Zmiany skórne - sprawdź, jak wygląd skóry zdradza, co dzieje się w organizmie

Niektóre zmiany na skórze są wynikiem błędów pielęgnacyjnych. Inne mogą dostarczać sporo informacji o tym, co dzieje się wewnątrz organizmu. Skóra jest bowiem bardzo czułym barometrem zdrowia. Dowiedz się, o czym może świadczyć skłonność do powstawania na skórze siniaków, co oznacza świąd skóry, kiedy pojawiają się brodawki łojotokowe na tułowiu i inne zmiany skórne.

Spis treści

1. Świąd skóry
2. Wzrost potliwości
3. Siniaki na skórze
4. Żółtaki tzw. zgrubienia żółte na powiekach
5. Przekrwiona twarz
6. Brązowe przebarwienia w pachwinach i fałdach skórnych
7. Guzki brunatno-żółte na skórze
8. Naczyniaki gwiaździste
9. Duże, czerwone, bolesne guzy
10. Brodawki łojotokowe
11. Nadmierny wzrost włosów
12. Rumień na skórze
13. Łysienie
14. Pokrzywka na skórze
15. Wybroczyny
16. Obrzęki
17. Wysypka na skórze
18. Brązowe plamy na skórze
19. Białe plamy na skórze
20. Przesuszona skóra
21. Zgrubiałe, skłonne do pękania pięty
22. Przebarwienia
23. Zaczerwienione policzki i nos
24. Piekące i pękające kąciki ust

Zmiany na skórze mogą być nie tylko wynikiem błędów w pielęgnacji, ale również efektem innego schorzenia, nie tylko choroby skóry. Kiedy wygląd skóry powinien cię zaniepokoić? Które zmiany skórne to objawy choroby i powinny cię zaniepokoić?

Świąd skóry

Świąd skóry zwykle spowodowany jest chorobami alergicznymi skóry, najczęściej są to:

• wyprysk kontaktowy
• atopowe zapalenie skóry
• pokrzywka

Świąd skórny, szczególnie w okolicy narządów płciowych, świąd pochwy, skłonność do czyraków, grzybica paznokci, złe gojenie się ran mogą być objawem cukrzycy.

Świąd skóry to także najczęściej występujący i najbardziej niepokojący objaw chorób wątroby i dróg żółciowych. Występuje także w:

• dnie moczanowej
• niedoczynności tarczycy
• białaczkach

Wzrost potliwości

Nadpotliwość towarzyszy nadczynności tarczycy, chorobom trzustki, gruźlicy.

Występuje przy gośćcu stawowym, czyli RZS, zapaleniu wielonerwowym, w stanach hipoglikemii (niedocukrzenia), w okresie menopauzy, a także niektórych nowotworach oraz AIDS. 

Wzrost potliwości wiąże się ze:

• schorzeniami ośrodkowego układu nerwowego
• obrzękiem śluzowatym
• obniżeniem poziomu witaminy A
• odwodnieniem
• moczówką prostą

Siniaki na skórze

Skłonność do powstawania siniaków sugeruje wrodzoną kruchość naczyń. U pań jest też związana z fazami cyklu miesiączkowego. Może być także skutkiem chorób takich jak:

• hemofilia
• choroba von Willebranda
• zespół Henocha i Schonleina (plamica alergiczna)

Skłonność do siniaków powodują też:

• niektóre leki
• kwas acetylosalicylowy
• sterydy
• przeciwkrzepliwe (warfaryna, heparyna)
• niedobór witaminy C i rutyny
• choroby wątroby
• niewydolność nerek
• białaczki

Żółtaki tzw. zgrubienia żółte na powiekach

Żółtaki inaczej kępki żółte to zgrubienia o żółtawym odcieniu, głównie na powiekach (mogą też występować w innych częściach ciała), to złogi cholesterolu w skórze.

Są wynikiem zaburzeń lipidowych (świadczą o hiperlipidemii) i najczęściej towarzyszą cukrzycy, która charakteryzuje się zmiennym poziomem cukru we krwi, co sprawia, że zwiększa się także ilość lipidów we krwi. Skutkiem takich nieprawidłowości są tzw. żółtaki (kępki żółte), w których gromadzi się cholesterol i lipidy. Są widoczne na powiekach, łokciach i kolanach, a nawet na pośladkach. Te żółtawe grudki występują symetrycznie.

Pojawienie się żółtaków może być sygnałem rozwijającej się cukrzycy, miażdżycy, choroby wątroby czy nerek. Należy wykonać podstawowe badania, w tym oznaczenie poziomu cholesterolu i trójglicerydów we krwi, przejść na dietę ubogą w tłuszcze zwierzęce. Duże zmiany skórne można usunąć chirurgicznie lub laserowo.

Przekrwiona twarz

Jeżeli niezależnie od pogody i wysiłku fizycznego masz silne rumieńce lub cała twarz mocno czerwienieje, możesz mieć nadciśnienie tętnicze lub cukrzycę. Tej ostatniej towarzyszy także wzmożone pragnienie.

Zbadaj ciśnienia oraz oznacz poziom cukru we krwi. Ogranicz spożycie tłustych potraw i węglowodanów. Wprowadź do diety więcej warzyw. Zacznij się też gimnastykować lub przynajmniej chodzić na długie spacery. Ruch pomaga zmniejszyć nadciśnienie tętnicze oraz wyregulować poziom glukozy we krwi.

Brązowe przebarwienia w pachwinach i fałdach skórnych

Przebarwienia brązowo-brunatne, występujące w fałdach skórnych, najczęściej na szyi, w dołach pachowych i okolicach narządów płciowych mogą być objawem rogowacenia ciemnego. Rogowacenie ciemne towarzyszy takim chorobom jak:

• insulinooporność
• cukrzyca typu 2
• otyłość
• zespół policystycznych jajników
• choroba Addisona
• zespół Cushinga
• akromegalia
• niedoczynność tarczycy
• hipogonadyzm

Poza tym rogowacenie ciemne może być skutkiem zażywania niektórych leków np. sterydów czy leków hormonalnych (w tym tabletek antykoncepcyjnych).

Rogowacenie ciemne może towarzyszyć też nowotworom złośliwym jako zespół paraneoplastyczny - najczęściej gruczolakorakom przewodu pokarmowego, przede wszystkim rakowi żołądka, rzadziej jest to:

• rak trzustki
• rak jelita grubego
• rak pęcherzyka żółciowego
• rak wątrobowokomórkowy
• rak nerki
• rak płuc
• rak jajnika
• rak piersi
• rak szyjki macicy
• rak pęcherza moczowego

Guzki brunatno-żółte na skórze

Drobne, twarde, niebolesne, rozsiane na ciele albo pojedyncze, najczęściej na tułowiu lub twarzy, występują w przebiegu sarkoidozy, choroby autoimmunologicznej.

Naczyniaki gwiaździste

Naczyniaki gwiaździste bywają nazywane pajączkami naczyniowymi. To znamiona naczyniowe w postaci czerwone punkcików lub grudek z promieniście rozchodzącymi się odnogami. Pojawiają się przede wszystkim u dziewczynek i młodych kobiet, najczęściej na twarzy oraz w górnej połowie tułowia, głównie w czasie ciąży i połogu, ale mogą świadczyć też o zaburzeniach krążenia lub chorobach wątroby (np. marskości wątroby).

Duże, czerwone, bolesne guzy

Duże, bolesne guzy i żywoczerwone guzy to rumień guzowaty. Zmiany zwykle występują na podudziach, pojedyncze pojawiają się też na udach i przedramionach. Przyczyną wystąpienia rumienia guzowatego mogą być:

• prątki gruźlicy
• paciorkowiec
• Yersinia
• salmonella
• cytomegalowirus (CMV)
• HBV
• HCV
• wirus Epsteina-Barr (EBV)
• wirus HIV
• pasożyt Toxoplasma gondii
• sarkoidoza
• przewlekłe choroby zapalne jelit, np.:
• choroba Leśniowskiego-Crohna
• wrzodziejące zapalenie jelita grubego
• choroby tkanki łącznej:
• toczeń rumieniowaty układowy
• twardzina układowa
• choroby zapalne naczyń

Poza tym rumień guzowaty może być wywołany przez leki (np. sulfonamidy, antybiotyki, salicylany, gestageny).

Rumień guzowaty niekiedy towarzyszy również niektórym stanom fizjologicznym, np. ciąży czy spadkowi odporności w wyniku długotrwałego prowadzenia niehigienicznego trybu życia.

Brodawki łojotokowe

Brodawki łojotokowe (brodawki starcze) nie są związane z wirusem HPV, więc nie są zaraźliwe. Przyczyną ich pojawienia się jest przede wszystkim wiek (powyżej 35 lat), predyspozycje genetyczne, a także najprawdopodobniej nadmierne opalanie. Masywny wysyp brodawek łojotokowych lub powiększanie się już istniejących może świadczyć o rozwijającym się nowotworze (zespół Lesera-Trelata) - najczęściej towarzyszy nowotworom przewodu pokarmowego, rzadziej rakowi płuc, białaczkom i chłoniakom.

Nadmierny wzrost włosów

Nadmierne owłosienie całego ciała to hirsutyzm. Przyczyną nadmiernego owłosienia mogą być:

• guzy jajników wytwarzające androgeny
• zespół policystycznych jajników (Steina-Leventhala)
• guzy kory nadnerczy wytwarzające androgeny
• zespół Cushinga
• zespół nadnerczowo-płciowy
• otyłość z cukrzycą typu 2
• akromegalia
• niedoczynność tarczycy
• niektóre leki (testosteron, anaboliki, glikokortykosteroidy, ACTH, leki przeciwzapalne)

Gdy owłosienie występuje w obrębie karku, okolicy pępka i łopatek, towarzyszy długo trwającej cukrzycy.

Rumień na skórze

Rumień może być spowodowany emocjami czy przegrzaniem, miejscowym podrażnieniem skóry np. przez ubranie lub słońce, może też towarzyszyć alergii. Jeżeli oprócz zaczerwieniania skóry występują:

• bóle stawów
• gorączka
• obrzęki spojówek i kończyn

a na skórze prócz rumienia pojawiają się zmiany skórne takie jak:

• wysypka
• pęcherze
• guzy

Należy koniecznie zgłosić się do lekarza. Taki rumień wymaga leczenia.

Rumień na dłoniach i podeszwach sugeruje marskość wątroby. Na twarzy - jeśli pojawia się nagle - świadczy o nadreaktywności naczyń krwionośnych, gdy utrzymuje się stale i ma kształt motyla, może oznaczać toczeń rumieniowaty.

Łysienie

Przyczyną łysienia mogą być:

• zaburzenia hormonalne (hiperandrogenizm u kobiet)
• uwarunkowania genetyczne (łysienie androgenowe u mężczyzn)
• liszaj płasko-mieszkowy
• grzybica
• toczeń rumieniowaty
• sarkoidoza
• twardzina skóry
• łysiejące zapalenie mieszków włosowych
• choroba nowotworowa
• PCOS
• niedoczynność tarczycy
• spadek wagi ciała
• niedokrwistość z powodu niedoboru żelaza
• stres psychiczny i fizyczny

Poza tym łysienie może byś skutkiem ubocznym przyjmowanie leków (m.in. antykoagulantów, leków na nadciśnienie, amfetaminy, leków antydepresyjnych). Zdarza się też w przebiegu chorób zakaźnych i przy zatruciach metalami ciężkimi.

Pokrzywka na skórze

Pokrzywka to zwykle jeden ze sposobów, w jaki objawia się alergia. Pojawienie się swędzących bąbli zwykle jest objawem reakcji alergicznej, np. na pokarmy, kurz, niektóre leki (m.in. penicylinę, aspirynę). Zdarza się też, że alergeny pochodzą z wnętrza organizmu – np. w przypadku istnienia ognisk zakaźnych (m.in. próchnica, przewlekłe zapalenia migdałków podniebiennych, zapalenie dróg rodnych), a także chorób pasożytniczych i grzybiczych przewodu pokarmowego (tasiemiec, glista ludzka). Zdarzają się też przypadki nadreaktywności na własne hormony, np. progesteron.

Wybroczyny

Wybroczyny to małe czerwone lub fioletowe plamki na ciele (można je odróżnić od wysypki, uciskając je – jeśli nie zbledną, są to wybroczyny). Informują o zaburzeniach krzepnięcia i chorobach wątroby.

Nagły ich wysiew może też pojawić się w przypadkach uogólnionych infekcji bakteryjnych, np. posocznicy. Mogą też pojawić się, gdy podane są leki obniżające krzepliwość krwi.

Obrzęki

Obrzęki mogą pojawiać się pod oczami, obejmować nogi lub całe ciało. Najczęściej towarzyszą:

• chorobom nerek (zapalenie nerek, zespół nerczycowy)
• chorobom serca
• nadczynności tarczycy
• złemu wchłanianiu białka
• alergiom pokarmowym
• zakrzepicy

Mogą być skutkiem zażywania niektórych leków:

• hormonalnych (kortykosteroidy, estrogeny, progesteron, testosteron)
• niesteroidowych leków przeciwzapalnych
• na nadciśnienie (zwłaszcza blokerów kanału wapniowego)

Obrzęki mogą towarzyszyć również zespołowi napięcia przedmiesiączkowego (PMS) czy ciąży.

Wysypka na skórze

Wysypka pojawia się w wielu chorobach i żeby postawić diagnozę, lekarz niekiedy musi nieźle się nagłowić. Jeśli ma postać pęcherzykową, towarzyszy jej piekący i "rwący" ból skóry, występuje na jednej stronie tułowia, twarzy lub pośladkach, może świadczyć o półpaścu. Jeżeli natomiast na skórze pojawiają się ciemnoczerwone lub purpurowe grudki, występuje silny ból głowy, sztywność karku, wysoka gorączka i światłowstręt, może to sygnalizować zapalenie opon mózgowych.

Brązowe plamy na skórze

Mają postać piegów lub plam starczych (soczewicowatych). Występują na twarzy i rękach, pojawiają się z wiekiem i po nadmiernej ekspozycji na słońce.

Mogą się nasilać pod wpływem kortykosteroidów. Brązowe łuszczące się plamy – zwykle na tułowiu – są początkiem łupieżu pstrego (powierzchownej drożdżakowej infekcji skóry), następnie zmieniają barwę na białą.

Białe plamy na skórze

Miejscowe odbarwienia skóry, zwykle znajdują się na grzbietach rąk, twarzy, szyi, w okolicach narządów płciowych, nie powodują żadnych dolegliwości. Zanikanie barwnika jest prawdopodobnie spowodowane zaburzeniami natury autoimmunologicznej, m.in.:

• niedoczynnością tarczycy
• chorobą Gravesa-Basedowa
• niedokrwistością złośliwą

Przesuszona skóra

Powodem przesuszenia może być narażanie skóry na gwałtowne zmiany temperatury, wiatr, przebywanie w klimatyzowanych pomieszczeniach, zbyt częste peelingi, stres, a także niewłaściwa pielęgnacja, która uszkodziła płaszcz lipidowy skóry.

Przesuszona skóra może też towarzyszyć chorobom tarczycy. Warto zrobić badanie hormonów tarczycy.

Każdego dnia pij co najmniej 1,5 litra wody. Przyjmuj potas, bo reguluje równowagę komórkową i nawilżenie skóry. Stosuj kosmetyki z lipidami, witaminą A, witaminą C, witaminą E i witaminami z grupy B.

Zgrubiałe, skłonne do pękania pięty

Przyczyną najczęściej jest niedobór witaminy A oraz błędy w pielęgnacji. Ale skłonność do takich problemów możemy odziedziczyć po przodkach. Dość często towarzyszą one także niedoczynności tarczycy – wtedy nadmierne przesuszenie i rogowacenie skóry występuje także na dłoniach.

Zacznij od prawidłowej pielęgnacji. Na noc smaruj stopy kremami lub maściami zawierającymi mocznik, które doskonale nawilżają skórę i zmiękczają rogowaciejący naskórek. Raz w miesiącu idź na leczniczy pedicure, aby specjalista usunął nadmiar naskórka specjalną szlifierką. Dwa, trzy razy w tygodniu używaj tareczki do stóp.

Przebarwienia

Główną przyczyną powstawania przebarwień zwanych melasmą (ostudą) lub chloasmą są hormony żeńskie. Estrogen i progesteron stymulują produkcję melaniny podczas kontaktu skóry z promieniami słonecznymi. Na skórze widoczne są wtedy brązowawe plamy. Występowanie takich przebarwień może być również objawem niektórych chorób autoimmunologicznych czy gastrycznych, które są związane z zaburzeniem wchłaniania i metabolizmu lub niedoborem witaminy C.

Chroń się przed promieniowaniem słonecznym. Latem noś kapelusz lub czapkę osłaniającą twarz. Przez cały rok twarz i dłonie smaruj kremami z wysokim filtrem UV.

Zaczerwienione policzki i nos

Jeśli silne zaczerwienienia przypominające rumieńce pojawiają się po wypiciu gorącej herbaty czy alkoholu, może to zwiastować trądzik różowaty. Z czasem czerwone plamy układają się w charakterystyczny sposób, przypominając kształtem motyla z rozpostartymi skrzydłami. Gdy schorzenie postępuje, cera staje się nierówna, grudkowata i mocno czerwona.

Piekące i pękające kąciki ust

Gdy kąciki ust często nas pieką lub pękają, to sygnał, że w organizmie jest za mało witaminy B, żelaza i cynku. Nie lekceważmy tych objawów, bo niedobory mogą doprowadzić do zaburzeń widzenia i rozstroju nerwowego.

Agnieszka Paculanka

Anna Jarosz

Konsultacja: Monika Serafin