Ropniak - czym jest? Rodzaje i leczenie

Ropniak jest zbiornikiem ropy który lokalizuje się w jamach ciała. Może on lokalizować się w jamie opłucnej i wtedy mamy do czynienia z ropniakiem opłucnej, również często lokuje się w jamie otrzewnej i jest nazywany ropniakiem otrzewnej, tak więc w zależności od lokalizacji zmiany wyróżniamy określone ropniaki. Jakie są rodzaje ropniaków i jak przebiega leczenie? Jakie objawy daje ropniak?

Ropniak (łac. empyema), w odróżnieniu od ropnia nie lokalizuje się bezpośrednio w tkankach a w jamach ciała. Powyższe zmiany powstają zazwyczaj na skutek toczącego się w danej okolicy procesu zapalnego.

Spis treści

1. Ropniak - rodzaje
2. Ropniak opłucnej
3. Ropniak podtwardówkowy - objawy i leczenie

Ropniak - rodzaje

Do najczęściej występujących ropniaków zaliczamy m.in.:

• ropniak opłucnej
• ropniak otrzewnej
• ropniak stawu
• ropniak pęcherzyka żółciowego
• ropniak nadtwardówkowy
• ropniak podtwardówkowy
• ropniak zatok
• ropniak macicy
• ropniak jajowodu
• roponercze
• ropniak woreczka łzowego

Poniżej, na przykładach ropniaka opłucnej i ropniaka podtwardówkowego, omówione zostały przyczyny, objawy i metody leczenia ropniaków.

Ropniak opłucnej

Ropniak opłucnej tworzy się wtórnie do pierwotnego ogniska jakim jest zapalenie płuc na skutek odczynowego wysięku gromadzącego się w opłucnej w przebiegu zapalenia płuc. Przyczyną może być również pooperacyjny przeciek na linii szwu oskrzelowego lub przełykowego, pęknięcie przełyku, aspiracja wysięku opłucnowego, ropień podprzeponowy, wtórna infekcja częściowo wykrzepionego krwiaka opłucnej.

We wstępnej fazie zainfekowany płyn jest rzadki i za pomocą drenażu zlokalizowanego w niskiej przestrzeni międzyżebrowej może być usunięty. Niestety treść ropniaka szybko gęstnieje i poprzez odkładanie się włóknika ulega otorbieniu. W takiej sytuacji konieczna jest interwencja chirurgiczna i założenie drenażu chirurgicznego.

Ropniak zwykle lokalizuje się u podstawy jamy opłucnej i w obrazie RTG widnieje jako zacienienie w kształcie litery D. Na tym poziomie można wykonać zabieg za pomocą wideotorakoskopii lub wyciąć fragment żebra nad najniższą częścią ropniaka a następnie odessać i oczyścić jamę opłucnową.

W zależności od wieku pacjenta i stanu klinicznego można dren zostawić na kilka miesięcy w jamie opłucnej i w tym czasie zawartość ropniaka ulega zmniejszeniu, aż do całkowitego zniknięcia zmiany. Taki zabieg stosuje się u pacjentów starszych i w gorszym stanie klinicznym.

Inaczej wygląda procedura u osób młodszych i w lepszym stanie klinicznym. U takich pacjentów zastosowanie otwartej torakotomii z dekortykacją pozwala na całkowite pozbycie się włóknistej jamy ropniaka i zmienionych fragmentów jamy opłucnej. Jest to znacznie szybsza metoda pozwalające w większym stopniu przywrócić prawidłowe funkcjonowanie płuc.

Ropniak podtwardówkowy - objawy i leczenie

Mózg również może być miejscem w którym rozwinie się ropniak, i tak przykładem jest np. ropniak podtwardówkowy, który powstaje jako powikłanie zapalenia zatok czołowych. Daje to szereg objawów klinicznych takich jak:

• bóle głowy
• napady padaczkowe
• ogniskowe deficyty neurologiczne

Występują również:

• objawy oponowe tj. sztywność karku - opór mięśni karku i ból przy biernym pochyleniu głowy do przodu; miarą sztywności jest liczba palców, które można umieścić między brodą a mostkiem pacjenta
• objaw Brudzińskiego - odruchowe zgięcie w stawach kolanowych i biodrowych przy biernym pochylaniu głowy pacjenta
• objaw Kerniga – badany u pacjenta leżącego w pozycji na wznak: kończynę dolną zgiętą w stawie kolanowym zgina się w stawie biodrowym; przy próbie wyprostowania jej w stawie kolanowym odczuwany jest opór.

W przypadku leczenia zmian zlokalizowanych w ośrodkowym układzie nerwowym interwencja chirurgiczna powinna zostać wdrożona jak najszybciej.

Problem kliniczny stanowi, oprócz otorebkowanego zbiornika ropy, obrzęk mózgu oraz skłonność do zakrzepicy zatok żylnych. Procedura ewakuacji ropnia wykonuje się techniką chirurgii naprowadzanej obrazem z zastosowaniem ramy lub z użyciem bezramowych systemów, dokonywana jest kraniotomia ewentualnie trepanacja otworowa.

Równocześnie należy zastosować empiryczną antybiotykoterapię, a materiał ropny zostaje poddany barwieniu Grama i posiewowi w celu oznaczenia lekowrażliwości. W celu zmniejszenia obrzęku mózgu podaje się deksametazon. Nierzadko występują powikłania neurologiczne w postaci padaczki poinfekcyjnej, dlatego często przez całe życie pacjent zmuszony jest do przyjmowania leków przeciwpadaczkowych.

Czytaj też:

• Ropień okołoodbytniczy i przetoka odbytu
• Ropień zęba: przyczyny, objawy, leczenie
• Ropień zagardłowy: przyczyny, objawy, leczenie
• Ropnie mnogie - przyczyny, objawy i leczenie