Emerytura: co to jest i komu przysługuje?

Emerytura to comiesięczne świadczenie wypłacane przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych. W Polsce istnieją dwa systemy emerytalne. Sprawdź, komu przysługuje nowa, a komu stara emerytura i kiedy można przejść na emeryturę.

Spis treści

1. System emerytalny w Polsce
2. Stara emerytura
3. Nowa emerytura

Emerytura to comiesięczne świadczenie wypłacane przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych osobie ubezpieczonej, która nie jest już aktywna zawodowa, ale która przepracowaniu określoną liczbę lat i osiągnęła określony wiek. W Polsce wiek emerytalny to dla kobiet 60 lat, a dla mężczyzn – 65.

System emerytalny w Polsce

Obecnie w naszym kraju funkcjonują dwa systemy emerytalne:

• tzw. stara emerytura – dla osób urodzonych przed 1 stycznia 1949,
• tzw. nowa emerytura – przeznaczona dla osób urodzonych po 31 grudnia 1948 roku.

Stara emerytura

Stara emerytura przysługuje kobietom urodzonym przed 1 stycznia 1949, które udowodniły co najmniej 15 lat okresów składkowych lub nieskowyczących i skończyły co najmniej 60 lat oraz mężczyznom, z udowodnionymi okresami składkowymi i nieskładkowymi za okres 20 lat, którzy osiągnęli co najmniej 65 lat. 

Jeśli nadal pracujesz i nie chcesz przejść na emeryturę, twoje prawo do emerytury ulega zawieszeniu. Jeżeli natomiast okaże się, że wyliczona emerytura jest niższa od kwoty najniższej emerytury, wówczas emeryturę podwyższa się do tej kwoty.  

Ważne! Aby otrzymać emeryturę należy złożyć wniosek (do pobrania na stronie ZUS lub w placówce) oraz złożyć dokumenty dotyczące okresów składankowy i nieskładkowych (to druk, który należy wypełnić informacjami o miejscach pracy i długości zatrudnienia), dokumenty to potwierdzające (potwierdzenie dokonane przez ZUS lub płatnika składek).

Konieczne są też dokumenty potwierdzające ostatnie wynagrodzenie (zaświadczenie pracodawcy lub innego płatnika składek, np. zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu, legitymacja ubezpieczeniowa).

Nowa emerytura

Nowy system emerytalny obejmuje osoby, które urodziły się po 31 grudnia 1948 r. Wysokość emerytury zależy od tego jak długo osoby te pracowały i jak wysokie składki wpłacały na konto ZUS, czyli od wielkości tzw. kapitału zewidencjonowanego na indywidualnym koncie emerytalnym w ZUS.

W jego skład wchodzi kapitał początkowy, który określa, ile ubezpieczony zaoszczędził w starym systemie emerytalnym tzn. przed 1 stycznia 1999 r. oraz składki wpłacone na ubezpieczenie emerytalne po tej dacie.

Przy wyliczaniu emerytur brany jest też pod uwagę wskaźnik obliczany przez Główny Urząd Statystyczny określający średnią długość dalszego życia.

Emerytura w nowym systemie przysługuje kobietom po 60 roku życia i mężczyznom po 65, jednak bez warunku, jakim jest ilość wyprawowanych lat. Oznacza to, że emerytura przysługuje niezależnie od długości okresu składkowego i nieskładkowego, jednak jej wysokość jest od nich uzależniona.

Okresy składkowe wpływają też na najniższą wysokość świadczenia: nowa emerytura nie może być niższa od najniższej, jeżeli ubezpieczony udowodnił okresy składkowe i nieskładkowe w wymiarze wynoszącym 20 lat - i 25 lat (odpowiednio dla kobiet i mężczyzn).

W ramach nowego systemu emerytalnego ubezpieczony może pobierać rożnego rodzaju świadczenia: emeryturę w wieku powszechnym, okresową emeryturę kapitałową, emeryturę z tytułu zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, emeryturę z tytułu wykonywania działalności twórczej  lub artystycznej, emeryturę górniczą, nauczycielską bez względu na wiek, emeryturę pomostowa lub nauczycielskie świadczenie kompensacyjne.

Ważne! Wniosek o ustalenie wysokości świadczenia emerytalnego można pobrać na stronie ZUS lub w placówce. Konieczne są również dokumenty potwierdzające okresy  pracy, prowadzenia działalności pozarolniczej, służby wojskowej, pobierania zasiłku dla bezrobotnych, urlopu wychowawczego lub nauki w szkole wyższej oraz dokumenty potwierdzające osiągane wynagrodzenie.

Małgorzata Wójcik

Redaktor prowadząca serwisu. Dziennikarka z 25–letnim stażem. Od początku związana z tematyką dziecięcą i zdrowotną - pracowała m. in. w magazynie "M jak mama". W mjakmama.pl specjalizuje się w tematyce ciążowej i porodowej. Prywatnie – mama trójki dorastających dzieci. Chętnie czyta i spaceruje po lesie z psem.

Małgorzata Wójcik