Rodzaje piłek – czy znasz je wszystkie?

2019-11-27 15:19

Rodzajów piłek jest mnóstwo i bez wahania można by rzec: ile gier i sportów, tyle piłek! To niezwykle ciekawe, jak rozwijały się piłki do znanych i lubianych gier, m.in. koszykówki, bilardu, piłki nożnej, czy rugby. Piłki to sprzęt znany nie tylko z gier sportowych, lecz także popularny sprzęt na siłowni. Nie trzeba daleko patrzeć: wall ball, slam ball, czy piłki typu power ball, to jedne z takich urządzeń. Dowiedz się więcej o piłkach – my naliczyliśmy ich aż 22, a czy ty znasz je wszystkie?

Rodzaje piłek – czy znasz je wszystkie? — Autor: Getty Images

Spis treści

Historia piłek
Rodzaje piłek

Piłka to zazwyczaj średniej wielkości, kulisty przedmiot wykorzystywany w celach sportowych. Różnią się od siebie kształtem, rozmiarem, wagą, tworzywem z którego są zrobione oraz historią powstawania. Można je kopać, odbijać rękami, trzymać, odbijać główką czy uderzać w nie innym sprzętem. Tu ogranicza nas jedynie wyobraźnia i z pewnością z tego właśnie względu mamy do czynienia z tak dużą ilością sportów z wykorzystaniem piłki.

Historia piłek

Historia piłek sięga czasów starożytnych. Z piłek korzystali Grecy, Egipcjanie i Rzymianie. Podobno starożytne piłki były kuliste i wykonane z kauczuku, ale robiono je także z wnętrzności zwierząt, np. ze świńskiego pęcherza lub zszywano ze zwierzęcych skór. Piłki, które znamy dziś pojawiły się na początku XX wieku i obecnie są stale udoskonalane. Poznaj charakterystykę i historię piłek do lubianych i popularnych gier sportowych.

Rodzaje piłek

Piłka do baseballa

Piłka ta składa się z jądra wykonanego z korka i pokryta jest skórą lub skóropodobnym tworzywem. Ma widoczne i wystające szwy. Co ciekawe, piłka do baseballa owinięta jest po kilka razy warstwą cienkiego sznurka. Tradycyjne piłki baseballowe są mocno oplatane zszytymi paskami z końskiej lub wołowej skóry.

Charakterystycznym elementem piłki jest czerwony szew łączący skórzane powłoki. Po wyrzuceniu piłki, ścieg zachowuje się jak wirnik samolotu – piłka podczas drogi do łapacza nieznacznie skręca.

Piłka do hokeja na trawie

Obwód standardowej piłki do gry w hokeja to około 230 mm. Waga piłki wynosi od 156 do 163 gramów. Wykonana jest z mocno sprasowanej masy korkowej i jest ściśle opleciona sznurkiem. Piłki te zazwyczaj obszyte są białą skórą lub skóropodobnym tworzywem. Niektóre piłki do hokeja na trawie mają wcięcia, które redukują ewentualne poślizgi na mokrej nawierzchni.

Piłka do golfa

Piłka do golfa to niewielka piłka o średnicy nie mniejszej niż 42, 67 mm i nie cięższa 45,94 dag. Pierwsze piłki golfowe były wykonane z drewna, zaś te, którymi gramy dziś, produkowane są z gumy, a ich powłoka wykonana jest ze skóry.

Piłki te mają twardy gumowy rdzeń i owinięte są gumową nicią. Piłki do golfa różnią się od siebie pod względem miękkości, która ma wpływ na prędkość ich lotu, siłę uderzenia a nawet celność.

Na przykład, twardsze piłki dają większość odległość i zmniejszają skutki nieudanych uderzeń – z tego względu przeznaczone są dla początkujących golfistów.

Piłka lacrosse

Pierwsze piłki do lacrosse były zrobione ze splecionych pasków skórzanych (często z jeleniej skóry) wypchanych włosiem. Używali ich rdzenni mieszkańcy Ameryki Północnej – Indianie.

Ta tradycja była kontynuowana aż do drugiej połowy XIX wieku, jednak od 1867 roku nadeszły zmiany, które trwają w lacrosse do dziś.

George W. Beers zmienił zasady gry i zastąpił piłkę skórzaną piłką gumową! Obecnie piłki produkują głównie trzy wytwórnie: Warrior Lacrosse, Brine i Corp.

Piłki lacrosse zazwyczaj są białego koloru. Ich obwód sięga około od 19,7 do 20,3 cm, a średnica około 6,4 cm. Waga piłki to około 140-150 gramów.

Piłka do tenisa stołowego

Piłka ta waży dokładnie 2,7 dag, a jej średnica to 40 milimetrów. Wykonana jest z celuloidu, który sprawia, że doskonale się odbija (choć zdarzają się też piłki do tenisa stołowego wykonane z plastiku).

Piłka do ping-ponga jest albo białego albo pomarańczowego koloru. Bywa, że stosuje się je oddzielnie do nauki czytania rotacji.

Piłka do pov pob

To lekka piłka, która przeznaczona jest do łapania i rzucania jednorącz. Jej konstrukcja daje złudne wrażenie, jakby piłka była wykonana z papieru. W istocie pov bow zrobiona jest z bawełny.

Obecnie, do takiej zabawy coraz częściej używa się piłki tenisowej, więc tradycyjna pov bov przechodzi już do lamusa.

Piłka do tenisa ziemnego

Charakterystyczna żółta piłka oklejona filcem i wykonana z dość twardej gumy. Przepisy dopuszczają do gry także piłkę tenisową w kolorze białym, lecz ten wybór jest rzadki – piłka jest wówczas słabo widoczna.

Piłkę do tenisa charakteryzuje duża prędkość rzutu oraz doskonałe odbicie. Masa piłki tenisowej to 56,0-59,4 g, a jej średnica wynosi między 6,541-6,858 cm – to typ standardowy, który jest najczęściej używany.

Piłka polo

Piłka do gry w polo – gry, którą realizuje się na trawie podczas jazdy konno, wykonana jest z drewna lub innego twardego tworzywa. Według przepisów powinna mieć średnicę ośmiu centymetrów.

Czytaj też: Jak przygotować się do pierwszej jazdy konnej?

Piłka wodna

Piłka wodna to gumowa, gładka piłka, wypełniona sprężonym powietrzem. Przeznaczona do gier w wodzie. Ma średnicę, która mierzy od 21,6 do 22,6 milimetra.

Czytaj też:

Piłka speed-ball

To piłka wykonana z twardej i sztywnej gumy. Ma bardzo charakterystyczną eliptyczną budowę. Mocowana jest do statywu, wokół którego się rotuje za pomocą żyłki o długości mniej więcej 1,5 metra.

Piłka do siatkówki

Piłka do siatkówki to gładka i stosunkowo lekka piłka do gry. Jest wykonana ze skóry lub ze skóropodobnego materiału. Jej masa wynosi od 260 do 280 gramów. Obwód piłki to 65-67 centymetrów.

Piłka jest wypełniona sprężonym powietrzem o wartościach: 0,30 – 0,325 kG/cm2 (4,26 – 4,61 psi lub 294,3 – 318,82 mbar lub hPa), co sprawia, że doskonale nadaje się do odbijania.

Piłka ręczna

Piłka ręczna składa się z gumowej dętki, która pokryta jest zszytymi kawałkami skóry (może to być także tworzywo syntetyczne, ale nie może mieć o śliskiej i błyszczącej faktury).

Obwód piłki, z której korzystają mężczyźni to 58-60 cm. Kobiety grają piłką o nieco mniejszym obwodzie, który mierzy 54-56 cm. Piłka ręczna waży około 500 gramów, więc jest stosunkowo ciężka, jak na swoją wielkość.

Piłka nożna

Piłka nożna to kulista piłka wykonana ze skóry lub innego podobnego materiału. Zazwyczaj piłka nożna wykonana jest z trzydziestu dwóch czarno-białych łat o figurach sześciokąta. Jej obwód powinien wynosić maksymalnie siedemdziesiąt centymetrów i minimalnie sześćdziesiąt osiem.

Masa piłki nie może przekraczać 450 gramów, ale także nie może być lżejsza niż 410 gramów. Przed rozpoczęciem profesjonalnych zawodów sportowych piłka napompowana jest tak, aby w jej wnętrzu panowało ciśnienie od 0,6 do 1,1 atm.

Czytaj także: 16 ciekawostek o piłce nożnej - tego na pewno nie wiedzieliście!

Piłka do koszykówki

Piłka do koszykówki to kulista i szorstka piłka wypełniona sprężonym powietrzem. W lidzie NBA używa się piłki o średnicy 23,86 cm. Piłki halowe wykonane są ze skóry, a te, którymi gra się na otwartych przestrzeniach – ze skóry kompozytowej.

Piłka koszykowa powinna być zarówno sprężysta jak i dobrze przyczepna. Takie piłki nie powinny się przecierać ani brudzić. Gumowe piłki do koszykówki przeznaczone dla amatorów lub dzieci i są duże tańsze od swoich skórzanych poprzedniczek.

Co ciekawe, w meczach FIBA (Międzynarodowa Federacja Koszykówki) używa się piłek, które spełniają wszystkie wymogi tejże federacji.

Co więcej, przed meczem sędzia wybiera najlepszą piłkę do gry. W jaki sposób? Spuszcza je z wysokości 1,80 metrów i patrzy, która piłka odbije się od podłoża na wysokość 1,20-1,40 metra.

Piłka do krykieta

Wnętrze piłki wykonane jest z korka, który owinięty jest sznurkiem. Wierzchnia warstwa skóry ciasno pokrywa piłkę krykietową, a jej szwy zabezpieczają ją przed rozpruciem. Warstwa skóry składa się z czterech części, który połączone są wystającym szwem – układa się on w sześć równoległych linii.

Piłka do krykieta waży od 155,9 do 163,0 gramów i mierzy od 224 do 229 milimetrów w obwodzie. Co ciekawe, kolor piłki jest zmienny w zależności od okazji!

Piłek czerwonych używa się w meczach testowych lub ligowych, a piłek białych w meczach jednodniowych lub tzw. „Twenty20”. Dzieje się tak, ponieważ dwa ostatnie typy meczów grane są zazwyczaj o wieczornych porach lub przy sztucznym oświetleniu, a biała piłka jest w takim warunkach bardziej widoczna.

Piłka do rugby

Piłka do rugby to jedna z kultowych amerykańskich piłek. Ma jajowaty, symetryczny kształt i obszyta jest czterema kawałkami skóry lub syntetycznej, gumowej dętki. Zgodnie z przepisami organizacji World Rugby, piłka do rugby, w jej dłuższej osi, powinna mierzyć od 280 do 300 milimetrów, a obwód przekroju mierzony wzdłuż: 740-770 milimetrów. Natomiast przekrój piłki wszerz to zazwyczaj 580-620 milimetrów.

Waga piłki powinna mieścić się w granicach 410-460 gramów. Co ciekawe, tuż przed meczem mierzone jest ciśnienie piłki, które powinno wynosić od 0,67 do 0,7 kG/cm2. Takich samych przepisów wymaga Polski Związek Rugby.

Piłka lekarska

Piłka lekarska zazwyczaj wykonana jest ze skóry syntetycznej. Stosuje się ją do celów rehabilitacyjnych i w treningu sportowym. Jej wielkość i waga zależy od przeznaczenia – na rynku dostępnych jest wiele wariantów piłek lekarskich.

Najczęściej można spotkać piłki o masie 1 kg, 2 kg, 3 kg, 5 kg i 10 kg. Piłkę powinno się dobierać do możliwości sprawnościowych i siłowych.

Pomysłodawcą piłki lekarskiej był William Muldoon – ceniony amerykański wrestler i zapaśnik.

Czytaj też: Trening z piłką lekarską [WIDEO]

Slam ball i wall ball

To nic innego jak piłki lekarskie. Wykorzystuje się je w crossficie. Slam ball służy do ćwiczeń ogólnorozwojowych. Trzymając ją w dłoniach, możemy wykonywać całą gamę różnorodnych ćwiczeń fizycznych.

Natomiast wall ball, jak sama nazwa wskazuje, służy do rzutów o ścianę, ale można nią rzucać także o podłogę lub wyrzucać w górę, ćwicząc tym siłę eksplozywną mięśni.

Slam ball zazwyczaj jest niewielkich rozmiarów, wielkością przypomina piłkę nożną lub siatkową. Jednak można też spotkać duże i masywne piłki slam ball, wówczas ich waga może mieć nawet 70 kg! Slam ball wypełniona jest piaskiem syntetycznym.

Natomiast wall ball to bardziej miękkie piłki o równomiernie rozłożonej wadze. Muszą zapewniać dobry chwyt, aby bezpiecznie można było wykonywać nimi rzuty.

Powerball

To specjalnie skonstruowana kulka do ćwiczeń mięśni kończyny górnej. Powerball wymyślili specjaliści NASA dla… astronautów! Po to, aby zachowali sprawność fizyczną w kosmosie. Trening z ciężarem okazał się niemożliwy, poprzez stan nieważkości jaki panuje w kosmie, więc specjaliści NASA wymyślili małą kulkę, która działa na zasadzie siły odśrodkowej.

Powerball składa się z czterech części: żyroskopu, który rozpędza piłkę i nadaje jej obroty, licznika liczącego obroty, gumowej obręczy, która zamontowana jest na kuli, aby w trakcie bardzo intensywnych obrotów powerball nie wypadł z dłoni oraz pierścienia, który stanowi za szynę, wokół którego osi kręci się rotator.

Powerball jest wielkości piłeczki tenisowej, a jego masa ma nie więcej niż 0,5 kg. Co ciekawe, przy piętnastu tysiącach obrotów można uzyskać siłę działającą na nadgarstek o wartości nawet do 20 kg!

Bila

Piłka w kształcie kuli używana do gry w bilard. Bile były wykonywane z przeróżnych materiałów: gliny, celuloidu, krystalitu, stali, bakelitu, czy nawet drewna.

Głównym materiałem do produkcji bili od 1627 do XX wieku była... kość słoniowa. Na szczęście ta koncepcja została zmieniona i znaleziono substytut. Odbyło się to w 1868 roku, dzięki Johnowi Wesleyowi Hyattowi, ale wynalezione przez niego bile z celuloidu niestety czasem wybuchały podczas produkcji i były łatwopalne.

Obecnie kule bilardowe wykonuje się z tworzyw sztucznych takich jak żywica fenolowa - materiału odpornego na odpryskiwanie i pękanie.

Bile mają przeróżne kolory i rozmiary – w zależności od rodzaju gry. Dla przykładu w bilardzie angielskim bile mają wymiary: 52,5 mm, zestaw składa się z 22 bil, w których biała jest kulą rozgrywającą.

W zestawie jest piętnaście czerwonych bil i sześć bil o różnych kolorach, czasem oznaczonych numerami, według których przyznaje się punktację.

Bula

Bula, to z francuskiego po prostu kula, i używa się jej do gry w petanque, tj. tradycyjną francuską grę zręcznościową. Historia buli sięga starożytnej Grecji. Wówczas zamiennikiem tradycyjnej buli były monety, którym nadawano ruch toczący.

Później ich miejsce zajęły kamienie i otoczaki. Na tym jednak historia się nie kończy, ponieważ dzisiejsza bula wykonana jest z metalu. Metalowa bula jest wynalazkiem pewnego francuza Jeana Blaca. Jego sprzęt wszedł na rynek w 1928 roku i tym samym rozpoczął nową erę w sportach bulowych.

Dopuszczalne rozmiary bul do petanque i gry prowansalskiej to: bula o średnicy 70,5-80 mm oraz masie od 650 do 800 gramów. Natomiast twardość kul musi wynosić minimalnie 35 HRC (czyli 110 kg/mm2).

Piłka do futbolu amerykańskiego

To piłka o owalnym kształcie wykonana ze skóry. Doskonale nadaje się zarówno do kopania i chwytania. Dzięki skórzanej powłoce i wystającym grubym szwom, piłka ma bardzo dobrą przyczepność.

Wbrew częstemu przekonaniu o tym, że futbol amerykański to to samo, co rugby, te dwa sporty zasadniczo różnią się od siebie. Różnica jest nie tylko w regułach gry, ale także w piłkach, którego tylko z pozoru wydają się takie same.

Piłka do futbolu amerykańskiego, w przeciwieństwie do piłki rugby, ma ostro zakończone końce i inną trajektorię ruchu.

Przeczytaj także:

O autorze

Małgorzata Kośla

Jest wykwalifikowaną instruktorką fitness i certyfikowaną trenerką personalną. Od dziecka jej największą pasją był sport – grała w piłkę nożną i koszykówkę. Później przyszła nowa miłość – taniec, a szczególnie dancehall. Siódme poty lubi wylewać na siłowni, a relaksuje się na sesjach jogi i medytacji. Nieustająco poszerza swoją wiedzę na temat treningów i zdrowego stylu życia. A co poza sportem? Prowadzi sklep z kosmetykami naturalnymi i zdrową żywnością, pisze autorskiego bloga (stylzyciadowolny.pl) oraz zajmuje się copywritingiem.

Czytaj więcej artykułów tej autorki

Małgorzata Kośla