Podwójne widzenie - przyczyny, objawy i leczenie

Podwójne widzenie samo w sobie nie jest chorobą, ale objawem wielu chorób. W związku z tym przyczyny podwójnego widzenia mogą być bardzo różne. Wśród nich są także schorzenia zagrażające życiu, dlatego kiedy pojawią się pierwsze objawy podwójnego widzenia, należy niezwłocznie zgłosić się do okulisty. Sprawdź, jakie choroby mogą odpowiadać za rozwój podwójnego widzenia i na czym polega jego leczenie.

Spis treści

1. Podwójne widzenie - przyczyny
2. Podwójne widzenie - objawy
3. Podwójne widzenie - diagnostyka
4. Podwójne widzenie - leczenie

Podwójne widzenie, inaczej diplopia, to zaburzenie widzenia związane z nagłą zmianą ustawienia gałek ocznych. Jeżeli z jakiegoś powodu dojdzie do nieprawidłowego ustawienia gałek ocznych względem siebie, oglądany obraz powstaje w różnych, tzw. niekorespondujących ze sobą miejscach siatkówek i dlatego widzimy go podwójnie.

W okulistyce wyróżnia się dwa rodzaje podwójnego widzenia: fizjologiczne oraz patologiczne. W pierwszym przypadku przedmiot, na który patrzymy, jest widziany pojedynczo, zaś przedmioty przed i za nim są widziane podwójnie. Jest to jednak naturalne zjawisko i występuje u każdego zdrowego człowieka. Zdarza się, że nagle sobie uświadamiamy z niepokojem ten rodzaj dwojenia. Znacznie bardziej niepokojąca jest jednak diplopia patologiczna – kiedy rozdwaja się przedmiot, na który patrzymy. Jej wystąpienie świadczy o rozwoju chorób, będących przyczyną nieprawidłowego ustawienia gałek ocznych lub zaburzeń symetrii ich ruchu.

Podwójne widzenie - przyczyny

Diplopia, czyli podwójne widzenie, może mieć charakter jednooczny lub obuoczny. Przyczyną dwojenia jednoczonego są zaburzenia załamywania światła na osi optycznej jednego lub obu oczu. Zaburzenia tego typu dotyczą najczęściej chorób rogówki i soczewki:

• w przymgleniach i bliznach rogówki
• przy astygmatyzmie
• w stożku rogówki
• w początkowej zaćmie
• w wyniku podwichnięcia soczewki np. po urazie oka

Przyczyną podwójnego widzenie o charakterze obuocznym są niedowłady mięśni poruszających oczami (tak zwane zezy porażenne), albo mechaniczne ograniczenia ruchu oczu. Mogą do niego prowadzić:

• guzy lub złamania oczodołu
• choroby ośrodkowego układu nerwowego (udary, guzy, tętniaki, stwardnienie rozsiane, infekcje wirusowe, borelioza)
• urazy głowy
• nadciśnienie tętnicze
• cukrzyca
• miastenia
• zatrucia lekami i substancjami toksycznymi
• stany zapalne mięśni gałkoruchowych (np. choroba Graves-Basedowa)
• zaburzenia konwergencji

Podwójne widzenie o charakterze obuocznym może występować również w wyniku nieprawidłowego dobrania okularów, ujawnienia się zeza ukrytego, przy nieskorygowanych wadach wzroku, w nerwicach, a także po różnych operacjach okulistycznych oraz oczodołów, w tym po operacjach zeza.

Podwójne widzenie - objawy

Dwojenie jednooczne występuje niezależnie od tego, czy patrzy się jednym okiem czy obojgiem oczu naraz, po zasłonięciu jednego oka dwojenie nie znika.

Podwójne widzenie o charakterze obuocznym występuje tylko przy patrzeniu obojgiem oczu jednocześnie i znika po zasłonięciu jednego oka.

Podwójne widzenie - diagnostyka

Kiedy pojawią się pierwsze objawy podwójnego widzenia, należy niezwłocznie zgłosić się do okulisty, który zbierze dokładny wywiad oraz zbada oczy, co powinno określić wstępnie charakter zaburzeń. Ważny jest nie tylko sam fakt dwojenia, ale też:

• w jakich okolicznościach wystąpił?
• jakie inne objawy mu towarzyszyły?
• jaki jest jego charakter - dwojenie stałe czy okresowe? Obraz rozdwaja się w poziomie czy w pionie? Przy patrzeniu daleko czy blisko? W którym kierunku spojrzenia jest największe?

Aby dokładniej określić rodzaj podwójnego widzenia i które mięśnie działają nieprawidłowo, lekarz okulista – specjalista strabolog - przeprowadza badania tzw. równowagi mięśniowej oczu oraz widzenia obuocznego. Obejmuje ono m.in.

Na podstawie wyników badań okulista może określić, jaki jest charakter zaburzeń i co jest bezpośrednią przyczyną dwojenia.

• badanie ruchomości czynnej i biernej gałek ocznych
• badanie widzenia obuocznego na synoptoforze z oceną różnicy położenia obrazów w poziomie, pionie oraz rotacji
• badanie dwojenia przy użyciu smugi świetlnej
• badanie równowagi mięśniowej na ekranie Hessa
• ocenę wyrównawczego ustawienia głowy (w wielu przypadkach dwojenia pacjent tak ustawia głowę, żeby dwojenia uniknąć)

W zależności od objawów i charakteru dwojenia, lekarz może skierować  pacjenta na szereg badań dodatkowych: m.in. badania obrazowe głowy i oczodołów (CT, NMR, angio-CT, angio-NMR), badania stanu naczyń (usg Doppler), ocenę kręgosłupa szyjnego, badania w kierunku chorób mięśni, chorób tarczycy oraz chorób zakaźnych.

Często jest konieczna konsultacja lekarzy innych specjalności: neurologa, neurochirurga, onkologa, internisty, endokrynologa, laryngologa, chirurga szczękowego i radiologa.

Podwójne widzenie - leczenie

- Ponieważ podwójne widzenie samo w sobie nie jest chorobą, ale objawem wielu chorób, czasem zagrażających nawet życiu, leczenie diplopii powinno zostać rozpoczęte od usunięcia przyczyny” – mówi dr n. med. Agnieszka Samsel z warszawskiej poradni OptoMedica.

W wielu przypadkach leczenie przyczyny powoduje zmniejszenie lub całkowite ustąpienie podwójnego widzenia.

Jeżeli uda się znaleźć przyczynę dwojenia, pacjent jest leczony przez odpowiedniego lekarza specjalistę. Na przykład, jeżeli przyczyną podwójnego widzenia jest zapalenie mięśni z powodu choroby Graves-Basedowa, to leczeniem zajmuje się endokrynolog. Jeżeli dwojenie jest spowodowane przez guz mózgu, leczenie prowadzi neurolog i neurochirurg, ewentualnie onkolog. Natomiast rolą okulisty jest leczenie objawów: zmniejszenie lub eliminacja dwojenia oraz eliminacja wyrównawczego ustawienia głowy.