Cytrusy mogą być niebezpieczne. Jak rozpoznać objawy alergii?

Alergia na cytrusy to coraz częstszy problem, który może objawiać się na różne sposoby. Od wysypki po problemy żołądkowe - objawy są różne, a określenie ich przyczyny bywa niezwykle trudne. W jaki sposób ujawnia się alergia na owoce cytrusowe i co należy wtedy zrobić?

Co to jest alergia na cytrusy?

Alergia na cytrusy to specyficzna reakcja układu odpornościowego na składniki zawarte w owocach cytrusowych, takich jak pomarańcze, cytryny, grejpfruty, limonki czy mandarynki. Jest to nadwrażliwość typu I, zależna od przeciwciał IgE, lub reakcja kontaktowa związana z nadwrażliwością typu IV.

Mechanizm ten polega na nieprawidłowym rozpoznaniu przez układ immunologiczny substancji znajdujących się w cytrusach jako szkodliwych, co prowadzi do uwalniania mediatorów stanu zapalnego, takich jak histamina.

Alergeny owoców cytrusowych mogą być przyczyna zarówno alergii pokarmowej, kontaktowej, jak i wziewnej

- pisał prof. dr hab. n. med. Krzysztof Buczyłko w kwartalniku Alergia.

Reakcję alergiczną mogą wywoływać różne składniki cytrusów, w tym:

• białka obecne w miąższu owoców,
• oleje eteryczne obecne w skórce cytrusów,
• chemikalia stosowane podczas uprawy i konserwacji owoców.

Alergia na cytrusy jest rzadziej spotykana niż inne alergie pokarmowe, ale wciąż stanowi problem zdrowotny. Według badań opublikowanych w Allergy (2022), reakcje alergiczne na cytrusy są częściej obserwowane w krajach, gdzie te owoce są regularnie spożywane w dużych ilościach, co sugeruje, że ekspozycja ma kluczowe znaczenie w rozwoju nadwrażliwości.

Należy również zauważyć, że nieprawidłowa reakcja na cytrusy może współwystępować z innymi alergiami pokarmowymi lub wziewnymi, tzw. alergia krzyżowa. Przykładowo, osoby uczulone na pyłki brzozy mogą wykazywać reakcję na białka cytrusów ze względu na ich podobieństwo strukturalne.

Reakcje krzyżowe mogą występować pomiędzy pomarańczą i cytryną, a brzoskwinią i pyłkiem tymotki. Dodatkowo pomarańcza reaguje krzyżowo z cyprysem i oliwą. Grupą pacjentów, którzy szczególnie powinni uważać przy spożywaniu pomarańczy i jej nasion, są osoby z rozpoznana alergią na orzechy nerkowca i orzeszki ziemne

- wymienił ekspert w czasopiśmie.

Przyczyny alergii na owoce cytrusowe

Alergia na cytrusy jest wynikiem nieprawidłowej reakcji układu odpornościowego na określone substancje znajdujące się w owocach cytrusowych:

• predyspozycje genetyczne - osoby, w których rodzinie występują alergie mają zwiększone ryzyko nadwrażliwości,
• ekspozycja na alergeny - układ odpornościowy może błędnie rozpoznać białka znajdujące się w miąższu owoców, związki zawarte w skórce owoców lub środki stosowane do uprawy, konserwacji i transportu cytrusów,
• zanieczyszczenie powietrza - może wpływać na układ odpornościowy, zwiększając jego skłonność do nadwrażliwości na różne substancje,
• alergie krzyżowe - bałka cytrusów mogą wywoływać reakcję podobną do tej po kontakcie z pyłkami roślin, np. brzozy czy trawy,
• nadwrażliwość kontaktowa - w przypadku alergii kontaktowej przyczyną jest często bezpośredni kontakt skóry z olejkami eterycznymi lub substancjami chemicznymi.

Objawy alergii na cytrusy

Alergie na owoce objawiają się różnorodnymi objawami klinicznymi, począwszy od miejscowych alergii skórnych i lokalnego zespołu alergii jamy ustnej, a skończywszy na możliwości wystąpienia anafilaksji

- czytamy w kwartalniku Alergia.

Objawy alergii na owoce cytrusowe to:

• swędzenie, zaczerwienienie skóry,
• obrzęk warg, języka oraz gardła,
• pokrzywka kontaktowa w miejscach zetknięcia skóry z sokiem lub skórką owocu,
• nudności i wymioty,
• bóle brzucha,
• zgaga,
• biegunki lub zaparcia,
• alergiczny nieżyt nosa,
• kaszel i duszności,
• w najcięższych przypadkach wstrząs anafilaktyczny.

Pierwsza pomoc w przypadku alergii na cytrusy

W przypadku pojawienia się reakcji alergicznej pierwszym krokiem jest natychmiastowe przerwanie kontaktu z alergenem. Jeśli doszło do zetknięcia skóry z sokiem lub skórką cytrusów, należy dokładnie umyć miejsce ciepłą wodą i łagodnym mydłem, co może ograniczyć reakcję immunologiczną, jak wskazano w badaniach opublikowanych w czasopiśmie Clinical Reviews in Allergy & Immunology.

W przypadku łagodnych objawów, takich jak swędzenie lub pokrzywka, zaleca się zastosowanie doustnych leków przeciwhistaminowych, które blokują działanie histaminy, substancji odpowiedzialnej za reakcję alergiczną.

Jeśli reakcja obejmuje skórę, pomocne mogą być maści łagodzące, takie jak hydrokortyzon, które zmniejszają stan zapalny i świąd

- czytamy w NIAID Food Allergy Guidelines (2021).

W przypadku cięższych objawów, takich jak trudności w oddychaniu, obrzęk gardła lub warg, kluczowe jest natychmiastowe wezwanie pomocy medycznej.

Jak podano w Journal of Allergy and Clinical Immunology adrenalina jest jedynym skutecznym lekiem w przypadku anafilaksji i powinna być podana w ciągu kilku minut od wystąpienia objawów. Opóźnienie w podaniu adrenaliny znacząco zwiększa ryzyko powikłań i zgonu, co potwierdzają badania Pumphrey (2022).

Po ustąpieniu epizodu alergii warto skonsultować się z alergologiem, który może przeprowadzić testy skórne lub oznaczyć poziom swoistych przeciwciał IgE, aby dokładnie zidentyfikować alergen.

Chorzy z alergią na cytrusy wymagają zbadania zarówno alergii natychmiastowej jak i opóźnionej, aby w pełni zapobiec objawom choroby przez unikanie jej przyczyn, a nie tylko mieć ordynowane leki, oczywiście niezbędne w nagłych zaostrzeniach

- pisał prof. dr hab. n. med. Krzysztof Buczyłko w kwartalniku Alergia.

Zobacz galerię 12 zdjęć

Paula Komendarczuk