Żółtaczka - przyczyny. Na jakie choroby wskazuje żółtaczka?

Żółtaczka to żółte zabarwieniem skóry i białek oczu. Przyczyny żółtaczki to najczęściej choroby wątroby, choć może być ona wywołana także innymi schorzeniami. Ich rozpoznanie ułatwiają objawy dodatkowe, które towarzyszą żółtaczce. Sprawdź, na jakie choroby wskazuje żółtaczka.

Spis treści

1. Żółtaczka - przyczyny
2. Żółtaczka - inne możliwe przyczyny
3. Żółtaczka - diagnostyka

Żółtaczka to żółtawe zabarwienie skóry, twardówki, spojówek, błon śluzowych i narządów wewnętrznych. Przyczyną takiego stanu jest hiperbilirubinemia, czyli nadmierna ilości bilirubiny w organizmie człowieka.

Bilirubina to żółty barwnik, który pochodzi z rozpadu krwinek czerwonych. Po uwolnieniu z nich bilirubiny, przedostaje się ona do osocza. Jest to bilirubina wolna lub pośrednia. Następnie wędruje ona wraz z krwią do wątroby, gdzie podlega przemianom chemicznym. Jest to już bilirubina sprzężona (inaczej związana lub bezpośrednia). Potem zostaje ona wydalona do dróg żółciowych i zagęszczona w woreczku żółciowym. To właśnie bilirubina nadaje żółci charakterystyczny kolor.

Hiperbilirubinemia, i wynikająca z niej żółtaczka, nie jest chorobą, lecz jej objawem. W zależności od tego, jakie schodzenie jest przyczyną nadmiaru bilirubiny w organizmie, a dalej żółtaczki, mogą pojawiać się inne objawy, takie jak:

• świąd skóry
• gliniaste lub tłuszczowe stolce
• ciemne zabarwienie moczu
• spadek masy ciała
• ból brzucha
• nudności
• wymioty
• gorączka
• złe samopoczucie
• bóle mięśniowo-stawowe
• łatwe powstawanie sińców, krwawienie po niewielkich urazach

Żółtaczka - przyczyny

Jeśli żółtaczka pojawia się nagle u młodych i dotąd zdrowych osób, przemawia to za ostrym wirusowym zapaleniem wątroby, zwłaszcza gdy żółtaczkę poprzedzają ją wczesne objawy zakażenia wirusem zapalenia wątroby i występują czynniki ryzyka.

Jeśli żółtaczka pojawia się nagle u zdrowej dotąd osoby po zażyciu dużych dawek leków lub po ekspozycji na czynniki toksyczne, to właśnie one są jej przyczyną. W tym przypadku najczęściej odnotowuje się przedawkowanie paracetamolu.

Wywiad wskazujący na długotrwałe nadużywanie alkoholu sugeruje poalkoholową chorobę wątroby, w tym alkoholowe zapalenie i marskość.

Występowanie u pacjenta lub jego bliskich nawracającej niewielkiej żółtaczki, mimo wykluczenia chorób wątroby i dróg żółciowych, przemawia za tłem dziedzicznym, zwykle za zespołem Gilberta.

Przebiegająca bez bólu żółtaczka u osoby w podeszłym wieku, z towarzyszącym spadkiem ciała, obecnością guza  w jamie brzusznej oraz niewielkim świądem, sugeruje zatkanie dróg żółciowych, najprawdopodobniej na tle nowotworowym.

Stopniowe narastanie żółtaczki ze świądem, spadkiem masy ciała i gliniastą barwą stolców sugeruje wewnątrz- lub zewnątrzwątrobowy zastój żółci. Wewnątrzwątrobowy zastój żółci często może być wywołany

• zmianami poalkoholowymi
• wpływem leków lub toksyn
• wirusowym zapaleniem wątroby

Z kolei zewnątrzwątrobowy zastój żółci często jest spowodowan kamicą przewodu żółciowego (wówczas pojawia się ból typu kolki w górnym prawym kwadracie brzucha, w prawym barku i okolicy podłopatkowej). Jest ona jedną z przyczyn tzw. żółtaczki mechanicznej (żółtaczka mechaniczna to rodzaj żółtaczki wywołany utrudnionym odpływem żółci z wątroby. Może on być spowodowany m.in. kamicą). Inną przyczyną może być rak trzustki. Rzadziej zapaleniem dróg żółciowych, torbielą rzekomą trzustki, zwężeniem przewodu wspólnego po poprzednio wykonanych operacjach.

Żółtaczka, której towarzyszą zmiany stanu psychicznego i zaburzenia krzepnięcia, świadczy o niewydolności komórek wątrobowych.

Żółtaczka - inne możliwe przyczyny

• zespół Criglera-Najjara

Żółtaczka może się pojawić po zjedzeniu pokarmów zawierających żółte barwniki (marchew, dynia, melona kantalupa). Jest to tzw. żółtaczka rzekoma, To stan przejściowy i niegroźny, ponieważ niezwiązany z nadmiarem bilirubiny.

• nadczynność tarczycy
• hemoliza (rozpad krwinek czerwonych)
• niewydolność krążenia
• głodówka
• zespół Dubina-Johnsona
• zespół Rotora
• choroba Wilsona
• zmiany naciekowe (np. skrobawica, chłoniak, sarkoidoza, gruźlica)
• hemochromatoza
• inne choroby wątroby, m.in. marskość wątroby, stłuszczenie wątroby
• oparzenia
• nadmierna czynność śledziony (hipersplenizm)

Żółtaczka - diagnostyka

Wywiad z pacjentem powinien obejmować pytania o wszelkie środki jakie pacjent stosuje, a także ewentualną ekspozycję na toksyny szkodzące wątrobie. Wyjaśnia się też, czy pacjent był szczepiony przeciwko zapaleniu wątroby. Konieczne jest uzyskanie informacji o przebytych operacjach w obrębie układu żółciowego. Wywiad obejmuje pytania o czynniki ryzyka zapalenia wątroby, ilość i czas spożywania alkoholu,  stosowanie dożylnych środków odurzających, a także rodzaj kontaktów seksualnych. Lekarz powinien spytać także o obecność żółtaczki u najbliższych krewnych i dziedziczne choroby wątroby.

Leczenie żółtaczki polega na zwalczeniu przyczyny jej pojawienia się.

Poza tym wykonuje się palpacyjne badanie brzucha i badania krwi. U wszystkich pacjentów oznacza się poziom całkowitej i bezpośredniej bilirubiny oraz aktywność aminotransferazy i fosfataza alkalicznej. Wyniki ułatwiają odróżnienie zastoju żółci od uszkodzenia komórek wątrobowych, co jest ważne, ponieważ u pacjentów z zastojem żółci konieczne jest wykonanie badań obrazowych. Zwykle zaczyna się od USG jamy brzusznej. Alternatywą jest tomografia komputerowa i rezonans magnetyczny. Gdy na podstawie USG rozpozna się zewnątrzwąrtobowy zastój żółci, konieczne są dalsze badania, zwykle cholangiopankreatografia rezonansowa lub endoskopowa wsteczna. W niektórych przypadkach może być konieczna biopsja wątroby lub laparoskopia.

Bibliografia: The Merck manual. Objawy kliniczne: praktyczny przewodnik diagnostyki i terapii, pod. red. Porter R., Kaplan J., Homeier B., Wrocław 2010

Jaka to choroba?

Pytanie 1 z 12

Co dolega temu dziecku?

Atypowe zapalenie skóry

Atopowe zapalenie skóry

Atypiczne zapalenie skóry

Następne pytanie

Monika Majewska