Krztusiec: objawy, diagnoza i leczenie

Krztusiec (koklusz) przez wiele lat, dzięki szczepieniom, nie stanowił zagrożenia. Jednak teraz krztusiec pojawia się coraz częściej. Charakterystyczny objaw krztuśca to kaszel, napadowy, duszący, z charakterystycznym świszczącym wdechem przypominającym pianie koguta, który utrzymuje się tygodniami. Jeśli kaszel jest męczący i podczas napadów prawie się dusisz - koniecznie idź do lekarza, bo to może być krztusiec.

Krztusiec czyli koklusz, wywoływany przez pałeczki krztuśca Bordetella pertussis, znowu jest groźny. Atakuje nie tylko swe ulubione ofiary - dzieci do lat 4. Szczególnie groźny jest dla noworodków i niemowląt, bo niestety matka nie przekazuje dziecku biernej odporności na tę chorobę. Na krztusiec choruje również coraz więcej dorosłych.

Bakterie przenoszą się drogą kropelkową w czasie kaszlu, kichania, mówienia lub przez kontakt bezpośredni z chorym.

Krztusiec, objawiający się męczącym kaszlem, wiele osób bagatelizuje. To błąd, bo narażają się na powikłania, a poza tym zarażają krztuścem kolejne osoby. 

Okres wylęgania krztuśca wynosi 5-21 dni (zwykle 7-14). 

Zakaźność jest duża (do 80 procent), największa w pierwszych 3 tygodniach choroby (w okresie nieżytowym i na początku okresu napadowego kaszlu).

Spis treści

1. Krztusiec: objawy
2. Krztusiec: diagnoza
3. Krztusiec: leczenie
4. Krztusiec: powikłania

Krztusiec: objawy

Krztusiec rozpoczyna się jak banalne przeziębienie.

Najczęstsze objawy krztuśca to:

• katar
• suchy kaszel
• lekko podwyższona temperatura
• czasem towarzyszy tym objawom zapalenie spojówek

Jednak po dwóch tygodniach, kiedy przeziębienie powinno już dawno minąć, kaszel nasila się. I ten fakt już powinien nas zaniepokoić - może bowiem oznaczać np. zapalenie oskrzeli.

Jeżeli kaszel jest napadowy, duszący, z charakterystycznym świszczącym wdechem przypominającym pianie koguta - możemy być niemal pewni, że to krztusiec.

Zwłaszcza, jeśli napady kaszlu zdarzają się po kilkanaście razy na dobę, są niezwykle męczące, kończą się dusznościami, a nawet wymiotami, może dojść też do mimowolnego oddania moczu lub stolca.

Taki kaszel jest charakterystycznym symptomem krztuśca. Faza napadowego kaszlu może trwać nawet 10 tygodni.

U dzieci najmłodszych kaszel może nie występować. Zamiast kaszlu może się pojawić:

• kichanie
• łzawienie
• napady utrudnionego oddechu (duszności)
• bezdechy

Dla najmłodszych chorych koklusz może okazać się chorobą śmiertelną.

Krztusiec: diagnoza

Lekarz internista może podejrzewać koklusz na podstawie samych objawów, ale diagnozę stawia się tylko na podstawie badań serologicznych lub mikrobiologicznych.

Lekarz podejrzewający krztusiec ma obowiązek zgłoszenia zachorowania do Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej (PSSE).

Jeżeli obraz kliniczny choroby jest typowy i pacjent miał kontakt z chorym na krztusiec potwierdzony laboratoryjnie, to rozpoznanie jest pewne i nie wymaga badania laboratoryjnego. Jeśli nie jest pewny, może zlecić badanie krwi na obecność przeciwciał pałeczki krztuśca Bordetella pertussis - bakterii, która wywołuje chorobę. Niestety, badanie jest płatne.

Problemy diagnostyczne w przypadku krztuśca mogą być spowodowane tym, że choroba na wiele lat została niemal całkowicie wyeliminowana dzięki szczepieniom. Jednak odporność po szczepionce (tak samo jak po przechorowaniu kokluszu) zmniejsza się po upływie 5-10 lat. By ją podtrzymać, należałoby co 10 lat przyjmować dawkę przypominającą szczepionki.

Krztusiec: leczenie

W terapii krztuśca niezbędne jest podawanie antybiotyków, które zniszczą pałeczki krztuśca. Niemowlęta i małe dzieci z ciężkimi napadami kaszlu krztuścowego z uwagi na zagrożenie bezdechami powinny być leczone w szpitalu.

Chory powinien pozostawać w domu, odpoczywać i zadbać o lekkostrawną, bogatą w witaminy dietę.

Lekarz przepisze też zapewne środki łagodzące kaszel.

Pod wpływem terapii choroba powinna się cofać, choć pokasływanie może się utrzymywać przez wiele tygodni.

Krztusiec: powikłania

Krztusiec może mieć groźne powikłania:

• zapalenie płuc
• zapalenie oskrzeli
• zapalenie ucha środkowego a także zapalenie ucha wewnętrznego
• ropniak opłucnej
• rozedma płuc
• drgawki
• bezdechy
• zapalenie mózgu
• krwawienia do ośrodkowego układu nerwowego
• encefalopatia krztuścowa – uszkodzenie mózgu dziecka i wynikające z niego zaburzenie rozwoju psychofizycznego dziecka
• u dorosłych częstym powikłaniem są złamania żeber
• wymioty
• zaburzenia snu
• utrata masy ciała.

Uporczywy kaszel, który towarzyszy krztuścowi może być poważnym zagrożeniem dla osób dorosłych, po operacjach klatki piersiowej lub jamy brzusznej, a także chorych na przepuklinę. Może być również przyczyną pęknięcia tętniaka, zaostrzenia przewlekłych chorób układu oddechowego (np. POChP), a nawet doprowadzić do nietrzymania moczu. 

Czy zdrowo się odżywiasz?

Pytanie 1 z 9

Ile jesz posiłków dziennie?

Dwa. Pierwszy rano, drugi po pracy

Trzy. Nie podjadam między posiłkami

Trzy, ale zdarza mi się podjadać między posiłkami

Jem 4-5 mniejszych posiłków dziennie, mniej więcej co 3-4 godziny

Następne pytanie

Agnieszka Paculanka