już się pojawiała, a więc do pewnego stopnia skłonność do niej jest dziedziczna. Wiadomo, że można zapobiegać atakom lub nie dopuszczać do ich nasilenia, jeśli regularnie stosuje się przepisane leki i postępuje zgodnie z zaleceniami lekarza.

Czytaj też:

• Choroby genetyczne: przyczyny, dziedziczenie i rozpoznanie
• Choroby i geny: skłonności do wielu chorób są dziedziczne

Astma - objawy choroby

Astma to inaczej dychawica oskrzelowa. Dosłownie oznacza trudności w oddychaniu. Dawniej sądzono, że są one wynikiem wyłącznie zwężenia (obturacji) dróg oddechowych. Mięśnie gładkie oskrzeli i oskrzelików kurczą się, powodując zmniejszenie przepływu powietrza. Dzisiaj wiadomo, że to nie sam skurcz, ale zapalna choroba dróg oddechowych odgrywa najważniejszą rolę w pojawianiu się objawów astmy.

Można więc powiedzieć, że astma jest specyficznym zapaleniem oskrzeli, któremu towarzyszy ich znaczny skurcz. Ten skurcz, czyli atak astmy, najczęściej następuje po zetknięciu się z alergenem, czyli pyłkami roślin, roztoczami, sierścią zwierząt czy niektórymi pokarmami, np. mlekiem. Wtedy mówi się o astmie oskrzelowej alergicznej.

Z kolei atak tzw. astmy oskrzelowej nieswoistej może być wywołany niemal przez wszystko: intensywny zapach, gwałtowną zmianę temperatury, wzięcie aspiryny, dym papierosowy, infekcję, wysiłek fizyczny czy emocje, choćby głośny śmiech.

Atak astmy za każdym razem może wyglądać nieco inaczej. Zwykle chory nie ma gorączki (chyba że temperatura towarzyszy jakiejś istniejącej już infekcji), jest mu duszno, czuje, jakby obręcz zaciskała się wokół jego klatki piersiowej. Jego wydech się wydłuża, a kaszel staje się suchy, „szczekający". Słyszalne też są świsty przede wszystkim w czasie wydechu. 

Atak może trwać nawet kilka godzin. Pod koniec chory odkrztusza śluzowatą wydzielinę (wyjątkiem są małe dzieci, którzy w ogóle nie odkrztuszają). Gdy poda się odpowiednie leki, objawy szybko ustępują. Jeśli chory nie jest właściwie leczony i nie przestrzega zaleceń lekarza, może mieć nawet kilka ataków astmy w ciągu roku.

Duszność bez wysiłku, trudności z mówieniem, zasinienie skóry palców rąk i skóry wokół ust, zaburzenia tętna, szybkie ruchy klatki piersiowej - świadczą o ciężkim napadzie astmy. Może dojść do niewydolności oddechowej, która zagraża życiu. Trzeba szybko podać osobie chorej leki i wezwać lekarza.

Czytaj też:

• Skurcz oskrzeli (bronchospazm): przyczyny, objawy, leczenie
• Świszczący oddech - przyczyny i postępowanie

Astma - życie z astmą

Osoba chora na astmę powinna usunąć z domu w miarę możliwości wszystko, co może uczulać, np. grube kotary i dywany - jeśli uczulają roztocze, kwitnące rośliny - jeśli alergenami są ich pyłki, mleko - gdy ataki wywołuje nabiał. Czasem trzeba oddać w dobre ręce pieska lub kotka. Warto też się pokusić o szczepionkę odczulającą. Specjalista może natomiast zlecić leki, które:

• rozkurczają oskrzela i przerywają napad - beta-2-mimetyki, teofilinę i jej pochodne, preparaty przeciwcholinergiczne;
• zapobiegają napadom astmy - są to przeciwzapalne kortykosteroidy, kromoglikan i nedokromil oraz leki modyfikujące leukotrieny.

Można je stosować przez wiele lat. Do niedawna dzieci brały sterydy w tabletkach. Teraz są to preparaty do wdychania przez inhalator. Dzięki temu dawki są nawet kilkanaście razy mniejsze, a skutki uboczne (np. tycie) zminimalizowane. Nie trzeba więc bać się nowoczesnych leków sterydowych. Po zażyciu leku należy przepłukać usta wodą. To chroni przed grzybicą jamy ustnej.

Astma - diagnoza

Lekarz, po przeprowadzeniu wywiadu i zbadaniu pacjenta, u którego podejrzewa astmę, często zleca wykonanie mu dodatkowych badań - są to:

• gazometria - określenie stężenia tlenu i dwutlenku węgla we krwi. Ułatwia podjęcie decyzji o sposobie leczenia.
• spirometria - polega na wdmuchiwaniu powietrza przez ustnik do specjalnego urządzenia. Pozwala na ocenę zaawansowania astmy.
• badanie krwi na obecność krwinek kwasochłonnych, tzw. eozynofili - jeśli jest ich więcej niż 250-400 w milimetrze sześć. krwi, to jeden z dowodów potwierdzających astmę. Zmniejszenie ilości tych krwinek świadczy o prawidłowym leczeniu dziecka, głównie sterydami.
• badanie plwociny - przy astmie jest w niej dużo eozynofili oraz obecne są tzw. kryształy Charcota-Leydena.
• RTG klatki piersiowej - może wykazać różne zmiany w zależności od tego, jak ciężki przebieg ma choroba.
• identyfikację alergenu - polega na przeprowadzeniu testów skórnych (potwierdzeniem uczulenia jest zaczerwienienie i obrzęk w miejscu naniesienia alergenu), testów RAST (w surowicy pobranej krwi oznacza się swoiste przeciwciała IgE przeciw konkretnym alergenom) oraz wziewnych testów prowokacyjnych z alergenem (pacjent wdycha kolejne substancje, które mogą je uczulać, a osoba przeprowadzająca test ocenia, na co najbardziej reagują oskrzela).

Astma [wideo]

Zapalenie oskrzeli - przyczyny

Zapalenie oskrzeli, choć też dotyczy dróg oddechowych, znacznie różni się od astmy. Nie jest chorobą dziedziczną, tylko infekcją wywołaną przez wirusy i bakterie.

Można wyróżnić dwa rodzaje zapalenia oskrzeli: ostre i przewlekłe. Ostre zapalenie oskrzeli nie jest aż tak groźne. Może być powikłaniem po przeziębieniu lub zwykłą infekcją wirusową, która właściwie leczona, mija po kilku dniach.

Przewlekłe zapalenie oskrzeli może być natomiast poważniejsze w skutkach. Jego przyczyną jest nadkażenie bakteryjne w obrębie oskrzeli, które może utrzymywać się dłużej. Zwiększona jest również częstotliwość zachorowań. Jeśli nie ogranicza się ona jedynie do sezonowych infekcji, tylko pojawia się znacznie częściej, nie należy tego bagatelizować.

Następstwem przewlekłego zapalenia oskrzeli jest upośledzenie drożności oskrzeli, rozdęcie płuc, utrudniony przepływ powietrza przez drogi oddechowe oraz duszność. Częste występowanie tego typu infekcji w dzieciństwie może się przyczynić do rozwoju astmy.

Czytaj też: Przewlekła obturacyjna choroba płuc: przyczyny, objawy i leczenie POChP

Zapalenie oskrzeli - objawy

Zapalenie oskrzeli objawia się uporczywym kaszlem, z początku suchym, który z miarę rozwoju choroby staje się mokry. Skurcz oskrzeli nie jest jednak aż tak silny, jak w przypadku astmy. Napady kaszlu nie trwają też na tyle długo i z reguły nie mają związku z kontaktem z alergenem.

Czytaj też: Kaszel mokry czy suchy. Jak rozpoznać i jak leczyć?

Podczas zapalenia oskrzeli dokucza również złe samopoczucie oraz bóle głowy. W przeciwieństwie do napadu astmy, przy zapaleniu oskrzeli występuje także gorączka.

Zapalenie oskrzeli - leczenie

Leczenie zapalenia oskrzeli nie jest skomplikowane. W celu zniwelowania uporczywego kaszlu, stosuje się syropy przeciwkaszlowe. W zależności od rodzaju kaszlu stosuje się leki pomagające odkrztuszanie wydzieliny lub w przypadku kaszlu suchego - zmniejszenie odruchu kaszlu.

W leczeniu zapalenia oskrzeli podaje się antybiotyki tylko wtedy, gdy dochodzi do zakażenia bakteryjnego. W przeciwnym wypadku, leczenie antybiotykami nie przynosi rezultatów, gdyż zapalenie oskrzeli jest infekcją wirusową.

Jeśli zapaleniu oskrzeli towarzyszy gorączka, choremu podaje się leki obniżające temperaturę. Przy zapaleniu oskrzeli zaleca się również odpoczynek i nie wychodzenie na dwór.

Zapalenie oskrzeli [wideo]

Zapalenie oskrzeli jest ostrą chorobą infekcyjną wywołaną przez wirusy bądź bakterie, charakteryzująca się kaszlem. Bardzo często zapaleniu oskrzeli towarzyszy także gorączka.

miesięcznik "Zdrowie"