Skurcze żołądka to częsta przypadłość. Jakie są jej przyczyny?

Skurcze żołądka to często występująca przypadłość, która może wynikać z błędów żywieniowych lub być sygnałem poważnych schorzeń. Skurcze żołądka są określane, jako nieprzyjemne dolegliwości obejmujące zazwyczaj górną część brzucha. Jeśli skurcze w żołądku utrzymują się przez dłuższy czas lub często się pojawiają, należy skontaktować się z lekarzem, by ustalić przyczyny i podjąć odpowiednie leczenie.

Spis treści

1. Skurcze żołądka - przyczyny
2. Skurcze żołądka niezwiązane z przewodem pokarmowym
3. Skurcze żołądka - co robić?

Skurcze żołądka to określenie potoczne. Z medycznego punktu widzenia powinno się je nazywać bólami żołądka lub bólami okolicy żołądka.

Żołądek jest mięśniowym workiem, którego główną funkcją jest przechowywanie pokarmu i wstępne procesy trawienia. Znajduje się on w górnej części jamy brzusznej, pomiędzy przełykiem a dwunastnicą.

Skurcze żołądka nie są zjawiskiem przypadkowym. Ten narząd kurczy się przez cały czas, a jego ruchy są potrzebne do przesuwania pokarmu do dalszych odcinków przewodu pokarmowego. Zjawisko to nazywane jest perystaltyką.

Gdy jesteśmy zdrowi i nic nam nie dolega, nie odczuwamy, że żołądek cały czas pracuje. Dopiero, gdy coś przebiega niezgodnie z fizjologią, zaczynamy odczuwać ruchy perystaltyczne. Skurcze żołądka mogą być bolesne, ponieważ dochodzi do podrażnienia włókien nerwowych czuciowych znajdujących się w całym przewodzie pokarmowym.

Skurcze żołądka - przyczyny

Skurcze żołądka dzieli się na lekkie i bolesne.

Lekkie skurcze żołądka wywoływane są najczęściej przez błędy dietetyczne, które prowadza do niestrawności. Takie dolegliwości mijają zwykle po kilku godzinach lub po wypróżnieniu.

Bolesne skurcze żołądka mogą być następstwem stresu. U kobiet dolegliwości zlokalizowane w obrębie jamy brzusznej i nadbrzusza mogą mieć związek ze zbliżającą się miesiączką.

Wszelkie dolegliwości bólowe w tej lokalizacji są bardzo trudne do diagnostyki, wymagają wykonania dodatkowych badań.

Przyczyną ostrych, bolesnych skurczy żołądka mogą być:

• Zapalenie błony śluzowej żołądka i zapalenie dwunastnicy

Zapalenie błony śluzowej żołądka i zapalenie dwunastnicy, które będzie wywołane infekcją Helicobacter pylori, nadużywaniem leków z grupy niesteroidowych leków przeciwzapalnych lub zapaleniem chemicznym wynikającym z zarzucania żółci lub reakcji autoimmunologicznych. Zapalenie żołądka może także przebiegać bezobjawowo, jednak często towarzyszą mu skurcze żołądka, nudności i wymioty.

• Choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy

Choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy to bardzo częste schorzenie, w którym w wyniku nadmiaru kwasu żołądkowego dochodzi do powstawania nadżerek w błonie śluzowej żołądka i/lub dwunastnicy. Objawami mogą być bóle i skurcze żołądka, zwłaszcza na czczo, ale także groźne powikłania, do których zalicza się perforację przewodu pokarmowego oraz krwawienie do światła przewodu pokarmowego. Oba powyższe stany stanowią zagrożenie życia i wymagają pilnej interwencji chirurgicznej.

• Choroba refluksowa przełyku

Choroba refluksowa przełyku to również bardzo częsta przypadłość. Jej istota jest cofanie się kwasu żołądkowego z żołądka do przełyku. Objawy są dość charakterystyczne. Pojawia się zgaga oraz pieczenie w przełyku i klatce piersiowej, palenie w nadbrzuszu oraz za mostkiem.

• Niedrożność przewodu pokarmowego

Niedrożność przewodu pokarmowego rozwija się, gdy dojdzie do zamknięcia światła przewodu pokarmowego przez guz lub inną przeszkodę (na przykład kamienie kałowe). Kiedy dojdzie do takiej sytuacji, część jelit znajdująca się w okolicy przeszkody nasila perystaltykę, aby pokonać ją. Chory będzie odczuwał znacznie nasilone skurcze żołądka. Mogą się pojawić także dokuczliwe wymioty.

• Choroby trzustki

Choroby trzustki – ostre lub przewlekłe zapalenie trzustki, guzy trzustki mogą objawiać się w postaci silnych skurczów żołądka. Ostre zapalenie trzustki szybko objawia się silnym bólem. Przewlekłe daje dolegliwości przejściowe. Rak trzustki przez długi czas nie daje żadnych objawów, a gdy te się pojawia często maja związek z licznymi przerzutami. Na skuteczne leczenie w takich sytuacjach zazwyczaj jest zbyt późno.

• Rak żołądka

Rak żołądka daje objawy bardzo późno. We wczesnym etapie może jednak przejawiać się jako niestrawność. Jeżeli jest zlokalizowany w końcowym odcinku przełyku może wywoływać objawy niedrożności przewodu pokarmowego.

• Ciążą

Skurcze żołądka mogą występować u kobiet oczekujących dziecka. Mogą mieć związek z już wymienionymi przyczynami, albo wynikać z ucisku, jaki ma związek z rozwojem płodu i powiększaniem się macicy. Gdy płód jest większy i zaczyna się poruszać także mogą wystąpić bolesne skurcze żołądka.

Skurcze żołądka niezwiązane z przewodem pokarmowym

Skurcze żołądka mogą wywoływać także przyczyny, które nie są związane z funkcjonowaniem przewodu pokarmowego. Ból pojawiający się z przyczyn poza pokarmowych ma związek ze wspólnym unerwieniem tych struktur. Dolegliwości mogą występować:

• podczas miesiączki
• przy zapaleniu narządów rodnych
• w silnym stresie, co objawia się dokuczliwym uciskiem w dołu podsercowym, takie dolegliwości często pojawiają się w nocy, co jest przyczyna wybudzania się
• w czynnościowych bólach brzucha, które powstają bez uchwytnej przyczyny organicznej
• przy ostrym zawale serca, u osób starszych, chorych z cukrzycą ostry zawał ściany dolnej serca może przebiegać bez bólu w klatce piersiowej, tylko manifestować się bólem i skurczami żołądka, warto zapamiętać, że to stan zagrożenia życia, wymagający natychmiastowej pomocy lekarskiej

Skurcze żołądka - co robić?

Postępowanie zawsze zależy od przyczyny, która wywołuje skurcze żołądka.

Przy powtarzających się niestrawnościach, należy zwrócić uwagę na to, co jemy i odrzucić potrawy ciężkostrawne, czyli np. smażone czy bardzo ostre. Warto też przeanalizować po jakich pokarmach pojawia się niestrawność i ból brzucha, bo może się okazać, że np. nasz organizm nie toleruje laktozy.

Jednak większość dolegliwości bólowych żołądka i powtarzających się silnych skurczów powinna być skonsultowana z lekarzem.

Ważne jest także dostrzeżenie tzw. objawów alarmowych, które powinny skłonić nas do wezwania pogotowia ratunkowego. Do objawów alarmowych zalicza się:

• ostry ból żołądka z zatrzymaniem stolca oraz wymiotami (może to świadczyć o niedrożności przewodu pokarmowego);
• ostre krwawienie z przewodu pokarmowego, wymioty fusowatą treścią
• przewlekle występująca krew w stolcu (może świadczyć o obecności raka jelita)
• nocny ból brzucha, budzący chorego ze snu
• wyczuwalny guz w brzuchu

W przypadku choroby refluksowej oraz zapalenia żołądka dobry efekt przynoszą leki znane jako inhibitory pompy protonowej. Są to leki hamujące wydzielanie soku żołądkowego, które wprawdzie można kupić bez recepty, ale decyzję o długotrwałym ich zażywaniu powinien podjąć lekarz. To ważne, bo nie są to preparaty obojętne dla naszego organizmu.

Bóle i skurcze wywołane stresem lub zbliżającą się miesiączką mogą ustąpić po zażyciu leków rozkurczających mięśnie narządów trawiennych.

Czytaj też: Leki rozkurczowe - zastosowanie i sposób działania

W stanach poważniejszych konieczne jest leczenie choroby podstawowej, gdzie skurcze żołądka i ból jest tylko jednym z towarzyszących objawów. W niektórych przypadkach konieczny jest zabieg chirurgiczny lub leczenie w warunkach szpitalnych.

O autorze

Anna Jarosz

Dziennikarka od ponad 40 lat zaangażowana w popularyzację edukacji zdrowotnej. Laureatka wielu konkursów dla dziennikarzy zajmujących się medycyną i zdrowiem. Otrzymała m. in. Nagrodę Zaufania „Złoty OTIS” w kategorii „Media i Zdrowie”, Wyróżnienie Św. Kamila przyznawane z okazji Światowego Dnia Chorego, dwukrotnie „Kryształowe Pióro” w ogólnopolskim konkursie dla dziennikarzy promujących zdrowie oraz wiele nagród i wyróżnień w konkursach na „Dziennikarza Medycznego Roku” organizowanego przez Ogólnopolskie Stowarzyszenie Dziennikarze dla Zdrowia.

Przeczytaj więcej tekstów tej autorki

Anna Jarosz