Alergia skórna: jak walczyć z uczuleniem

Swędzi cię skóra, masz krostki, czerwone plamy... Alergię skórną może wywołać nie tylko płyn do zmywania czy tusz do rzęs, ale też biżuteria, klamra od paska, słońce i morska woda. Jeśli znasz winowajcę, łatwiej uniknąć uczulenia. Jak powstaje wyprysk kontaktowy? Leczenie alergii skórnej.

Spis treści

1. Alergia skórna: swędzące krostki, nadżerki, rany
2. Alergia skórna: nie tylko wysypka, ale też kaszel i wymioty
3. Sprawdź, na co masz alergię: zrób test
4. Leczenie alergii skórnej

Zanieczyszczone środowisko, przetworzona żywność, substancje chemiczne, stres – wszystko to sprawia, że układ odpornościowy nie radzi sobie z otaczającymi nas alergenami (substancje uczulające). Efekt jest taki, że alergia skórna (kontaktowa), której objawem jest wyprysk kontaktowy, nazywany też egzemą pojawia się po kontakcie z np. niegroźnymi składnikami szamponu czy farby drukarskiej. U osób z alergią kontaktową pod wpływem alergenu powstają tzw. uczulone limfocyty. Uruchamiają one reakcję, która wzmaga aktywność histaminy i innych czynników o działaniu prozapalnym. Rozwija się stan zapalny skóry, któremu towarzyszy charakterystyczny wyprysk. Wyprysk kontaktowy może też być skutkiem zwykłego podrażnienia skóry (tzw. wyprysk kontaktowy toksyczny). Dzieje się tak, gdy substancje drażniące (np. detergenty) zmieniają naturalne pH skóry i uszkadzają jej barierę ochronną. Wtedy także rozwija się proces zapalny skóry. Przewlekłe zapalenie ułatwia wnikanie do organizmu alergenów kontaktowych, co może prowadzić do powstania nadwrażliwości alergicznej na daną substancję.

Alergia skórna: swędzące krostki, nadżerki, rany

Lekko obrzęknięta i zaczerwieniona skóra z ogniskami swędzących drobnych grudek albo drobnych pęcherzyków wypełnionych przezroczystym płynem (surowicą) to typowe cechy wyprysku kontaktowego. Ale zmiany na skórze mogą przybrać formę sączących się nadżerek. Rodzaj zmian i stopień swędzenia zależą od nasilenia stanu zapalnego. W okresie zaostrzeń chore miejsce ma jaskrawoczerwony kolor i bardzo swędzi. Trudno powstrzymać się od drapania, ale lepiej tego nie robić, bo łatwo zakazić rankę. W przypadku przewlekłej egzemy zmiany na skórze bledną, są jasnoróżowe. Skóra staje się sucha, pogrubiała. W miejscu wyprysku powstaje swędzący liszaj.

Alergia skórna: nie tylko wysypka, ale też kaszel i wymioty

Wyprysk zwykle powstaje w miejscu bezpośredniego kontaktu skóry z substancją uczulającą (drażniącą). Celem ataku są najczęściej dłonie (płyny do zmywania, środki czystości, farba drukarska), skóra między palcami (pierścionki), na przegubie ręki (zegarek, bransoleta), na płatkach usznych (klipsy, kolczyki), na szyi (łańcuszki), na nosie i za uszami (oprawka od okularów). Ale zmiany mogą wystąpić w każdym miejscu – w okolicy pępka albo na brzuchu (od guzika przy spodniach, suwaka czy haftki), na głowie (od szamponu, czapki albo perfum). Czasem wypryski pojawiają się nie tylko w miejscach kontaktu z czynnikami wyzwalającymi, ale są rozsiane po całym ciele. Mogą im towarzyszyć dolegliwości charakterystyczne dla alergii wziewnej (katar, kaszel, zapalenie spojówek) lub pokarmowej (wymioty, biegunka).

Sprawdź, na co masz alergię: zrób test

Spróbuj zaobserwować, jak twoja skóra reaguje na kontakt z różnymi substancjami. Jeżeli zmiany pojawiły się na twarzy i po odstawieniu nowego kremu znikną, pewnie jesteś uczulona na jeden ze składników kosmetyku. Jeśli swędzące krostki tworzą się na stopach, odkąd nosisz wełniane skarpetki, prawdopodobnie sprawcą uczulenia jest wełna. Jeżeli będziesz unikać kontaktu z alergenem, w ciągu kilku dni wypryski zagoją się i znikną bez śladu. Ale wytropienie sprawcy nie zawsze jest proste, bo wypryski kontaktowe często pojawiają się z opóźnieniem. Gdy wystąpi swędząca wysypka, trudno ją powiązać np. z używanym od pewnego czasu płynem do kąpieli albo spinką do włosów. Jest to tym bardziej skomplikowane, że uczulić mogą nas też np. papier, czarna bluzka, buty, zabawka, a nawet powietrze. Jeśli wypryski nie chcą się goić, nawracają albo podejrzewamy uczulenie na jakąś substancję, trzeba zgłosić się do dermatologa. Doświadczony specjalista postawi diagnozę na podstawie wywiadu i oględzin. Może też zalecić tzw. testy płatkowe. Należy wykonać je w okresie remisji choroby – uzyskiwane w czasie zaostrzenia dolegliwości dają wynik fałszywie dodatni, związany z nadwrażliwością skóry na bodźce drażniące, a nie z alergią. Badanie polega na umieszczeniu na skórze (zwykle na plecach) pod specjalnym opatrunkiem podejrzanych substancji. Po 72 godzinach sprawdza się, czy pojawiła się reakcja zapalna. Standardowy test zawiera 20 alergenów: niektóre metale, składniki gumy, żywice, leki do stosowania zewnętrznego, konserwanty, substancje zapachowe. Ale można je modyfikować. Są nawet testy dla poszczególnych grup zawodowych, np. drukarzy.

Leczenie alergii skórnej

Najlepszym lekiem jest unikanie substancji uczulającej lub drażniącej. Im dłużej skóra ma kontakt z alergenem, tym trudniej wyleczyć chorobę. Miejscowo stosuje się preparaty steroidowe (z przepisu lekarza). Postać leku zależy od rodzaju i lokalizacji wyprysku. Na sączące się rany wskazane są środki w aerozolu, mleczka i kremy. W przypadku rogowacenia i łuszczenia się skóry najlepsze są maści. Jeśli zmiany występują na głowie, lekarz wybiera preparaty płynne. Jeżeli dołączyło się zakażenie bakteryjne, potrzebne są też leki odkażające, a nawet antybiotyki. Często terapię wspomaga się doustnymi lekami antyalergicznymi (Allertec, Alerzina, Lirra Gem, Zyrtec, Claritine) oraz preparatami działającymi miejscowo (Soventol, Flexiderm). Warto też stosować środki pielęgnacyjne do skóry wrażliwej (Linoderm Omega, Unibasis, Der-Med).

miesięcznik "Zdrowie"