Pieczenie języka - przyczyny piekącego bólu języka

Pieczenie języka zwykle pojawia się po zjedzeniu pikantnych potraw czy niektórych owoców, np. ananasa. Jednak przyczyny pieczenia języka mogą być o wiele poważniejsze. Piekący ból języka może wskazywać np. na cukrzycę, niedoczynność tarczycy, a nawet na choroby weneryczne, np. kiłę. Jakie są jeszcze przyczyny pieczenia języka? Objawem jakiej choroby może być piekący ból języka?

Spis treści

1. Pieczenie języka - zakażenie
2. Pieczenie języka - uraz
3. Pieczenie języka - schorzenia stomatologiczne
4. Pieczenie języka - alergie
5. Pieczenie języka – niektóre pokarmy
6. Pieczenie języka - nadwrażliwość na gluten
7. Pieczenie języka - alkohol i papierosy
8. Pieczenie języka - na jakie choroby może wskazywać?
9. Pieczenie języka - neuralgia językowo-gardłowa
10. Pieczenie języka - pierwotny zespół pieczenia jamy ustnej
11. Pieczenie języka - zespół alergii jamy ustnej

Pieczenie języka to dolegliwość, której przyczyny często trudno ustalić. Piekący ból języka zwykle jest objawem choroby dotyczącej bezpośrednio języka, jednak może wskazywać także na schorzenia ogólnoustrojowe, takie jak cukrzyca czy niedoczynność tarczycy, a nawet nerwica.

Pieczenie języka może dotyczyć całości języka lub tylko jego części, np. końcówki lub brzegów, i mieć różne nasilenie, od lekkiego uczucia pieczenia do silnego bólu, mogącego powodować dysfagię (utrudnione przechodzenie pokarmu z jamy ustnej przez przełyk do żołądka). Ból ten może pojawiać się tylko przy ruchach języka (mówienie, połykanie) lub być obecny cały czas. Piekący ból języka może współwystępować z pieczeniem ust, podniebienia, gardła, a nawet przełyku i żołądka, a także z zaburzeniami smaku czy uczuciem suchości w ustach. Objawami, na które należy zwrócić uwagę, są wszelkie zmiany w obrębie języka i jamy ustnej, takie jak np. białe plamki czy owrzodzenia.

Pieczenie języka - zakażenie

Przyczyną pieczenia języka mogą być zakażenia:

• grzybicze - grzybica jamy ustnej, zwana kandydozą, objawia się białym nalotem na języku i podniebieniu, licznymi owrzodzeniami i bolesnymi pęknięciami w kącikach ust, bólem w obrębie jamy ustnej oraz środkowym romboidalnym zapaleniem języka
• wirusowe - pieczenie języka może występować m.in. u osób zakażonych wirusem HIV (przyczyną są tutaj owrzodzenia jamy ustnej - afty - które występują nie tylko na języku, lecz także na wewnętrznej stronie warg,  policzków, na śluzówce pokrywającej wyrostki zębodołowe, języku, podniebieniu miękkim, na dnie jamy ustnej). Pod uwagę bierze się także wirus opryszczki zwykłej HSV, wirus półpaśca, wirus Epsteina-Barr, cytomegalowirus (CMV) i adenowirus
• bakteryjne - przykładem zakażenia bakteryjnego jest kiła, wywołana przez bakterie o nazwie krętki białe. Wczesna kiła (po ok. 3 tygodniach od zakażenia) objawia się niebolesną, niekrwawiącą, ale trudno gojącą się zaczerwienioną grudką, która po pewnym czasie wrzodzieje. Zwykle (choć nie zawsze) w przypadku kontaktu oralnego z zakażoną osobą zmiana może być zlokalizowana w okolicy ust lub języka, dając nieprzyjemne dolegliwości, takie jak np. piekący ból. Po ok. 5 tygodniach od zakażenia pojawiają się niebolesne, ale znacznie powiększone, węzły chłonne szyi. Innym przykładem zakażenia bakteryjnego jest gruźlica

Pieczenie języka - uraz

Pieczenie języka może być wynikiem urazu, do którego może dojść m.in. podczas:

• noszenia protezy zębowej - źle wykonana, dopasowana lub zbyt długo noszona proteza zębowa może drażnić język i błonę śluzową policzków i języka, doprowadzając do pojawienia się pieczenia jamy ustnej, a nawet do powstania owrzodzeń
• przekłuwania języka (piercing)
• ataku padaczkowego - wówczas chory może przygryźć sobie język
• oparzenia

Pieczenie języka - schorzenia stomatologiczne

Przyczyną piekącego bólu języka mogą być także próchnica, zapalenie miazgi zębowej, zapalenie tkanek okołowierzchołkowych, periodontopatie (choroby przyzębia brzeżnego), suche zapalenie zębodołu.

Pieczenie języka - alergie

Przyczyną pieczenia języka mogą być alergie kontaktowe, związane ze stosowaniem różnych materiałów i leków stomatologicznych, takich jak np. polimetakrylan metylu, nikiel, eugenol i amalgamat. Według niektórych specjalistów przyczyną piekącego bólu języka mogą być także alergie pokarmowe, np. na środki konserwujące zawarte w produktach spożywczych.

Pieczenie języka – niektóre pokarmy

Jeśli pieczenie języka pojawia się po zjedzeniu ananasa lub kiwi, przyczyną są kwasy owocowe w nich zawarte, które działają drażniąco na błony śluzowe jamy ustnej i język. U osób nadwrażliwych kwasy owocowe mogą odpowiadać także za pieczenie podniebienia i pękanie kącików ust. Pieczenie języka mogą wywołać także kawa, czekolada, ziemniaki, ser, orzechy i figi. Przyczyną pieczenia mogą być także ostre przyprawy, np. papryczka chili. Zawiera ona kapsaicynę, działającą na receptory bólu w obrębie całej jamy ustnej, które wysyłają sygnały do mózgu. Te są odbierane jako wrażenie bólu i uczucie gorąca. Stąd uczucie pieczenia języka i w całej jamie ustnej.

Pieczenie języka - nadwrażliwość na gluten

Pieczenie języka jest rzadkim objawem nadwrażliwości na gluten (nie mylić z celiakią i alergią na gluten!). Występuje mniej więcej z tą samą częstotliwością, co pieczenie w przełyku, nudności i wymioty czy uczucie przelewania w jelitach. Według danych dostępnych na stronie Polskiego Stowarzyszenia Osób z Celiakią i na Diecie Bezglutenowej, objawami dominującymi nadwrażliwości na gluten są ból brzucha, wysypka, egzema, bóle głowy i uczucie ciągłego zmęczenia.

Pieczenie języka - alkohol i papierosy

Substancje smoliste, tytoń czy tlenek węgla, czyli substancje zawarte w papierosach lub też powstałe podczas palenia, są przyczyną uczucia palenia, pieczenia, nadmiernej suchości, bólu języka oraz nieprzyjemnego oddechu z ust i obniżonego odczucia smakowego. Pieczenie języka może pojawić się także po alkoholu, który działa drażniąco na błony śluzowe jamy ustnej i całego układu pokarmowego.

Pieczenie języka - na jakie choroby może wskazywać?

• refluks żołądkowo-przełykowy - na chorobę refluksową przełyku składa się zespół objawów, które są wynikiem uszkodzenia błony śluzowej przełyku przez zarzucanie treści żołądkowej. Objawem dominującym jest zgaga, czyli uczucie pieczenia za mostkiem, a co za tym idzie - ból w klatce piersiowej. Charakterystyczne jest także puste odbijanie się i cofanie się pokarmu, szczególnie w pozycji leżącej, przy pochylaniu się, a także po obfitym i/lub tłustym posiłku. W zaawansowanym stadium choroby pojawiają się niespecyficzne objawy, takie jak chrypka, kaszel, a także uczucie pieczenia w gardle, jamie ustnej i języka czy nieprzyjemny zapach z ust. Przełykanie pokarmu staje się bolesne, a z czasem może nawet dojść do krwawienia z górnego odcinka przewodu pokarmowego
• choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy objawia się zgagą, niesmakiem w ustach, brakiem apetytu, a także innymi dolegliwościami ze strony układu pokarmowego, takimi jak nudności, wzdęcia, biegunki. Objawem charakterystycznym są także bóle brzucha, które pojawiają się rano, przed śniadaniem, lub 1-3 godziny po posiłku. Mogą pojawić się także uczucie palenia i pieczenia w żołądku, przełyku, gardle, a także w obrębie całej jamy ustnej
• awitaminoza - przyczyną pieczenia języka może być niedobór witamin, zwłaszcza z grupy B oraz niski poziom kwasu foliowego, żelaza i cynku
• niedokrwistość złośliwa i z niedoboru żelaza może powodować bolesność i pieczenie języka. Wargi mogą być scieńczałe i napięte, a szerokość ust może zostać zmniejszona. Inne objawy związane z anemią to zapalenie kątów ust, afty, dysfagia, rumień i nadżerki błon śluzowych, bladość, przyspieszony oddech, zmęczenie, zawroty głowy, skaczące tętno, mrowienie kończyn oraz trudności w chodzeniu
• niektóre choroby skóry, które mogą także obejmować błony śluzowe, tj. rumień wielopostaciowy, pęcherzyca, liszaj płaski
• cukrzyca - najczęstszym powikłaniem cukrzycy, szczególnie typu 2, jest neuropatia. Polineuropatia cukrzycowa i występujący w jej przebiegu ból neuropatyczny dotyczy głównie cienkich włókien nerwów obwodowych, ale może pojawiać się w jamie ustnej w postaci pieczenia języka
• niedoczynność tarczycy poza pieczeniem objawia się także zaburzeniami wydzielania śliny (kserostomia)

Piekący ból języka może być także jednym z objawów menopauzy i zaburzeń hormonalnych, zaburzeń psychicznych i neurologicznych, skutkiem chemioterapii i leczenia antybiotykami.

Pieczenie języka - neuralgia językowo-gardłowa

Neuralgia (nerwoból) językowo-gardłowa to ból nerwu językowo-gardłowego. Ból ten występuje w gardle w okolicy migdałka podniebiennego, krtani i w tylnej trzeciej części języka i zwykle promieniuje także do nosogardzieli, w okolice kąta żuchwy oraz do ucha. Ból ten zwykle jest odczuwany jako przeszywający, silny, kłujący, a czasem może być odczuwany także jako piekący. Napady nerwobólu zwykle pojawiają się nagle w czasie przełykania, żucia, mówienia, śmiechu, ziewania lub kaszlu i trwają od kilku sekund do dwóch minut. Napadowi bólu mogą towarzyszyć zwolnienie tętna (bradykardia) i omdlenie.

Pieczenie języka - pierwotny zespół pieczenia jamy ustnej

Pierwotny zespół pieczenia jamy ustnej (ang. burning mouth syndrome – BMS), znany także jak zespół piekących ust, a także jako stomatodynia, glosodynia i glosalgia, to przewlekłe (trwające nie krócej niż przez 4-5 miesięcy) schorzenie charakteryzujące się występowaniem dolegliwości bólowych jamy ustnej bez jakichkolwiek zmian chorobowych w jej obrębie. Dolegliwości bólowe w większości przypadków dotyczą głównie języka, szczególnie 2/3 przedniej jego części. Ból ten jest opisywany przez pacjentów jako palący, piekący i kłujący. Często towarzyszą mu parestezje, czyli mrowienie, a nawet drętwienie jamy ustnej i języka, a także suchość jamy ustnej, zaburzenia smaku, nadwrażliwość na pokarmy słone, gorzkie i kwaśne. Co charakterystyczne, nieprzyjemne doznania zmniejszają się lub ustępują całkowicie podczas jedzenia.

Pieczenie języka - zespół alergii jamy ustnej

Zespół alergii jamy ustnej (OAS - oral allergy syndrome), inaczej ustny zespół uczuleniowy (UZU), pojawia się u osób uczulonych na pyłki po spożyciu lub jedynie dotknięciu pokarmów, które krzyżowo reagują z alergenami pyłków drzew. Objawami OAS są obrzęki w obrębie błon śluzowych jamy ustnej oraz warg lub pokrzywka kontaktowa oraz nieżyt nosa. Może to być reakcja krzyżowa np. pomiędzy pyłkiem brzozy a jabłkiem czy orzechami laskowymi.

Monika Majewska