Alergia polekowa - przyczyny, objawy i leczenie alergii na leki

Alergia polekowa (uczulenie na leki) to coraz częściej spotykany rodzaj uczulenia. Wszystko m.in. przez nieograniczony dostęp do leków i częste ich nadużywanie. Dotyczy to zwłaszcza antybiotyków. Jednak to nie jedyne leki, które mogą spowodować alergię polekową. Sprawdź, jakie są przyczyny i objawy alergii polekowej i dowiedz się, na czym polega jej diagnoza i leczenie!

Spis treści

1. Alergia polekowa (uczulenie na leki) - przyczyny i czynniki ryzyka
2. Alergia polekowa (uczulenie na leki) - objawy
3. Alergia polekowa (uczulenie na leki) - diagnoza
4. Alergia polekowa (uczulenie na leki) - leczenie

Alergia polekowa (uczulenie na leki) to chorobliwa reakcja organizmu na działanie leków, które są podawane w normalnych, zalecanych dawkach. Alergia na leki może być spowodowana nie tylko przez substancję czynną zwartą w leku, lecz także przez tzw. substancje pomocnicze, które się na niego składają.

Jak dochodzi do rozwoju alergii polekowej? Po pierwszym podaniu leku (zarówno drogą doustną, jak i dojelitowo lub dożylnie) układ odpornościowy "zapamiętuje" alergen i zaczyna tworzyć przeciw niemu przeciwciała. Dopiero przy kolejnym spożyciu leku (drugim, trzecim lub dziesiątym - to zależy od wrażliwości organizmu) pojawiają się objawy uczulenia.

Alergię na leki należy odróżnić od nadwrażliwości na leki, w przebiegu której nie bierze udział układ odpornościowy. W związku z tym przy nadwrażliwości na leki jej objawy mogą się pojawić już po pierwszym spożyciu leku. W przypadku alergii na leki koniczny jest wcześniejszy kontakt z alergenem, czyli lekiem.

Alergia polekowa (uczulenie na leki) - przyczyny i czynniki ryzyka

Ryzyko wystąpienia alergii na leki jest wysokie u osób, które jednocześnie stosują kilka leków, a także u tych, które długo i/lub często stosują dany lek/grupę leków. Istnieje bowiem zasada, że im dłużej i częściej spożywa się leki, tym większe ryzyko pojawienia się objawów uczulenia. Istnieje także pewna grupa ciężkich chorób przewlekłych, które zwiększają prawdopodobieństwo wystąpienia alergii polekowej, np. AIDS i mukowiscydoza. Warto wiedzieć, że alergia na leki, jak wszystkie alergie, częściej występuje w okresie ostrych chorób infekcyjnych. Ponadto może być uwarunkowana genetycznie.

Najczęściej uczulające leki

Najczęściej uczulającymi lekami są antybiotyki (zwykle penicylina). Może ty być efekt nie tylko nadmiernego spożycia tych leków przez ludzi, lecz także przez zwierzęta, których mięso później przeznaczane jest do spożycia przez człowieka. Ponadto na liście często uczulających leków znajdują się kwas acetylosalicylowy, niesterydowe leki przeciwzapalne.

Alergię mogą wywołać także leki stosowane do znieczuleń ogólnych i miejscowych oraz środki kontrastowe stosowane podczas badań. Reakcję alergiczną mogą wywołać również szczepionki.

Alergia polekowa (uczulenie na leki) - objawy

Alergia na leki może się objawić tzw. osutkami polekowymi. Wówczas pojawiają się czerwone plamy, wypryski lub bąbelki, które swędzą. Zmiany skórne swoim wyglądem mogą przypominać różne choroby zakaźne, np. odrę (stąd też inna nazwa - osutki odropodobne).

Uczulenie na leki może mieć również postać pokrzywki, której może towarzyszyć obrzęk, najczęściej na twarzy - wokół oczu lub warg. Tego typu objawy alergii polekowej są groźnie, ponieważ obrzęk może się rozwinąć w obrębie gardła i języka, co może spowodować zaburzenia oddychania i doprowadzić do śmierci.

Uczulenie na leki może się objawić także gorączką, bólem mięśni i stawów, powiększeniem węzłów chłonnych, dusznością, wymiotami, nudnościami lub biegunką.

Reakcja alergiczna nie zawsze pojawia się od razu po przyjęciu leku. Może wystąpić nawet po tygodniu od rozpoczęcia leczenia.

Koniecznie określ, który lek cię uczula!

Po pojawieniu się alergii na leki, należy jak najszybciej sprawdzić u alergologa, który dokładnie środek uczula. W przeciwnym razie kolejne zażycie leku może spowodować silniejsze objawy, a nawet doprowadzić do tzw. zespołu toksycznej nekrolizy naskórka, który może skończyć się śmiercią. Jest to rzadka, ale bardzo groźna reakcja polekowa, która może doprowadzić do śmierci chorego. W jej przebiegu naskórek złuszcza się na powierzchni 30 proc. ciała, a chory wygląda, jakby miał poparzoną skórę. Szacuje się, że umiera ok. 30 proc. pacjentów.

Alergia polekowa (uczulenie na leki) - diagnoza

Aby się dowiedzieć, który konkretnie lek uczula, można przeprowadzić kilka testów alergicznych: skórne, prowokacji i testy z krwi. Niestety, dwa pierwsze testy niosą za sobą ryzyko nawrotu objawów w większym nasileniu, a nawet wystąpienia wstrząsu anafilaktycznego.

W związku z tym w celu ustalenia, który lek jest przyczyną alergii, najbezpieczniej przeprowadzić testy z krwi. Polegają one na wyizolowaniu komórek odpowiedzialnych za reakcję alergiczną i oddaniu ich do hodowli laboratoryjnej. Następnie komórki te stymuluje się konkretnym lekiem. Jeżeli pacjent jest na niego uczulony, to zaczynają się one namnażać, co można zmierzyć metodą wykorzystującą zjawisko radioaktywności.

Niestety, metoda ta jest kosztowna, czasochłonna i szczególnie trudna do wykonania u pacjentów, którzy, np. z powodu chorób przewlekłych, muszą regularnie przyjmować leki.

Alergia polekowa (uczulenie na leki) - leczenie

Alergia ustępuje zwykle po odstawieniu uczulającego leku. Jednak w przypadku łagodnej reakcji podaje się leki przeciwhistaminowe, a w cięższych -glikokortykosteroidy. W przypadku tzw. wstrząsu polekowego lekarz może rozważyć podanie adrenaliny.

O autorze

Monika Majewska

Dziennikarka specjalizująca się w tematyce zdrowotnej, a zwłaszcza obszarach medycyny, ochrony zdrowia i zdrowego odżywiania. Autorka newsów, poradników, wywiadów z ekspertami i relacji. Uczestniczka największej Ogólnopolskiej Konferencji Medycznej "Polka w Europie", organizowanej przez Stowarzyszenie "Dziennikarze dla Zdrowia", a także specjalistycznych warsztatów i seminariów dla dziennikarzy realizowanych przez Stowarzyszenie.

Czytaj więcej tekstów tej autorki

Monika Majewska