Perforacja (pęknięcie) wrzodu żołądka: przyczyny, objawy, leczenie

Perforacja (pęknięcie) wrzodu żołądka wymaga szybkiej pomocy lekarskiej, bo zawartość żołądka wydobywa się wówczas do jamy otrzewnej  lub do przestrzeni okołożołądkowej. jakie są przyczyny i objawy pęknięcia wrzodu żołądka? Jak przebiega leczenie perforacji żołądka?

Spis treści

1. Perforacja wrzodu żołądka: objawy
2. Perforacja wrzodu żołądka: leczenie

Perforacja (pęknięcie) wrzodu żołądka najczęściej jest poważnym powikłaniem choroby wrzodowej żołądka, ale aż około 15% przedziurawionych wrzodów żołądka ma charakter nowotworowy. Częstość występowania perforacji wrzodów żołądka jest stała i wynosi około 0,2% rocznie. Szczyt zapadalności obserwuje się u osób w podeszłym wieku, ze zdecydowaną przewagą u mężczyzn.

Wrzód żołądka rozwija się na skutek braku równowagi między uszkadzającym działaniem wydzielanego kwasu solnego i pepsyny a zdolnościami obronnymi błony śluzowej. Stanowi on ubytek błony śluzowej, który obejmuje również jej warstwę mięśniową, a nawet głębsze warstwy ściany żołądka. Charakterystyczne są dla niego bóle występujące natychmiast po spożyciu pokarmu albo bóle zależne od pożywienia.

Głównymi przyczynami odpowiedzialnymi za rozwój wrzodów żołądka są:

• zakażenie Helicobacter pylori
• stosowanie niesteroidowych leków przeciwzapalnych
• zespół Zollinger-Ellisona (bardzo rzadko)
• pierwotna nadczynność przytarczyc (bardzo rzadko)

Do czynników ryzyka rozwoju wrzodu żołądka zalicza się:

• alkohol
• palenie papierosów
• steroidoterapię
• stres
• duże zabiegi chirurgiczne
• występowanie takich chorób jak alkoholowa marskość wątroby, przewlekła niewydolność nerek czy przewlekła obturacyjna choroba płuc

Wrzód żołądka może doprowadzić do perforacji jego ściany. Zawartość żołądka wydobywa się wówczas do jamy otrzewnej lub do przestrzeni okołożołądkowej ograniczonej zrostami, które wytworzyły się w przebiegu zmian zapalnych towarzyszących owrzodzeniu.

Perforacja wrzodu żołądka: objawy

Typowym objawem perforacji wrzodu żołądka jest nagle pojawiający się, stały i silny ból w nadbrzuszu zwykle ze współistniejącymi wymiotami, a także deskowate napięcie powłok brzucha. Chory jest w ciężkim stanie, leży na wznak, unika ruchów i stopniowo pojawiają się u niego objawy wstrząsu.

W badaniu fizykalnym stwierdza się osłabienie perystaltyki, wypuk bębenkowy nad wątrobą i objawy zapalenia otrzewnej. W morfologii krwi obecna jest leukocytoza, a czasem podwyższone stężenie amylazy w surowicy krwi jako wynik wchłaniania treści z jamy otrzewnej do krwi. Na zdjęciu RTG klatki piersiowej w pozycji stojącej może być obecne powietrze pod kopułą przepony lub w torbie sieciowej. W przypadku braku możliwości wykonania zdjęcia w takiej pozycji, wykonuje się je w pozycji leżącej (tzw. zdjęcie lewo-boczne) – wówczas powietrze będzie widoczne ponad wątrobą.

Warto pamiętać, że otwór po perforacji wrzodu żołądka może zostać zamknięty przez sieć. W takiej sytuacji występujące u chorego objawy są mniej nasilone – silny ból, który nagle się pojawił, stopniowo zmniejsza się, a stan ogólny chorego poprawia się.

W diagnostyce różnicowej perforacji wrzodu żołądka uwzględnia się:

• ostre zapalenie trzustki
• ostre zapalenie pęcherzyka żółciowego
• ostre zapalenie wyrostka robaczkowego z perforacją
• zapalenie uchyłków okrężnicy
• zawał mięśnia sercowego

Bardzo istotne jest pobranie wycinków z dna i okolicy owrzodzenia celem wykluczenia obecności nowotworu złośliwego.

Perforacja wrzodu żołądka: leczenie

Początkowo stosuje się dożylne podawanie płynów, założenie zgłębnika nosowo-żołądkowego i wstrzymanie podawania pokarmów. Należy rozpocząć monitorowanie czynności życiowych takich jak tętno, obwodowe ciśnienie krwi, temperatura, saturacja i poziom diurezy po uprzednim zacewnikowaniu chorego. Oprócz tego zaleca się podanie antybiotyku (np. cefuroksym, metronidazol), inhibitora pompy protonowej oraz wdrożenie odpowiedniego leczenia przeciwbólowego.

Rokowanie zależne jest od wieku chorego, miejsca perforacji, a także opóźnienia w leczeniu.

Warto wiedzieć, że w przypadku perforacji wrzodu żołądka najistotniejsze jest podjęcie decyzji o leczeniu operacyjnym. Zazwyczaj przeprowadza się laparotomię z dostępu z cięcia górnego pośrodkowego. W przypadku, gdy miejsce perforacji nie jest widoczne należy otworzyć i skontrolować torbę sieciową.

Niezbędne jest dokładne wypłukanie jamy otrzewnej, natomiast drenaż pooperacyjny nie jest konieczny, o ile zszycie perforacji jest pewne i przeprowadzono staranne płukanie otrzewnej.