Alergia na lateks - przyczyny, objawy, leczenie

Alergia na lateks może wystąpić u każdego, jednak jej objawy najczęściej pojawiają się u pracowników służby zdrowia. W tym przypadku źródłem uczulenia na lateks zwykle są rękawiczki lateksowe. Alergia ta występuje także często przy stosowaniu prezerwatywy. Jakie są przyczyny i objawy uczulenia na lateks? Na czym polega leczenie?

Alergia (uczulenie) na lateks to chorobliwa reakcja organizmu na działanie lateksu (gumy naturalnej, roztworu kauczuku).

Spis treści:

1. Alergia na lateks - przyczyny i czynniki ryzyka
2. Alergia na lateks - reakcja krzyżowa
3. Alergia na lateks - objawy
4. Alergia na lateks - diagnostyka
5. Alergia na lateks - leczenie

Objawy alergii na lateks zwykle pojawiają się u osób mających częsty kontakt z tym alergenem, a więc przede wszystkim u pracowników służby zdrowia, którzy w codziennej pracy korzystają nie tylko z rękawiczek lateksowych, lecz także nici, wenflonów i cewników, które zawierają domieszkę lateksu.

Jednak lista osób znajdujących się w grupie ryzyka wystąpienia uczulenia na lateks jest znacznie dłuższa.

Alergia na lateks - przyczyny i czynniki ryzyka

W alergii na lateks bierze udział układ odpornościowy. Cząstki lateksu łączą się z białkami skóry, co prowadzi do wytworzenia substancji uczulających, które układ odpornościowy zapamiętuje. W konsekwencji do pojawienia się objawów alergii dochodzi po każdym następnym kontakcie z tą konkretną substancją uczulającą (niezależnie do jej dawki).

W grupie ryzyka wystąpienia alergii na lateks znajdują się - poza pracownikami służby zdrowia - pacjenci, którzy podczas pobytu w szpitalu są narażeni na częsty kontakt z tą substancją. Jak wynika z obserwacji lekarzy, dotyczy to zwłaszcza pacjentów z rozszczepem kręgosłupa z towarzyszącą przepukliną oponowo-rdzeniową (POR).

Objawy alergii na lateks mogą się pojawić także przy zastosowaniu prezerwatywy i innych przedmiotów wykonanych z tego materiału. Są to m.in. niektóre elementy odzieży, smoczki i gryzaczki dla dzieci, opony samochodowe czy uszczelki.

Na uczulenie na lateks narażone są także osoby, u których rozpoznano już alergię. Dotyczy to zwłaszcza osób mających:

• alergię na pyłki brzozy
• alergię na pyłki trawy
• alergię zboża
• alergię na bylicę
• alergię na ambrozję

Alergia na lateks - reakcja krzyżowa

U osób uczulonych na jeden z wyżej wymienionych alergenów niepożądane objawy mogą się pojawić także po kontakcie z lateksem (jest to alergia krzyżowa).

Szczególną postacią alergii na lateks jest zespół lateksowo-owocowy, wynikający z reaktywności krzyżowej między alergenami lateksu i alergenami pokarmowymi. Najczęściej są nimi:

• awokado
• banan
• kiwi
• owoce pestkowe (śliwka, brzoskwinia)
• mango
• melon
• papaja

Inne pokarmy, które mogą reagować krzyżowo z lateksem to:

• ziemniaki (surowe)
• seler
• pomidory (surowe)
• orzechy ziemne
• kasztany jadalne

Alergia na lateks - objawy

Objawy uczulenia na lateks mogą pojawić się:

• natychmiast, maksimum 30 minut, po kontakcie z lateksem (jest to reakcja natychmiastowa)
• w ciągu 24-48 godzin po ekspozycji na lateks (jest to alergiczny wyprysk kontaktowy)
• dopiero przy dłuższym narażeniu na kontakt z tym alergenem (jest to tzw. wyprysk kontaktowego z podrażnienia)

Najpoważniejszym objawem alergii na lateks jest wstrząs anafilaktyczny.

W przypadku reakcji natychmiastowej pojawiają się:

• pokrzywka
• objawy alergicznego nieżytu nosa:
• kichanie
• łzawienie oczu
• drapanie w gardle
• swędzenie nosa
• katar
• objawy alergicznego zapalenia spojówek
• pieczenie i łzawienie oczu
• światłowstręt
• objawy astmy oskrzelowej
• m.in. duszności

Wyprysk kontaktowy z podrażnienia i alergiczny wyprysk kontaktowy, będący reakcją opóźnioną (rozwija się dopiero po jakimś czasie od kontaktu z alergenem), zwykle przybiera formę wysypki.

Pojawia się także świąd skóry, któremu towarzyszą uczucie pieczenia lub bolesności skóry oraz cieplejszy naskórek, który jest uwrażliwiony na dotyk.

Zmiany te pojawiają się w miejscu, w którym skóra miała kontakt z lateksem.

Na przykład, w przypadku prezerwatywy z lateksu u kobiet pojawia się swędzenie warg sromowych, pieczenie, u mężczyzn świąd i wysypka na penisie.

Czytaj też:

• Alergia na leki
• Alergia pokarmowa
• Alergia na kosmetyki

Alergia na lateks - diagnostyka

W celu rozpoznania alergii na lateks wykonuje się:

• punktowe testy skórne (PTS)
• testy skórne natywne (prick by prick) ze świeżymi owocami (banan, kiwi, awokado) - diagnostyka zespołu owocowo-lateksowego
• testy płatkowe
• oznaczenie swoistych IgE

Dowiedz się więcej: Testy skórne - punktowe i naskórkowe (płatkowe)

W przypadku dodatniego wywiadu i ujemnych wyników badań diagnostycznych oraz w medycynie pracy (narażenie zawodowe) wykonuje się próbę prowokacyjną.

Czytaj też: Profil alergiczny - badania na alergię pokarmową i nie tylko

Alergia na lateks - leczenie

Jedynym sposobem leczenia alergii na lateks jest całkowite wyeliminowanie go ze środowiska chorego. Nie stwierdzono skuteczności leków przeciwalergicznych w kontrolowaniu uczulenia. Niekiedy stosuje się też immunoterapię, ale ma ona charakter doświadczalny i nie jest standardowo stosowaną procedura.

Osoby, które pracują w służbie zdrowia, powinny wybierać rękawiczki ochronne poliwinylowe, winylowe i nitrylowe i korzystać ze sprzętu medycznego, który nie zawiera domieszki lateksu.

U wszystkich dzieci z POR i tych potencjalnie wymagających wielokrotnych interwencji chirurgicznych unikać narażenia na lateks od urodzenia (prewencja pierwotna). A planowe zabiegi operacyjne przeprowadzać przed pacjentami z innych grup.

Jeśli objawy uczulenia pojawiają się przy zastosowaniu prezerwatywy lateksowej, należy zmienić ją prezerwatywy z silikonu lub poliuretanu, które są produktami hypoalergicznymi.

Ważne jest także pamiętanie o pokarmach, które wchodzą z lateksem w reakcje krzyżowe i o konieczności wyeliminowania ich z diety.

Czytaj też: Skóra alergiczna - charakterystyka. Jak pielęgnować alergiczną cerę?

Monika Majewska