Trombocyty (PLT, płytki krwi): normy i interpretacja wyniku

Trombocyty, inaczej płytki krwi (PLT) są niewielkimi fragmentami większych komórek, które pełnią ważną rolę w procesie krzepnięcia krwi. Ocena liczby trombocytów stanowi nieodłączny element badania morfologii krwi. Sprawdź, kiedy badać liczbę trombocytów i o czym świadczy ich niedobór lub nadmiar. Jakie są normy trombocytów?

Spis treści

1. Trombocyty – funkcje w organizmie
2. Trombocyty – na czym polega badanie?
3. Trombocyty – normy
4. Trombocyty – kiedy wykonać badanie?
5. Trombocyty – nadmiar
6. Trombocyty – niedobór
7. Trombocyty – małopłytkowość rzekoma

Trombocyty, inaczej płytki krwi (w skrócie PLT, ang. Platelet) są dyskowatymi fragmentami megakariocytów, które dojrzewają w szpiku kostnym. Trombocyty stanowią końcowe stadium rozwoju komórek z układu megakariotwórczego. W miarę dojrzewania megakariocytu dochodzi do zwiększenia ilości materiału genetycznego w jądrze komórkowych oraz objętości cytoplazmy.

Kolejnym etapem jest oddzielenie się fragmentów cytoplazmy megakariocytu, z których bezpośrednio powstają trombocyty. Pojedynczy megakariocyt jest w stanie wytworzyć 4000-8000 trombocytów. Fizjologicznym miejscem bytowania trombocytów jest krew.

Dojrzałe trombocyty nie posiadają jądra komórkowego, ale w ich cytoplazmie znajdują się ziarnistości zawierające różne substancje bioaktywne jak serotonina, czynnik płytkowy 4, płytkopochodny czynnik wzrostu. Trombocyty żyją 7-10 dni, a następnie kończą swój cykl życiowy w śledzionie.

Trombocyty – funkcje w organizmie

Trombocyty uczestniczą przede wszystkim w procesie krzepnięcia krwi. W momencie uszkodzenia tkanki trombocyty zaczynają przylegać do naczyń krwionośnych i uwalniają szereg substancji chemicznych, które rozpoczynają kaskadę krzepnięcia krwi.

Jedną z nich jest serotonina, która jest odpowiedzialna za miejscowe obkurczanie naczyń krwionośnych. Trombocyty aktywują także przekształcanie fibrynogenu w cząsteczki fibryny, w następstwie czego tworzy się siateczka zasklepiająca uszkodzone naczynie krwionośne.

Ponadto w siateczce tej uwiezione zostają następnie krwinki czerwone i trombocyty tworząc mechaniczny czop uniemożliwiający swobodny wypływ krwi.

Trombocyty – na czym polega badanie?

Badanie liczby trombocytów wykonuje się łącznie z pozostałymi parametrami wchodzącymi w skład morfologii krwi. Badanie wykonuje się z krwi żylnej pobranej ze zgięcia łokciowego. Badanie powinno być wykonane rano, najlepiej pomiędzy godziną 6:30 a 9:00.

Osoba wykonująca badanie powinna być na czczo, czyli 12-16 godzin od ostatniego posiłku. W laboratorium badanie liczby trombocytów wykonuje się najczęściej za pomocą automatycznych analizatorów hematologicznych, które w ciągu kilku minut analizują skład komórkowy krwi, podając dokładną liczbę trombocytów i innych parametrów morfologii krwi.

Stąd bardzo często na wyniku badania morfologii krwi umieszczone są dodatkowe wskaźniki oceniające trombocyty:

• MPV – średnia objętość płytki krwi
• PDW – wskaźnik oceniający objętość płytek krwi (anizocytozę)
• P-LCR – procentowy udział dużych trombocytów w ogólnej ich liczbie we krwi

Czytaj też: Morfologia krwi - o czym mówi to badanie krwi

Trombocyty – normy

Norma trombocytów dla dorosłych wynosi od 150 do 400 tysięcy komórek na milimetr sześcienny krwi. Średnio liczba trombocytów u zdrowego człowieka to około 250 tysięcy na milimetr sześcienny krwi. Pamiętajmy, że normy dla liczby trombocytów mogą nieznacznie różnic się pomiędzy laboratoriami.

Trombocyty – kiedy wykonać badanie?

Nieprawidłowa liczba trombocytów może wskazywać na różne stany chorobowe. Badanie liczby trombocytów powinno być szczególnie zlecone w następujących sytuacjach:

• łatwe siniaczenie się
• czerwone plamki na skórze przypominające wysypkę (wybroczyny)
• obfite miesiączki
• przewlekłe krwawienia z nosa
• intensywne krwawienie z niewielkiego skaleczenia
• pojawienie się krwi w kale lub krwi w moczu
• podejrzenie zespołu wykrzepiania śródnaczyniowego (DIC)

Trombocyty – nadmiar

Wzrost liczby trombocytów powyżej normy (trombocytemia, nadpłytkowość) obserwuje się:

• po zabiegach chirurgicznych
• w chorobach rozrostowych układu krwiotwórczego np. czerwienicy prawdziwej, przewlekłej białaczce szpikowej
• w nowotworach np. neuroblastomie, raku trzustki
• w reakcji przeszczep przeciwko gospodarzowi
• w kolagenozach
• w chorobach przewodu pokarmowego np. celiakii, wrzodziejącym zapaleniu jelita grubego, przewlekłym zapaleniu wątroby
• w chorobach z autoagresji np. reumatoidalnym zapaleniu stawów
• w chorobach zakaźnych np. gruźlicy
• po zawale mięśnia sercowego
• w zespole nerczycowym
• w osteoporozie
• w cukrzycy
• w trakcie przewlekłego stresu

Nadmiar trombocytów może prowadzić do powikłań zakrzepowych i zatorowych, wynikającej ze wzmożonej agregacji trombocytów. Dlatego powinien on być jak najszybciej rozpoznany przez lekarza. Warto wiedzieć, że zwiększenie liczby trombocytów nie zawsze jest objawem patologii i może występować:

• u niemowląt między 3-12 miesiącem życia
• u kobiet po porodzie
• u osób przebywających w warunkach wysokogórskich
• po intensywnym wysiłku fizycznym
• po usunięciu śledziony

Trombocyty – niedobór

Spadek liczby trombocytów poniżej normy (trombocytopenia, małopłytkowość) może wynikać z:

• upośledzania ich produkcji w szpiku kostnym np. w przebiegu choroby nowotworowej lub włóknienia szpiku
• nadmiernego wychwytywania trombocytów przez powiększoną śledzionę
• nadmiernie szybkiego usuwania trombocytów z krwioobiegu

Spadek liczby trombocytów obserwuje się:

• w dziedzicznej małopłytkowości spowodowanej przez mutacje genetyczne
• w aplazjach i zwłóknieniach szpiku
• w chorobach rozrostowych układu krwiotwórczego np. niedokrwistości aplastycznej
• w nowotworach hematologicznych np. chłoniakach
• w chorobach z autoagresji np. toczniu rumieniowatym układowym
• w przewlekłych zakażeniach wirusowych np. odrze, mononukleozie zakaźnej
• w niedoborach witaminy B12 i kwasu foliowego
• w niewydolności nerek
• w reakcjach alergicznych na niektóre leki
• we wstrząsie anafilaktycznym
• w alkoholizmie
• w trakcie przyjmowania niektórych leków np. heparyny, niesteroidowych leków przeciwzapalnych

Niebezpiecznym następstwem małopłytkowości są samoistne krwawienia (skaza krwotoczna), które pojawiają się przy licznie trombocytów 10-20 tysięcy komórek na milimetr sześcienny krwi.

Czytaj też: Co ma wpływ na wyniki badania krwi?

Trombocyty – małopłytkowość rzekoma

Czasami liczba trombocytów na wyniku badania laboratoryjnego może być fałszywie zaniżona pomimo ich prawidłowej liczby u pacjenta. W takiej sytuacji mówimy o tzw. małopłytkowości rzekomej wynikającej z obecności we krwi naturalnych przeciwciał, które aglutynują (zlepiają) trombocyty w probówce krwi pobranej od pacjenta.

Szacuje się, że około 2% zdrowej populacji może posiadać takie przeciwciała. Rzekomą małopłytkowość należy podejrzewać u osób ze znacznie obniżoną liczbą trombocytów w badaniu, lecz bez objawów klinicznych choroby.

Czy wiesz, jakie to badanie?

Pytanie 1 z 10

densytometria

badanie USG jamy brzusznej

nieinwazyjny pomiar gęstości kości za pomocą promieni RTG

przegląd stomatologiczny jamy ustnej

Następne pytanie

dr n. med. Karolina Karabin