Uczulenie na słońce (alergia na słońce): przyczyny, objawy i leczenie alergii słonecznej

Uczulenie na słońce (alergia na słońce) to schorzenie, na które każdego lata skarży się wiele osób. Do jej rozwoju mogą się przyczynić nie tylko same promienie słoneczne, lecz także niektóre substancje, które wzmagają szkodliwe działanie słońca. Jakie są przyczyny i objawy uczulenia na słońce. Na czym polega leczenie tego typu alergii słonecznej?

Uczulenie na słońce to nadmierna wrażliwość na działanie promieni słonecznych. Alergia na słońce może mieć postać fotodermatozy idiopatycznej (samoistnej), która pojawia się zwykle po pierwszym kontakcie z promieniami słonecznymi, albo fotodermatozy egzogennej, która spowodowana jest kontaktem z substancją zwiększającą wrażliwość organizmu na słońce. W tej ostatniej grupie wyróżnia się odczyny fototoksyczne i fotoalergiczne.

Spis treści

1. Uczulenie na słońce - przyczyny i czynniki ryzyka
2. Uczulenie na słońce - objawy alergii na słońce
3. Uczulenie na słońce - leczenie alergii na słońce

Uczulenie na słońce - przyczyny i czynniki ryzyka

Fotodermatoza idiopatyczna pojawia się zwykle podczas pierwszego kontaktu skóry ze słońcem. Po zimie organizm nie wytworzył jeszcze odpowiedniej ilości melaniny - barwnika, który chroni skórę przed szkodliwym działaniem słońca, co jest przyczyną dokuczliwych objawów skórnych.

Przykładami tego rodzaju fotodermatozy są osutki świetlne, świerzbiączka letnia, pokrzywka słoneczna, opryszczki ospówkowate i młodzieńcza osutka wiosenna.

Z kolei za reakcję fototoksyczną odpowiadają substancje chemiczne zawarte w kosmetykach (np. perfumach), leki (np. leki przeciwbólowe, środki antykoncepcyjne, niektóre antybiotyki), a także zioła (np. dziurawiec).

Tego typu reakcja może wystąpić u każdego, pod warunkiem zadziałania substancji fototoksycznej i promieniowania UV w odpowiednio dużej dawce.

Reakcja fotoalergiczna różni się od fotodermatozy idiopatycznej i reakcji fototoksycznej tym, że bierze w niej udział układ odpornościowy.

Reakcja fotoalergiczna powstaje w wyniku wystawienia skóry na działanie substancji uczulającej, tzw. fotohaptenu, i promieniowania UV (najczęściej UVA).

Zmienione pod wpływem słońca cząstki substancji uczulającej łączą się z białkami skóry, co prowadzi do wytworzenia alergenów uczulających, które układ odpornościowy zapamiętuje.

W konsekwencji do pojawienia się objawów alergii dochodzi po każdym następnym kontakcie z tą konkretną substancją uczulającą (niezależnie do jej dawki) i nawet po krótkim pobycie na słońcu.

Do substancji fotoalergizujących można zaliczyć m.in. niektóre leki (np. sulfonamidy), substancje zapachowe (np. piżmo ambratowe) i substancje roślinne (np. zawarty w czosnku diallilodisiarczek).

Warto wiedzieć, że ryzyko uczulenia na słońce wzrasta u chorych na bielactwo (nie mają oni melaniny, więc skóra łatwo ulega poparzeniom słonecznym), toczeń rumieniowaty i osób zmagających się ze schorzeniami metabolicznymi (np. porfirie).

W związku z tym powinny one unikać słońca. Na alergię na słońce narażone są także osoby o fototypie I, II i III, czyli osoby z jasną karnacją.

Uczulenie na słońce - objawy alergii na słońce

Fotodermatoza idiopatyczna objawia się swędzącymi, czerwonymi i małymi bąblami. Pojawiają się one już po kilku minutach od kontaktu skóry ze słońcem i tylko na tych częściach ciała, które zostały wystawione na działanie promieniowania UV.

W przypadku odczynów fototoksycznych objawy przypominają oparzenie słoneczne (rumień, obrzęk, pęcherze, którym towarzyszą pieczenie i świąd).

Pojawiają się one po kilku minutach lub kilku godzinach od kontaktu ze szkodliwą substancją i słońcem i ograniczają się do miejsc odsłoniętych na jego działanie. W przypadku odczynów fototoksycznych nadwrażliwość na słońce jest czasowa i mija po odstawieniu szkodliwego czynnika.

W przypadku reakcji fotoalergicznej, w wyniku działania substancji fotoalergizujących i promieniowania słonecznego, dochodzi do powstania zmian określanych jako fotoalergiczny wyprysk kontaktowy.

Są to pierzące i/lub swędzące wypryski i grudki, które pojawiają się mniej więcej po 24-48 godzinach od opalania i rozprzestrzeniają się poza obręb miejsc, które były wystawione na działanie światła słonecznego.

Uczulenie na słońce - leczenie alergii na słońce

Leczenie alergii słonecznej jest konieczne. W przeciwnym razie może dojść do kolejnych i coraz silniejszych ataków.

Najlepszą metodą byłoby całkowite wyeliminowanie promieniowania słonecznego. Niestety, jest to niemożliwe.

Dlatego w przypadku pojawienia się objawów uczulenia na słońce należy udać się do dermatologa, by ustalić schemat terapii. Do czasu wizyty lekarskiej należy smarować podrażnione miejsca maścią zawierającą cynk (ma działanie osuszające), a jeżeli skóra się łuszczy – preparatami po opalaniu, które ją nawilżą.

W przypadku reakcji fototoksycznej lub fotoalergicznej należy wyeliminować szkodliwy czynnik. Ponadto pomocne może się okazać stosowanie leków, zawierających np. klemastynę lub ogólnie dostępnego bez recepty wapna.

Dobre efekty daje także fotochemioterapia (naświetlanie skóry promieniowaniem o odpowiedniej długości fal).

W przypadku wielopostaciowych osutek świetlnych lub pokrzywki świetlnej stosuje się środki przeciwmalaryczne lub beta-karoten, które, podawane przez wiele miesięcy, mogą być skuteczne.

Przeczytaj również:

• FOTOPROTEKCJA – ochrona skóry przed słońcem. Jak dobrać filtr przeciwsłoneczny do rodzaju skóry?
• CHOROBY SKÓRY wywołane przez słońce

Monika Majewska