Ukryta alergia pokarmowa - przyczyny, objawy, leczenie

Ukryta alergia pokarmowa to nie to samo, co zwykła alergia pokarmowa. W przypadku ukrytej alergii pokarmowej, reakcje alergiczne może wywoływać bardzo wiele alergenów, co utrudnia diagnostykę i wykluczenie uczulających produktów. Leczenie ukrytej alergii pokarmowej polega przede wszystkim na wprowadzeniu diety eliminacyjnej. Jakie są objawy ukrytej alergii pokarmowej?

Spis treści

1. Ukryta alergia pokarmowa - objawy
2. Ukryta alergia pokarmowa - przyczyny
3. Ukryta alergia pokarmowa - uważaj na ukryte alergeny
4. Ukryta alergia pokarmowa - diagnostyka
5. Ukryta alergia pokarmowa - leczenie
6. Ukryta alergia pokarmowa - uzupełniaj niedobory

Ukryta alergia pokarmowa jest znacznie trudniejsza do zdiagnozowania niż alergia pokarmowa lub nietolerancja pokarmowa. Wszystko dlatego, że reakcja na alergen jest znacznie wydłużona w czasie. Może występować nawet do 96 godzin po zjedzeniu potencjalnego alergenu. Dlatego też reakcja alergiczna może budować błędne skojarzenia lub podejrzenia przyczyny jej występowania.

Ukryta alergia pokarmowa - objawy

Lista substancji, które mogą być potencjalnymi alergenami pokarmowymi, jest bardzo długa. Najczęściej za wystąpienie niepożądanych objawów odpowiedzialna jest jednak niewielka grupa produktów. Zaliczamy do nich: mleko, jajka, ryby, produkty zbożowe zawierające gluten, soję, orzechy, owoce cytrusowe, truskawki.

Zdarza się, że alergicy nieświadomie spożywają zabronione składniki. Np. osoby uczulone na mleko mogą zjeść żywność zawierającą jego pochodne, jak kazeiniany lub białka serwatkowe (często są składnikiem odżywek dla sportowców).

Jeśli zdarzy się, że osoba z ukrytą alergią spożyje produkt, na który jest uczulona, mogą wystąpić objawy takie jak:

• pokrzywka
• obrzęk
• wysypka
• biegunka
• wymioty
• wzdęcia
• złe samopoczucie

Ukryta alergia pokarmowa - przyczyny

Alergia jest nietypową reakcją układu immunologicznego na składniki dobrze tolerowane przez większość ludzi. Mechanizmy reakcji alergicznych są różne. W części z nich istotną rolę odgrywa hormon tkankowy – histamina. Uwolniona w dużej ilości podczas reakcji alergicznej prowadzi do rozszerzenia małych naczyń krwionośnych, zwiększenia ich przepuszczalności oraz powstawania pokrzywek, obrzęków, wysypek.

Bywa też, że przyczyną ukrytej alergii pokarmowej jest nieszczelne jelito. Skutkuje to przedostaniem się do organizmu potencjalnie toksycznych substancji, takich jak gluten, białka, antygeny, toksyny czy niestrawione resztki pokarmu. Wynikiem tego jest odpowiedź autoimmunologiczna organizmu, która powoduje stan zapalny.

Jednak niepożądane reakcje na pokarm nie zawsze są wynikiem alergii. Część występuje bez udziału układu immunologicznego. Ich objawy bywają bardzo zbliżone do typowej alergii i występują zarówno po spożyciu składników naturalnie występujących w żywności, jak i tych dodawanych w procesie technologicznym.

Przyczyną takich reakcji może być spożycie produktów zawierających znaczne ilości histaminy, jak ogórki kiszone, truskawki, kiełbasy, ryby wędzone, część serów żółtych. Zawarta w nich histamina wywołuje podobne objawy do tej uwalnianej w organizmie w procesie alergicznym.

Niepożądane reakcje może wywołać spożycie produktów obfitujących w tyraminę (czekolada,  śledzie, parmezan, czerwone wino) lub zawierających serotoninę (banany). Alergicy muszą je czasem wykluczyć, by nie nasilać objawów alergii.

W procesie produkcji wykorzystywane są różne substancje dodatkowe – barwniki, konserwanty, przeciwutleniacze, stabilizatory, wzmacniacze smaku, które również mogą wywoływać dolegliwości.

Jednym z barwników będących częstą przyczyną niepożądanych objawów jest tartrazyna (E 102), stosowana do wytwarzania napojów gazowanych. Pobudza ona uwalnianie histaminy w organizmie.

Glutaminian sodu (E 621) – najpopularniejszy wzmacniacz smaku i zapachu – spożywany w nadmiarze może z kolei wywołać tzw. syndrom chińskiej restauracji, który objawia się spadkiem ciśnienia, bólami głowy, przyśpieszonym biciem serca, poceniem się.

Glutaminian sodu występuje w pewnych produktach (pomidory, parmezan, pieczarki) jako ich naturalny składnik i u osób nadwrażliwych, podobnie jak ten syntetyczny, również staje się przyczyną dolegliwości.

Ukryta alergia pokarmowa - uważaj na ukryte alergeny

Skład wielu produktów jest bardzo złożony, dlatego trudno określić, co jest przyczyną alergii. Nawet kiedy dokładnie wiemy, jakich składników unikać, mogą pojawić się na naszym talerzu ukryte w produktach spożywczych. Dlatego alergik musi wnikliwie czytać etykiety. Przepisy dotyczące znakowania produktów spożywczych znacznie ułatwiają identyfikowanie alergenów. 

• Sprawdzaj dokładnie skład wędlin – mogą w nich być alergeny z soi, jajek, zbóż. Jeśli produkt jest sprzedawany na wagę, poproś sprzedawcę o etykietę.
• W niektórych batonach, ciastkach, czekoladach wykorzystuje się dodatek mleka, jajek, orzechów, białek roślin zbożowych.
• Nie kupuj gotowych dipów, sosów, majonezów, past smakowych – zawierają wiele sztucznych dodatków, mogą się w nich znaleźć białka jajek, mleka, pozostałości białek sojowych czy kukurydzianych.
• W piwie mogą występować białka pszenicy i kukurydzy, a w winie siarczyny.
• BHA i BHT to przeciwutleniacze, które często stanowią składnik tłuszczów cukierniczych, olejów, margaryn, z którymi przedostają się do wielu produktów.
• Suszone owoce mogą zawierać w składzie siarczyny lub benzoesany.
• W pewnych rodzajach pieczywa poza białkami pszenicy czy żyta występują też białka soi, jajek, mleka.

Ukryta alergia pokarmowa - diagnostyka

Podstawą diagnozy alergii pokarmowej jest wywiad lekarski. Jednak żeby określić dokładne produkty, na które dana osoba jest uczulona, niezbędne jest wykonanie testów alergicznych. Do metod diagnostyki alergii pokarmowej można zaliczyć:

• alergiczne testy z krwi
• testy alergiczne
• oznaczenie swoistych IgE w surowicy krwi
• testy skórne
• testy prowokacyjne

Ukryta alergia pokarmowa - leczenie

Podstawą leczenia alergii pokarmowej jest ustalenie jej przyczyny, czyli zidentyfikowanie alergenu, co często nie należy do łatwych zadań. Zazwyczaj stosuje się dietę eliminacyjną, czyli wykluczającą na pewien okres lub na stałe szkodliwe produkty.

Alergik powinien jadać produkty jak najmniej przetworzone. Wprowadzenie do jadłospisu gotowych chłodzonych czy mrożonych dań, koncentratów zup, sosów, szybkich przekąsek wiąże się z ryzykiem spożycia alergenów ukrytych.

Na produkty wysokoprzetworzne muszą też uważać osoby, u których po spożyciu żywności występują niepożądane reakcje niemające podłoża alergicznego. Możliwość długiego przechowywania i łatwość przygotowania jest prawie zawsze związana ze stosowaniem substancji przedłużających trwałość i poprawiających smak. 

Ukryta alergia pokarmowa - uzupełniaj niedobory

Dieta oparta na naturalnych produktach i prostych potrawach nie może jednak oznaczać diety niedoborowej! Należy pamiętać, aby w miejsce niedozwolonych produktów wprowadzać inne, zapewniając wszystkie niezbędne składniki w odpowiednich ilościach. Oto przykłady:

• Wyeliminowanie z diety ryb ogranicza spożycie bardzo ważnych dla zdrowia kwasów tłuszczowych z grupy omega-3. Możesz uzupełnić ich ilość, wprowadzając więcej orzechów włoskich, nasion lnu albo oleju lnianego.
• Alergia na białka mleka może powodować niedobór wapnia, dlatego jadaj produkty obfitujące w ten pierwiastek: ryby wraz ze szkieletem (np. sardynki), jarmuż, jajka i produkty wzbogacone w wapń – mleko czy jogurty sojowe.
• Aby uniknąć zmniejszonego spożycia witamin z grupy B, błonnika i węglowodanów złożonych w diecie bezglutenowej, warto wprowadzić kaszę gryczaną, kaszę jaglaną, specjalne bezglutenowe makarony i pieczywo.

Przeczytaj także: Alergia IgG zależna, czyli nietolerancja pokarmowa typu III

miesięcznik "Zdrowie"