Alergia na zapachy - przyczyny. Uczulenie na substancje zapachowe - leczenie

Alergia na zapachy czyli uczulenie na substancje zapachowe jest naprawdę uciążliwe. Dlaczego? Uczeni dowodzą, że każdego dnia mamy kontakt z pięcioma tysiącami zapachów. Jedne są dla nas przyjemne, inne obojętne, a jeszcze inne odrażające. Są też takie zapachy, które sprawiają, że jesteśmy rozdrażnieni lub po prostu zaczynamy chorować. Jakie zapachy najczęściej uczulają? Jak diagnozuje się alergię na zapachy i jak przebiega leczenie?

Spis treści

1. Alergia na zapachy - co nas uczula
2. Alergia na zapachy - diagnoza
3. Alergia na zapachy - jak często występuje
4. Alergia na zapachy - objawy
5. Alergia na zapachy - czego unikać?

Alergia na środki zapachowe (uczulenie na zapachy) objawia się najczęściej w postaci alergicznego kontaktowego zapalenia skóry lub pokrzywki przewlekłej. Charakterystycznymi miejscami występowania zmian na jest skóra twarzy i rąk. Ale nadmierna reakcja może objąć także drogi oddechowe.

Alergia na zapachy nie powinna być utożsamiana z alergią na kosmetyki, ponieważ w przypadku kosmetyków istotny wpływ na wywołanie reakcji alergicznej mają także dodatki (środki) konserwujące, w tym formalina i parabeny.

Obecnie uważa się, że po uczuleniu na nikiel, uczulenie na środki zapachowe jest drugą co do częstości postacią alergii.

Wrażliwość na środki zapachowe może przybrać postać alergii lub sprawiać, że po kontakcie z jakimś zapachem źle się czujemy chociaż nie potrafimy sprecyzować, dlaczego tak się dzieje. Środki zapachowe są obecne w kosmetykach, chemii gospodarczej, produktach spożywczych a także w naturze.

Alergia na zapachy - co nas uczula

Specjaliści uważają, że istnieje ponad 5 tys. substancji zapachowych, które mogą nas uczulać lub wywoływać dokuczliwą nadwrażliwość na zapach. Najczęściej jednak alergiczną reakcje na zapach wywołuje:

• alkohol cynamonowy
• hydroksycytronellal
• aldehyd cynamonowy
• izoeugenol
• eugenol
• olejek ilangowy
• absolut mchu dębowego
• geraniol

Alergia na zapachy - diagnoza

Alergia na kompozycję zapachową (zapachy) diagnozuje się za pomocą testów "patch", czyli testów płatkowych.

Polegają one na nałożeniu próbki alergenu, w tym wypadku kompozycji zapachowej na nieduży płatek, który zostaje przyklejony do skóry pleców na 48 godzin. Po tym czasie zdejmuje się płatki i dokonuje się pierwszego odczytu wyników.

Drugi odczyt przeprowadza się po upływie kolejnych 24 godzin. Zaczerwienienie, świąd lub pieczenie skóry świadczy o alergii na zapachy.

Do diagnozowania osób wrażliwych na zapachy wykorzystuje się dwa koktajle zapachowe, które nazwano A i P.

• Koktajl zapachowy A zawiera alkohol cynamonowy, aldehyd cynamonowy, aldehyd cynamonowo-amylowy, absolut mchu dębowego,  hydroksycytronellal, eugenol, izoeugenol, geraniol (+ wazelina biała), cinnamyl alcohol, cinnamal, amyl cinnamal, evernia prunastri ex­tract, hydroxycitronellal, eugenol, isoeugenol, geraniol.
• Koktajl zapachowy P to olejek cynamonowy, olejek cytronelowy (+ wazelina biała), innamomum zeylanicum oil, cymbopogon winterianus herb oil.

Alergia na zapachy - jak często występuje

Alergia na kompozycję zapachową dotyka około 7,6% społeczeństwa. Przyjmując, że populacja Polski to około 38 milinów osób, alergia na kompozycję zapachową dotyka około 3 milionów Polaków. 

W jednym z badań wykazano reakcję alergiczną na przynajmniej jedną z badanych substancji zapachowych u 26% mężczyzn i 74% kobiet.

Czasami alergia na kompozycję zapachową ma charakter alergii zawodowej. Zdarza się tak w przypadku kosmetyczek, fryzjerów, sprzątaczek, pracowników przemysłu spożywczego, pracowników firm produkujących kosmetyki oraz chemię gospodarczą.

Alergia na zapachy - objawy

Alergia na substancje zapachowe może pojawić się u każdego, ale zdecydowanie wrażliwsze na nie są osoby chorujące na alergię oraz na astmę. Substancje zapachowe nie są, same w sobie, alergenami tak, jak pyłki czy naskórek zwierząt.

Prawdziwe alergeny powodują uaktywnienie systemu immunologicznego człowieka do walki z intruzem (alergenem), co prowadzi do rozwoju stanu zapalnego, który może się przejawiać np. poprzez łzawienie oczu czy katar.

 Substancja powodująca podrażnienie nie mobilizuje układu immunologicznego, choć objawy wynikające z kontaktu z nią mogą być podobne. Istnieją dwie główne grupy objawów wrażliwości na substancje zapachowe, do których zalicza się objawy ze strony układu oddechowego (zapchany nos, łzawienie oczu, wyciek z nosa przypominający katar sienny) oraz objawy skórne.

Jeżeli należymy do osób wrażliwych na zapachy, po kontakcie z substancją zapachową, może się pojawić ból głowy, trudności w oddychaniu, czasem ucisk w klatce piersiowej lub nasilenie się objawów astmy oraz kichanie.

Kolejnym objawem, zwłaszcza po kontakcie z aromatyzowanymi kosmetykami, ale także po ich wdychaniu, jest zaczerwienienie skóry lub wysypka.

U osób szczególnie wrażliwych, a także u osób cierpiących z powodu atopowego zapalenia skóry może wystąpić czerwona i silnie swędząca wysypka. Przypomina podrażnienie skóry po oparzeniu pokrzywami.

Alergia na zapachy - czego unikać?

Najkrócej mówiąc, wszystkiego co pachnie, ale to nie jest możliwe przy codziennym funkcjonowaniu, ponieważ na niektóre rzeczy nie mamy wpływu.

Osoby mające alergie na zapachy powinny unikać przede wszystkim perfumowanych kosmetyków, środków piorących i chemii gospodarczej, zapachowych świec, odświeżaczy powietrza w domu i w samochodzie.

Ważne jest także, aby zrezygnować w mieszkaniu ze świeżych kwiatów, które wydzielają silny zapach, jak lilie, hiacynty, frezje, konwalie czy bez (lilak).

Dla osoby uczulonej na zapachy ważne jest i to czy kosmetyki lub perfumy używane przez najbliższych nie są przyczyną nasilania się objawów uczulenia. Jeśli tak jest, trzeba poprosić bliskich, aby zmienili np. perfumy lub używali kosmetyków bez zapachu.

Niezwykle drażniąco działają także wszelkie chemikalia stosowane podczas prac remontowych. Farby, oleje, rozpuszczalniki inne tego typu produkty zawierają chemiczne środki, których zapach bywa silnie drażniący.

Osoby uczulone powinny unikać przebywania w takich miejscach, szczególnie przy astmie czy innych chorobach układu oddechowego lub skórnego.

O autorze

Anna Jarosz

Dziennikarka od ponad 40 lat zaangażowana w popularyzację edukacji zdrowotnej. Laureatka wielu konkursów dla dziennikarzy zajmujących się medycyną i zdrowiem. Otrzymała m. in. Nagrodę Zaufania „Złoty OTIS” w kategorii „Media i Zdrowie”, Wyróżnienie Św. Kamila przyznawane z okazji Światowego Dnia Chorego, dwukrotnie „Kryształowe Pióro” w ogólnopolskim konkursie dla dziennikarzy promujących zdrowie oraz wiele nagród i wyróżnień w konkursach na „Dziennikarza Medycznego Roku” organizowanego przez Ogólnopolskie Stowarzyszenie Dziennikarze dla Zdrowia.

Przeczytaj więcej artykułów tej autorki

Anna Jarosz