Jak rozpoznać alergię u dziecka?

Jak rozpoznać alergię u dziecka? Pojawiające się u dziecka objawy takie jak ciągłe kichanie, kaszel i katar nie zawsze świadczą o nawracających infekcjach. To może być alergia. Przyczyny alergii u dzieci mogą być naprawdę różne. Na co należy zwrócić uwagę, by w porę pomóc uczulonemu maluchowi? Dowiedz się, kiedy dziecko jest najbardziej narażone na alergię oraz co najczęściej może je uczulać.

Spis treści

1. Alergia u dziecka - czym jest?
2. Alergia u dziecka - przyczyny
3. Alergia u dziecka - kiedy dzieci są narażone na alergię?
4. Alergia u dziecka - rodzaje alergii
5. Alergia u dziecka - kiedy do lekarza alergologa?
6. Alergia u dziecka - co najczęściej uczula?

Michałek był zdrowym dzieckiem. Gdy w przedszkolu szalały infekcje, on trzymał się dzielnie. Do czasu. Kiedyś dopadło go potężne zapalenie oskrzeli i potem już ciągle katar gonił przeziębienie. Malec ciągle pokasływał i kichał. Aby zwalczyć infekcje, faszerowano go antybiotykami i środkami wzmacniającymi odporność, ale poprawy właściwie nie było. W nerwowej bieganinie od lekarza do lekarza w końcu mama trafiła z chłopcem do alergologa. Ten stwierdził alergiczny nieżyt dróg oddechowych. Winowajcą była świnka morska, a nie, jak przypuszczano, chorobotwórcze bakterie. Gdy pupilkę oddano kuzynce, chłopiec wrócił do formy.

Alergia u dziecka - czym jest?

Przyczyną alergii jest nadwrażliwość układu immunologicznego na różne czynniki. Gdy do zdrowego organizmu wtargną drobnoustroje lub wirusy, układ odpornościowy rozpoznaje je jako wroga i zaczyna zwalczać.

U alergika układ immunologiczny rozpoznaje wroga nie tylko w zarazkach, ale też w niewinnych substancjach, np. zawartych w jedzeniu. Nazwano je alergenami.

Podczas pierwszego kontaktu z alergenem, np. pyłkiem, organizm zaczyna produkować swoiste przeciwciała IgE, które specjalizują się w rozpoznawaniu i niszczeniu tego konkretnego wroga.

Po jego unicestwieniu pewna ilość przeciwciał pozostaje we krwi na stałe. Żyją przyczepione do powierzchni komórek kwasochłonnych (są obecne w surowicy krwi) oraz komórek tucznych (znajdują się w tkance łącznej skóry i błon śluzowych).

Przy pierwszym zetknięciu się z czynnikiem uczulającym zwykle nie odczuwamy żadnych dolegliwości. Ale gdy dochodzi do ponownego kontaktu z danym alergenem, zaczyna się reakcja uczuleniowa.

Alergeny łączą się z przeciwciałami IgE zlokalizowanymi na powierzchni komórek tucznych i kwasochłonnych. Wówczas rozpoczyna się proces, który prowadzi do uwolnienia się z komórek substancji o właściwościach prozapalnych, m.in. histaminy i leukotrienów. Skutkiem tego jest stan zapalny w organizmie, dlatego o alergii mówi się jako o chorobie zapalnej.

We krwi 70–80 proc. małych alergików stwierdza się podwyższony poziom przeciwciał IgE. Mówi się wtedy o alergii IgE-zależnej. Może się jednak zdarzyć, że mimo występowania symptomów choroby, nie znajduje się we krwi przeciwciał IgE albo są one w normie.

Zatem za podrażnienia górnych dróg oddechowych czy skóry muszą być wtedy odpowiedzialne inne czynniki. Jakie dokładnie? Nie wiadomo. Nazwano ją więc alergią IgE-niezależną. Cierpi na nią 70–80 proc. dorosłych alergików.

Alergia u dziecka - przyczyny

Przyczyny alergii są złożone i nie do końca poznane, ale wymienia się czynniki, które sprzyjają chorobie.

Najważniejszym jest podatność genetyczna. Dziecko dziedziczy jednak nie chorobę, lecz atopię, czyli skłonność do nadprodukcji przeciwciał IgE w wyniku kontaktu z alergenem.

Ponad 80 proc. alergii u dzieci to choroby atopowe: katar sienny i całoroczny, alergiczne zapalenie spojówek, atopowe zapalenie skóry, astma oskrzelowa.

Jeżeli na tego typu schorzenie cierpi jedno z rodziców, ryzyko, że maluch będzie alergikiem, wynosi 30 proc.

Jeżeli różne postaci alergii dopadły obojga rodziców – ryzyko wzrasta do 60 proc., gdy mają tę samą chorobę, np. katar sienny, zagrożenie sięga 80 proc.

Ale nie u każdego malca obciążonego genetycznie kontakt z alergenem wywoła uczulenie. Może też być tak, że dziecko zachoruje, choć żadne z rodziców nie ma alergii. Wtedy ryzyko wynosi 10 proc.

Warto wiedzieć, że nie każdy wyprysk czy podrażnienie górnych dróg oddechowych jest chorobą atopową. Może to być epizodyczna reakcja alergiczna organizmu na kosmetyk, lek albo uczulenie na proszek do prania, która mija bezpowrotnie, jeśli zamieni się go na inny, i nie wymaga leczenia.

Czytaj też: Alergia polekowa - przyczyny, objawy i leczenie alergii na leki

Alergia u dziecka - kiedy dzieci są narażone na alergię?

Na choroby alergiczne są narażone dzieci, które często zapadają na infekcje górnych dróg oddechowych. Wirusy uszkadzają śluzówkę gardła i nosa, ułatwiając alergenom wnikanie do komórek i zwiększając prawdopodobieństwo rozwoju choroby.

Alergię może sprowokować też nadmierna higiena i częste stosowanie antybiotyków. W naturalnym środowisku znajdują się miliardy drobnoustrojów. Jeśli przedostają się do organizmu malucha drogą oddechową i pokarmową, układ odpornościowy uczy się je rozpoznawać i zwalczać.

Gdy dziecko jest wychowywane w sterylnych warunkach lub zażywa sporo antybiotyków, organizm nie musi sam rozprawiać się z bakteriami i swoje możliwości wykorzystuje do zwalczania czynników, które nie stanowią zagrożenia, m.in. z pyłkami.

Alergia u dziecka - rodzaje alergii

• Alergia pokarmowa (alergeny wnikają do ustroju przez układ pokarmowy) daje o sobie znać najwcześniej. Cierpi na nią 8–10 proc. dzieci. Pojawia się już u niemowląt, bo uczulać mogą substancje znajdujące się w pokarmie matki. Najczęściej jednak pierwszym alergenem jest białko mleka krowiego. Bóle brzuszka, częste kolki, wzdęcia, biegunki lub zaparcia, czasem wymioty, brak apetytu (czasem tylko na pewne produkty) to typowe objawy. Sygnałem choroby może być silne swędzenie i wysuszenie skóry, wysypka, ból głowy, wysiękowe zapalenie ucha.
• Alergia wziewna (alergeny wnikają przez błonę śluzową dróg oddechowych). Niepokoić powinien przedłużający się katar, trudności z oddychaniem, głośny oddech, napadowy kaszel. U dziecka powyżej 6. miesiąca życia takie objawy mogą oznaczać uczulenie, zwłaszcza gdy malec “na oko” jest zdrowy. Alergie wziewne często przebiegają podobnie jak zapalenie ucha, zapalenie krtani, zapalenie gardła czy zapalenie oskrzeli. W takiej sytuacji dzieciom niepotrzebnie aplikuje się antybiotyki zamiast specyfików przeciwuczuleniowych albo rozkurczających oskrzela. Im później zacznie się leczenie, tym burzliwszy bywa przebieg choroby. Wczesna terapia zmniejsza ryzyko rozwoju astmy oskrzelowej.
• Atopowe zapalenie skóry to przewlekła choroba alergiczna, która najczęściej pojawia się u niemowląt. Najpierw czerwienieją im policzki i zostają obsypane swędzącymi grudkami. Z czasem zmiany rozprzestrzeniają się na całą twarz, opanowują też okolice łokci i miejsca pod kolanami. Skóra staje się sucha i szorstka. Wysypka bardzo swędzi, więc dziecko ciągle się drapie. Przyczyną dolegliwości może być uczulenie na niektóre potrawy, roztocza kurzu domowego, sierść kota. Silne emocje związane z pójściem dziecka do przedszkola albo zabawą mogą zaostrzyć objawy. Z upływem czasu choroba się wycisza.
• Alergia kontaktowa (skutek zetknięcia skóry z alergenem) jest stosunkowo rzadka u dzieci. Najczęściej sprawcami tzw. wyprysku kontaktowego są kosmetyki, środki do prania, barwniki tkanin.

Czytaj też: Kontaktowe zapalenie skóry - przyczyny. Co wywołuje wyprysk kontaktowy?

Alergia u dziecka - kiedy do lekarza alergologa?

Idź z dzieckiem do lekarza, gdy wystąpią dwa z wymienionych niżej czynników:

• Reakcje układu oddechowego: niedrożny nos, wodnisty katar, częste przeziębienia i infekcje górnych i dolnych dróg oddechowych oraz powtarzające się zapalenia krtani albo ucha, napadowy kaszel, duszność.
• Objawy żołądkowo-jelitowe: wymioty, biegunki, zaparcia, wzdęcia, kolki, bóle brzucha bez wyraźnej przyczyny.
• Reakcje skórne: nadmierna suchość i swędzenie skóry, zaczerwienione łuszczące się wypryski, pokrzywka, drobne krosteczki albo inne swędzące zmiany.
• Dolegliwości psychiczne: niepokój, apatia, płacz bez wyraźnego powodu, nadmierna aktywność, niewytłumaczalne zmiany nastroju, zaburzenia koncentracji, zmęczenie.
• Bóle głowy, bóle stawów lub mięśni, podkrążone oczy.

Czytaj też: Kim jest alergolog? Choroby, którymi zajmuje się alergologia

Alergia u dziecka - co najczęściej uczula?

U dzieci alergię wywołują najczęściej:

• pyłki roślin
• sierść zwierząt,
• insekty
• zarodniki pleśni i grzybów
• roztocze kurzu domowego
• zanieczyszczone powietrze
• żywność: mleko, jajka, pszenica, ryby, soja, orzeszki ziemne, czekolada, maliny, poziomki i cytrusy
• środki konserwujące i aromatyzujące w artykułach spożywczych

Czytaj też: Konserwanty, barwniki, polepszacze - ograniczaj chemiczne dodatki do żywności

Ale alergenem może być wszystko. Suche powietrze, zmiana temperatury czy klimatu, woda w jeziorze. Dziecko często reaguje na kilka alergenów jednocześnie, np. na jabłko i pyłki traw, pyłki brzozy i rośliny strączkowe, kurz i ryby, pierze i żółtka jaj. To tzw. reakcja krzyżowa między alergenami.

miesięcznik "Zdrowie"