Alergia na białko mleka krowiego - przyczyny, objawy, leczenie

Alergia na białka mleka krowiego najczęściej pojawia się u niemowląt i małych dzieci, choć może występować również u dorosłych. Uczulenie na białko krowie daje niecharakterystyczne objawy, a jego diagnostyka jest długotrwała. Wdrożenie odpowiedniego leczenia może sprawić, że alergia minie. Jakie są przyczyny i objawy alergii na białko krowie?

Spis treści

1. Alergia na białka mleka krowiego - przyczyny
2. Alergia na białka mleka krowiego - objawy
3. Alergia na białka mleka krowiego - badania
4. Alergia na białka mleka krowiego - leczenie
5. Alergia na białko mleka krowiego - co jeść?
6. Alergia na białka mleka krowiego - uważaj na te produkty
7. Jadłospis dla dziecka z alergią na białka mleka krowiego

Alergia na białko mleka krowiego najczęściej pojawia się u niemowląt i małych dzieci (rzadziej u dorosłych), dając niecharakterystyczne objawy.

Objawy alergii na mleko są wynikiem chorobliwej reakcji układu odpornościowego na działanie białek mleka, najczęściej kazeiny, która stanowi 80 proc. białek mleka. Pozostałe 20 proc. to białka serwatkowe.

Nie tracą one swoich alergizujących właściwości nawet po:

• pasteryzacji
• ogrzewaniu
• przygotowaniu suchego proszku

w związku z tym objawy uczulenia na białko mleka krowiego mogą wywołać także przetwory mleczne, m.in.:

• sery
• masło
• śmietana
• serwatka
• lody

Części dzieci uczulonych na mleko krowie ma objawy alergiczne także po spożyciu wołowiny lub cielęciny.

Jednak pojedyncze doniesienia wskazują na to, że poddanie dłuższej ekspozycji mleka na wysoką temperaturę zmniejsza jego alergenowość powodując, że produkty piekarnicze zawierające białka mleka (upieczone ciastka) są tolerowane przez część spożywających je dzieci¹.

Alergia na białka mleka krowiego - przyczyny

Tego typu alergia pokarmowa występuje najczęściej wśród niemowląt i dzieci do 3. roku życia, rzadziej u młodzieży oraz dorosłych. Dlaczego?

Mleko jest w pierwszych miesiącach życia jedynym, a w kolejnych podstawowym składnikiem diety. Spożywanie tylko jednego rodzaju pokarmu w połączeniu z niedojrzałością przewodu pokarmowego sprzyja rozwojowi alergii.

Większe ryzyko rozwoju alergii na białko mleka krowiego występuje zwłaszcza u dzieci, których przynajmniej jedno z rodziców jest alergikiem.

Alergia na białka mleka krowiego - objawy

Jak objawia się alergia na mleko krowie?

Zarówno u niemowlaka, dzieci, jak i u dorosłych pojawiają się objawy na skórze, ze strony układu pokarmowego i oddechowego.

W skrajnych przypadkach może dojść do wstrząsu anafilaktycznego.

Alergia na białka mleka krowiego - badania

W przypadku podejrzenia alergii na białka mleka krowiego przeprowadza się punktowe testy skórne, oznaczenie asIgE (w badaniach krwi) i testy prowokacji pokarmowej.

Przy podejrzeniu uczulenia na białka krowie wprowadza się także dietę eliminacyjną. W przypadku niemowląt karmionych piersią, matka powinna wyeliminować z własnej diety wszystkie produkty mleczne (na okres 2 - 6 tygodni), a także białko jaja kurzego, które jest drugim w kolejności najczęstszym alergenem pokarmowym u najmłodszych. Poza tym powinna również przyjmować witaminę D oraz kwasy DHA.

Czytaj też: 

Testy skórne - punktowe i naskórkowe (płatkowe)

PROFIL ALERGICZNY - badania na alergię pokarmową i nie tylko

Alergia na białka mleka krowiego - leczenie

Po potwierdzeniu alergii na białka mleka krowiego, należy wyeliminować mleko z diety w jakiejkolwiek formie.

Wyjątek stanowi sytuacja, gdy w testach prowokacji pokarmowej wykazano brak reakcji na pewną ilość mleka lub na mleko poddane obróbce termicznej, tzn. w produktach piekarniczych.

W takim przypadku, ta ilość mleka powinna być nadal dziecku podawana, istnieje bowiem duża szansa, że przewlekłe stymulowanie układu odpornościowego minimalną ilością alergenu drogą pokarmową wpłynie na przyspieszenie rozwoju tolerancji.

Całkowite odstawienie mleka u takich dzieci naraża je na ostrą reakcję alergiczną po przypadkowym spożyciu nawet minimalnych ilości mleka, czasem już kilka dni od wprowadzenia bardzo restrykcyjnej diety bezmlecznej².

Dieta bezmleczna powinna być stosowana minimum przez okres 6 miesięcy lub do 9.-12. miesiąca życia. Po jej zakończeniu należy przeprowadzić prowokację, aby ocenić czy okres stosowania diety był wystarczająco długi.

Jeśli testy są ujemne (tzn. nie pojawiają się objawy alergii), można stopniowo wprowadzać do diety mleko.

Ponowne wprowadzanie mleka do diety należy rozpoczynać od mleka poddanego obróbce termicznej, czyli temperaturze 180ºC przez 30 minut (w produktach piekarniczych tzw. mleko "pieczone")².

Kolejne produkty mleczne wprowadza się również po prowokacji pod kontrolą lekarza.

U dzieci, które nie rozwiną samoistnej tolerancji na mleko, podejmowane są próby odczulania mlekiem metodą doustną (SOTI).

Jeśli niemowlę jest karmione mieszankami mlecznymi, należy je zastąpić mieszanką mleczną o wysokim stopniu hydrolizy (również przez okres 2-6 tygodni).

U dzieci spożywających pokarm stały oraz osób dorosłych, u których podejrzewa się alergię na białka mleka krowiego, dieta eliminacyjna nie ogranicza się tylko do rezygnacji z mleka i jego przetworów, lecz także produktów, w których białka mleka są "ukryte".

Jeśli pomimo restrykcyjnej diety bezmlecznej objawy nadal się utrzymują, to z dużym prawdopodobieństwem można wyeliminować alergię. Wtedy może stopniowo wprowadzać mleko do diety, a następnie wyeliminować dwa kolejne najczęstsze potencjalne alergeny pokarmowe, np. pszenicę i soję.

Ustąpienie objawów potwierdza alergię na białka mleka krowiego.

U większości dzieci alergia na mleko ustępuje.

Zdecydowana większość (80-85 proc.) dzieci z alergią na białka mleka krowiego rozwija tolerancję na mleko przed ukończeniem 5. roku życia.

Jednak szansa na ustąpienie alergii jest mniejsza u dzieci z wysokim poziomem sIgE wobec kazeiny, reagujących na mleko poddane obróbce termicznej, uczulonych na inne pokarmy, przede wszystkim na jajo, ze współistnieniem astmy i alergicznego nieżytu nosa.

Alergia na białko mleka krowiego - co jeść?

Mleko i jego przetwory są głównym źródłem wapnia i witaminy D, dlatego należy wprowadzić do diety produkty, które pokryją zapotrzebowanie na te substancje.

Mleko krowie można zastąpić mlekiem ryżowym lub mlekiem owsianym. Lepiej zrezygnować z mleka sojowego czy koziego, bo ono również może uczulać.

Polecane są warzywa i owoce bogate w wapń - szczególnie suszone figi, warzywa liściaste, takie jak jarmuż czy brokuły.

Jednocześnie należy unikać źródeł szczawianów, które ograniczają wchłanianie wapnia, takich jak:

• szpinak
• szczaw
• rabarbar
• herbata czarna
• boćwina

Czytaj też: Kamica szczawianowa - rodzaj kamicy nerkowej

Z kolei witaminy D dostarczą tran i tłuste ryby morskie. Poza tym powstaje ona w organizmie pod wpływem promieniowania słonecznego.

Czytaj też: Witamina D - źródła pokarmowe. Występowanie witaminy D

Alergia na białka mleka krowiego - uważaj na te produkty

W niektórych produktach mogą być "ukryte" białka mleka krowiego. Uważaj przede wszystkim na:

• masło i margaryny
• produkty wędliniarskie, pasztety i inne przetwory mięsne np. kiełbasa
• słodycze, np. czekolada, cukierki kandyzowane, lody
• knedle, kluski
• płatki zbożowe, makarony
• koncentraty sosów czy zup
• pieczywo i produkty piekarnicze
• chipsy.

Jadłospis dla dziecka z alergią na białka mleka krowiego

Czytaj też:

• Sprawdź, ile mleka dziennie potrzebuje Twoje dziecko
• Nietolerancja laktozy - przyczyny, objawy i leczenie
• Rodzaje mleka
• Alergia na mleko - co ją powoduje? Jakie są objawy alergii na mleko?

O autorze

Monika Majewska

Dziennikarka specjalizująca się w tematyce zdrowotnej, a zwłaszcza obszarach medycyny, ochrony zdrowia i zdrowego odżywiania. Autorka newsów, poradników, wywiadów z ekspertami i relacji. Uczestniczka największej Ogólnopolskiej Konferencji Medycznej "Polka w Europie", organizowanej przez Stowarzyszenie "Dziennikarze dla Zdrowia", a także specjalistycznych warsztatów i seminariów dla dziennikarzy realizowanych przez Stowarzyszenie.

Przeczytaj więcej tekstów tej autorki

Monika Majewska