Obrzęki: przyczyną może być brak wody, białka, upał, sól i alkohol

Obrzęki mogą występować z wielu powodów, nie ma jednej przyczyny. Nogi, stopy i inne części ciała puchną, gdy w tkankach gromadzi się za dużo płynów. Objawy nasilają się, gdy pijemy za mało wody, w naszej diecie brakuje białka i potasu oraz gdy nadużywamy soli i alkoholu. Dowiedz się, jaki jest mechanizm powstawania obrzęków i jak z nimi walczyć.

Zobacz galerię 10 zdjęć

Spis treści

1. Obrzęk to zachwiana równowaga w organizmie
2. Dlaczego puchnę? Przyczyną obrzęków może być odwodnienie, brak białka lub potasu, upał, sól i alkohol

Obrzęk to nic innego jak zaburzony transport wody w organizmie. Aż 2/3 wody w ciele człowieka zamknięte jest wewnątrz komórek, 1/3 zaś znajduje się poza komórkami: stanowi składnik osocza z krwi i limfy oraz płynu śródmiąższowego zawartego we wszystkich tkankach. To właśnie zatrzymanie wody w przestrzeni międzykomórkowej bywa powodem opuchnięcia i obrzęków. Gdy jesteśmy zdrowi, prawidłowo się odżywiamy, nie przebywamy w ekstremalnych warunkach, zachowane są właściwe proporcje między ilością wody w osoczu a tą w płynie śródmiąższowym. W osoczu dorosłego człowieka jest ok. 3 litrów wody, zaś w przestrzeni międzykomórkowej w tkankach ok. 12 litrów.

Obrzęk to zachwiana równowaga w organizmie

Tę równowagę regulują dwa rodzaje ciśnienia: hydrostatyczne (wynikające z ciężaru cieczy) i onkotyczne (ciśnienie, jakie wywołują białka obecne w osoczu krwi). Ciśnienie hydrostatyczne „wypycha” płyn z naczyń do tkanek, a onkotyczne dąży do jego zatrzymania. W następstwie działania tych ciśnień woda i składniki rozpuszczalne wydostają się z naczyń i dostają się do tkanek, a produkty przemiany materii są z nich odbierane. Każda zmiana jednego z ciśnień zaburza transport wody i może wywoływać obrzęk. Jeśli np. w organizmie brakuje białek, zmniejsza się ciśnienie onkotyczne zapobiegające ucieczce płynu poza naczynia – płyn przedostaje się do tkanek i powstaje obrzęk. Podobnie, gdy używamy zbyt dużo soli – znacznie zwiększa ona ciśnienie hydrostatyczne, które powoduje wyciekanie wody z naczyń. Obrzęki mogą być też skutkiem uszkodzeń śródbłonka naczyń krwionośnych – zwiększa się przepuszczalność ścian żył oraz tętnic i woda łatwiej przenika do tkanek.

Dlaczego puchnę? Przyczyną obrzęków może być odwodnienie, brak białka lub potasu, upał, sól i alkohol

Chociaż obrzęki i puchnięcie różnych części ciała mają wiele przyczyn, mechanizm ich powstawania jest jeden – zmiana równowagi między ciśnieniem hydrostatycznym a onkotycznym. Przyczynia się do tego dieta. Do zachwiania tej równowagi może dojść m.in. wówczas, gdy

• pijemy mało wody, organizm gromadzi ja wtedy w przestrzeni międzytkankowej, żeby uniknąć odwodnienia;
• brakuje nam białka (chude mięso i twaróg, rośliny strączkowe) lub potasu (pomidory, zielone warzywa, marchew);
• jest upał: wtedy żyły się rozszerzają, a krew zalega w naczyniach w dolnych partiach ciała;
• nadużywamy alkoholu, lubimy potrawy słone, jemy produkty zawierające polepszacze smaku.

SPRAWDŹ >> jakie choroby mogą być przyczyną obrzęków.

Anna Jarosz

Konsultacja: lek. med. Grzegorz Borstern