Alergia pokarmowa czy nietolerancja pokarmowa? Poznaj różnice

Alergia pokarmowa to nie to samo, co nietolerancja pokarmowa - obie te dolegliwości, choć dają podobne objawy, mają inne przyczyny. Jaka jest różnica między nietolerancją pokarmową a alergią pokarmową?

Spis treści

1. Czym jest alergia pokarmowa?
2. Co to jest nietolerancja pokarmowa?
3. Przyczyny nietolerancji pokarmowej
4. Alergia pokarmowa i nietolerancja pokarmowa: jakie są różnice?
5. Alergie pokarmowe u dzieci

Nietolerancja pokarmowa i alergia pokarmowa należą do tzw. nadwrażliwości pokarmowych. Eksperci ze Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) na podstawie przeprowadzonych badań przewidują, że 15 do 20 proc. populacji zmaga się obecnie z objawami alergii pokarmowej lub nietolerancji pokarmowej. 

Czym jest alergia pokarmowa?

Alergia pokarmowa jest niewłaściwą reakcją organizmu na składniki pożywienia i tak, jak każdy inny typ alergii wynika z nieprawidłowej reakcji układu odpornościowego. Dochodzi do niej wówczas, gdy układ odpornościowy zaczyna produkować przeciwciała typu IgE, skierowane przeciwko konkretnemu składnikowi – lub składnikom – pożywienia, w efekcie czego dochodzi do wyrzutu histaminy odpowiedzialnej za dokuczliwe objawy alergii. 

Alergia pokarmowa objawia się w różny sposób, co zależy zarówno od wieku, jak i od rodzaju alergenu. Alergia pokarmowa u dzieci najczęściej objawia się ulewaniem, kolką jelitową, wysypką alergiczną, alergicznym nieżytem nosa, a nawet niedokrwistością.

Alergia pokarmowa u dorosłych może objawiać się na różne sposoby – w dodatku jednocześnie. Nierzadko więc objawem alergii pokarmowej u dorosłych są – występujące w tym samym momencie - katar alergiczny, wysypka i dolegliwości ze strony układu pokarmowego.

Alergię pokarmową u dzieci najczęściej wywołują białka mleka krowiego i kurzych jaj, a także cytrusy, z kolei dorośli najczęściej uczuleni są na owoce morza, ryby, zboża, owoce cytrusowe, soję, pomidory oraz selery.

Co to jest nietolerancja pokarmowa?

Nietolerancją pokarmową nazywa się nadwrażliwość na pewien określony rodzaj żywności lub jej składnik, który przez większość jest tolerowany.

Mechanizmy tworzenia się nietolerancji pokarmowych są nie do końca poznane. Wiadomo, że w przypadku niektórych rodzajów nietolerancji są one związane z niedoborem substancji odpowiedzialnych za niedobór białek lub enzymów kluczowych w procesach trawienia danych składników – przykładem może być np. enzym laktaza, którego niedobór prowadzi do nietolerancji laktozy, cukru mlecznego.

Nietolerancja pokarmowa objawia się niechcianymi powtarzającymi się symptomami, które następują zawsze po spożyciu normalnej porcji nietolerowanego pokarmu.

Spośród tych symptomów można wyróżnić kilka łatwo zauważalnych, takich jak:

• bóle brzucha i wzdęcia

ale jest także wiele symptomów ukrytych lub trudnych do skojarzenia właśnie z nietolerancją. Są nimi powtarzające się

• infekcje (takie jak grypa i angina)
• migreny
• bóle reumatyczne
• zaburzenia w obrębie wyglądu skóry (zaczerwienienia, wypryski, swędzenie, suchość).

W chwili postawienia właściwej diagnozy zmienia się jakość życia osoby dotkniętej nietolerancją pokarmową. Od tej pory musi przywyknąć do czytania etykiet na produktach spożywczych i do robienia przemyślanych zakupów – koniec nawykowego wrzucania rzeczy do koszyka.

Osoba dotknięta nietolerancją pokarmową będzie też miała utrudnione życie towarzyskie. I choć nietolerancja jest mniej groźna dla organizmu niż alergia, należy wziąć ją poważnie pod uwagę, ponieważ długotrwałe nadużywanie swojego organizmu i nieliczenie się z jego ograniczeniami może prowadzić do groźnych schorzeń, zwłaszcza w obrębie przewodu pokarmowego.

Przyczyny nietolerancji pokarmowej

Dzięki coraz bardziej zaawansowanym badaniom wiemy już, że przyczyny nietolerancji pokarmowej są złożone. Powód może być jeden, ale także może się nakładać kilka przyczyn, takich jak:

• Dziedziczenie. Niektóre osoby mają genetyczną skłonność w kierunku gorszej tolerancji niektórych produktów.
• Nadmiar higieny. Od urodzenia jesteśmy poddani działaniu bakterii, które mają wpływ na nasz system immunologiczny. Zbyt restrykcyjne przestrzeganie higieny uniemożliwia wytworzenie się odporności. Także częste przyjmowanie antybiotyków od wczesnego dzieciństwa może być przyczyną spadku odporności, który manifestuje się nietolerancją pokarmową.
• Zbyt wczesne urozmaicanie diety. Przewód pokarmowy niemowląt nie jest dostosowany do tak dużej różnorodności pokarmowej. Nie powinno się dzieciom w wieku niemowlęcym urozmaicać aż tak bardzo diety.
• Pojawiania się na rynku nowych, nieznanych produktów. Owoce egzotyczne, przyprawy, oleje roślinne z roślin nie rosnących w Europie - ich spożywanie również może być przyczyną nietolerancji pokarmowej.
• Uprzemysłowienie produkcji. Sztuczne aromaty, sztuczne dodatki, konserwanty, chemizacja żywności produkowanej na skalę masową, mieszanki, nowe technologie, coraz bardziej rozwinięty proces produkcji żywności, wykorzystywanie modyfikacji genetycznej – wszystko to może być przyczyną pojawiania się alergenów.

Alergia pokarmowa i nietolerancja pokarmowa: jakie są różnice?

Podstawową różnicą  między alergią pokarmową a nietolerancją pokarmową jest mechanizm powstawania obu typów dolegliwości. Do alergii pokarmowej dochodzi na skutek niewłaściwej pracy układu odpornościowego, tymczasem przy nietolerancji pokarmowej mamy najczęściej do czynienia z niedoborem lub brakiem składników biorących udział w procesach trawienia lub przyswajania substancji odżywczych.  

Niezależnie, czy chodzi o alergię, czy o nietolerancję pokarmową, są trzy etapy traktowania obu schorzeń. Pierwszy to obserwacja symptomów, następnie diagnoza, trzeci – wykluczenie szkodliwych produktów.

Alergia i nietolerancja są często mylone, choć mają tak różny przebieg.

Żeby je odróżnić, należy przeanalizować symptomy. W przypadku alergii reakcja organizmu na produkt, na który jesteś uczulona, zazwyczaj jest natychmiastowa. Najczęściej jest to obrzęk, wywołujący problemy z oddychaniem, a także problemy z sercem, włącznie z obrzękiem Quinckego, poważne problemy z układem pokarmowym – wymioty, biegunka.

Jeśli chodzi o nietolerancję -  objawy będą znacznie bardziej dyskretne: migrena, wzdęcia, poczucie ciężkości, zaparcia, bóle reumatyczne, infekcje, problemy ze skórą, a nawet cukrzyca. Nietolerancja pokarmowa może mieć tak wiele niespecyficznych objawów, że jest naprawdę trudna do zdiagnozowania.

Dlatego najpewniejszym sposobem, na podstawie którego można postawić prawidłową diagnozę są testy alergiczne: testy z krwi, kału lub testy skórne. Pozwalają na ustalenie czy jest to alergia czy nietolerancja oraz na precyzyjne określenie, które produkty należy absolutnie wykluczyć z diety.

Alergie pokarmowe u dzieci

Alergie pokarmowe u dzieci, jak wynika z badań, dokuczają co dziesiątemu z nich. Najmłodsi często dziedziczą je po rodzicach, jednak ryzyko wystąpienia alergii pokarmowej u dziecka można też zminimalizować. Jakie są objawy alergii pokarmowej u dziecka? Czym różni się alergia pokarmowa od nietolerancji pokarmowej? Posłuchaj naszego eksperta - dietetyka Agnieszki Piskały.