Co się kryje w kale? Proste badanie, które wiele ujawnia

Badanie kału to jedno z podstawowych badań, które warto wykonać co kilka lat, nawet przy dobrym samopoczuciu. Dlaczego? Otóż, to proste i niedoceniane badanie, pozwala wykryć nie tylko pasożyty, ale także choroby bakteryjne, wrzody żołądka, choroby trzustki, zaburzenia wchłaniania pokarmu z jelit, utajone krwawienia czy nowotwór jelita grubego. Badanie kału jest obowiązkowe w przypadku, gdy podejmujesz pracę np. w gastronomii.

Spis treści

1. Badanie kału: jak się przygotować?
2. Jak pobrać kał do badania?
3. Badanie kału na obecność pasożytów
4. Badanie kału na krew utajoną
5. Badanie kału dziecka
6. Badanie kału: ocena wyników

Badanie kału może odpowiedzieć na wiele pytań, związanych z twoim stanem zdrowia. Kał można poddać analizie chemicznej, bakteriologicznej i mikroskopowej.

Podczas badania próbki poszukuje się pasożytów (owsiki, lamblie, glista, tasiemiec) lub ich jaj.

Kolejnymi poszukiwanymi obiektami są niestrawione resztki pokarmowe, czyli np. włókna mięsa, włókna tkanki łącznej, ziarna.

Dodatkowo w kale określa się ilość tłuszczu oraz analizuje aktywność niektórych enzymów trawiennych.

W badanej próbce kału można również określić obecność krwi.

Uzyskany wynik daje odpowiedź na pytanie, jak funkcjonuje układ pokarmowy, czy nie ma w nim pasożytów i czy nie dochodzi do utajonego krwawienia.

Badanie kału: jak się przygotować?

Właściwe przygotowanie do badania jest bardzo ważne, ponieważ zarówno dieta, jak i przyjmowane leki mogą fałszować uzyskany wynik.

Kilka dni przed pobieraniem próbki trzeba zwiększyć ilość błonnika w codziennej diecie.

Bardzo ważne jest, aby na trzy dni przed pobraniem kału odstawić leki, które mogą wpływać na wynik analizy. Są to przede wszystkim preparaty żelaza, leki przeciwzapalne oraz leki zawierające kwas acetylosalicylowy.

Kobiety nie powinny pobierać materiału do badania w czasie miesiączki, ponieważ wynik analizy będzie wskazywał na obecność krwi w kale, a to bardzo niepokojący objaw. Objaw, który wymaga pilnej konsultacji z gastrologiem lub onkologiem.

Jak pobrać kał do badania?

Kał pobiera się do specjalnego pojemnika, który można kupić w każdej aptece. W komplecie jest szpatułka, która ułatwia pobranie próbki materiału do badania.

Jednorazowo należy nabrać około 1-1,5 cm kału lub, mówiąc obrazowo - porcję wielkości dużego laskowego orzecha.

Rodzaj wykonywanych badań kału zależy od tego, jakie schorzenie lekarz podejrzewa na podstawie objawów opisanych przez pacjenta.

Badanie kału na obecność pasożytów

Do badania należy pobrać próbkę kału wielkości orzecha laskowego do jednorazowego pojemnika. Do chwili dostarczenia kału do laboratorium, pojemnik z materiałem do badania należy przechowywać w chłodnym miejscu, ale nie dłużej niż 2 dni. Pojemnik musi być opisany imieniem, nazwiskiem i peselem pacjenta.

Badanie kału na obecność pasożytów pozwala stwierdzić obecność pasożytów występujących w przewodzie pokarmowym.

Zaleca się przeprowadzenie badania kału trzykrotnie jeśli w poprzednich wynikach nie wykryto pasożytów.

Drugą próbkę dostarczamy po upływie 2-3 dni od pierwszego badania.

Jeżeli wynik nadal jest ujemny trzecią próbkę kału pobieramy po upływie 7-10 dni od pierwszego badania.

Badanie wykonane bez skierowania kosztuje ok. 10 zł. Wynik otrzymujemy następnego dnia.

Badanie kału na krew utajoną

Do badania pobiera się próbkę wielkości orzecha laskowego do jednorazowego pojemnika. Starannie zakręcony pojemnik powinien być przechowywany w chłodnym miejscu, ale nie dłużej niż 2 dni.

Pojemnik musi być opisany. Przed dostarczeniem do laboratorium próbki warto zapytać, jaka metoda kał będzie badany.

Coraz więcej pracowni, wykonując badanie kału na krew utajoną stosuje metodę immunoenzymatyczną, która nie wymaga bezmięsnej diety.

W analizowanym materiale poszukuje się i wykrywa tylko hemoglobinę ludzką.

Badania nie wykonuje się podczas menstruacji. Próbkę można pobrać dopiero trzy dni po zakończeniu krwawienia.

Badanie "kał na krew utajoną" wykonywane jest jako badanie przesiewowe występowania choroby wrzodowej, nowotworu jelita grubego bądź polipów okrężnicy.

Koszt badania wykonanego prywatnie to ok. 14 zł. Wynik otrzymuje się następnego dnia.

Badanie kału dziecka

U dzieci badanie kału zleca się przy podejrzeniu obecności pasożytów oraz przy podejrzeniu zatrucia. Badanie może także wykazać, czy przyczyną złego samopoczucia dziecka nie są rotawirusy lub adenowirusy.

Pobranie próbki nie jest skomplikowane. Powinna być pobrana zaraz po wypróżnieniu. U niemowląt kał można pobrać kał z czystej i wcześniej wyprasowanej pieluchy tetrowej.

Badanie kału: ocena wyników

Otrzymane w laboratorium wyniki badania kału należy pokazać lekarzowi, który je zlecił. Dzięki temu dowiemy się czy jesteśmy zdrowi, czy też pojawił się jakiś problem. Na co lekarz będzie zwracał uwagę?

• pH stolca - spadek poniżej 6,0 może świadczyć o nieprawidłowym wchłanianiu i trawieniu węglowodanów
• obecność węglowodanów (glukozy, fruktozy, laktozy, sacharozy, pentozy) - ich występowanie w stolcu wskazuje na niewydolność wewnątrzwydzielniczą trzustki, niedobór disacharydaz rąbka szczoteczkowatego jelita, zespół krótkiego jelita
• tłuszcz (kryształy cholesterolu i kwasu moczowego) - gdy w polu widzenia pojawi się więcej niż 80 kuleczek może to świadczyć o zespole złego wchłaniana, przewlekłym zapaleniu trzustki, celiakii lub marskości wątroby
• krew w stolcu - przyczyną może być krwawienie z przewodu pokarmowego lub rozwijający się rak jelita grubego
• posiew stolca - obecność bakterii chorobotwórczych (Salmonella, Shigella, Campylobacter, Escherichioa Coli, Clostridium difficile) świadczy o zakażeniu bakteryjnym

O autorze

Anna Jarosz

Dziennikarka od ponad 40 lat zaangażowana w popularyzację edukacji zdrowotnej. Laureatka wielu konkursów dla dziennikarzy zajmujących się medycyną i zdrowiem. Otrzymała m. in. Nagrodę Zaufania „Złoty OTIS” w kategorii „Media i Zdrowie”, Wyróżnienie Św. Kamila przyznawane z okazji Światowego Dnia Chorego, dwukrotnie „Kryształowe Pióro” w ogólnopolskim konkursie dla dziennikarzy promujących zdrowie oraz wiele nagród i wyróżnień w konkursach na „Dziennikarza Medycznego Roku” organizowanego przez Ogólnopolskie Stowarzyszenie Dziennikarze dla Zdrowia.

Czytaj więcej artykułów tego autora

Anna Jarosz