Odruch Babińskiego może świadczyć o groźnej chorobie. Czym jest odruch Babińskiego?

Odruch Babińskiego u niemowląt jest prawidłowym objawem fizjologicznym. Z kolei u osób dorosłych wskazuje na wiele, czasami groźnych, chorób. Na czym polega odruch Babińskiego dodatni, a na czym ujemny?

Spis treści

1. Czym jest odruch Babińskiego?
2. Historia odruchu Babińskiego
3. Odruch Babińskiego – dodatni i ujemny
4. Przyczyny dodatniego odruchu Babińskiego
5. Diagnoza i leczenie odruchu Babińskiego
6. Odruch Babińskiego u dzieci

Odruch Babińskiego jest jednym z ważniejszych odruchów neurologicznych. Polega na izolowanym ruchu prostownika palucha lub też na równoczesnym odwiedzeniu innych palców podczas drażnienia zewnętrznej krawędzi podeszwy stopy. Odruch Babińskiego może pojawiać się w jednej lub obydwu stopach.

Czym jest odruch Babińskiego?

Odruch Babińskiego sprawdza się podrażniając stopę ostrym, twardym przedmiotem. Drażnienie nie powinno powodować bólu, bowiem może on doprowadzić do aktywacji receptorów bólowych i wycofania stopy.

Naturalną reakcją organizmu na delikatne podrażnienie stopy jest zgięcie w dół wszystkich palców stopy – to tzw. ujemny odruch Babińskiego. Jednak niekiedy na tego typu bodźce organizm reaguje wyprostowaniem dużego palca i jego grzbietowym zgięciem – to tzw. dodatni odruch Babińskiego.

U niektórych osób pojawia się także odruch podeszwowy pozostałych palców, czyli zgięcie ich do dołu, wachlarzowe rozstawienie lub zgięcie dolnej kończyny w trzech stawach.

Historia odruchu Babińskiego

Józef Babiński to francuski neurolog polskiego pochodzenia, który uznawany jest za współtwórcę podstaw neurologii. To właśnie on, w 1896 roku, opisał patologiczny odruch stopy, który świadczy o uszkodzeniu ośrodkowego układu nerwowego. 

Dwa lata później opublikował dokładny jego opis. Odruch Babińskiego uznawany jest za jeden z najważniejszych skórnych odruchów neurologicznych.

Odruch Babińskiego – dodatni i ujemny

Najczęściej spotykaną reakcją na delikatne podrażnienie skóry stopy jest ujemny odruch Babińskiego. Wówczas wszystkie palce stopy ulegają zgięciu podeszwowemu. To chwilowa reakcja, która nie powinna przerodzić się w kurczowe i utrzymujące się zgięcie palców.

Ujemny, inaczej nieobecny odruch Babińskiego, uznawany jest za prawidłową reakcją u osób dorosłych, a ten obustronnie nieobecny wskazuje na brak nieprawidłowości w funkcjonowaniu układu nerwowego.

O dodatnim odruchu Babińskiego mówimy wówczas, gdy paluch stopy ulega zgięciu grzbietowemu czyli zgina się ku górze. Dodatkowo może pojawić się podeszwowe zgięcie palców stopy. Dodatni objaw u osób dorosłych informuje o występowaniu jednostki chorobowej.

Odruch może występować jednostronnie lub dwustronnie, a ten jednostronny ułatwia zlokalizowanie zmian zachodzących w obrębie układu nerwowego. Co ważne, dodatni odruch Babińskiego u dzieci nie musi oznaczać problemów zdrowotnych.

Jednak u niektórych osób nie pojawiają się żadne odruchy w odpowiedzi na podrażnienie stopy. Gdy palce nie zginają ani w jedną, ani też drugą stronę mówimy, że odruch Babińskiego jest zniesiony. Z taką sytuacją możemy się spotkać u osób z zaburzeniami lub całkowitym zniesieniem czucia w obrębie stopy, np. w przebiegu polineuropatii.

Niekiedy zniesienie odruchu może wynikać z podrażnienia kończyn dolnych, co często ma miejsce po udarze.

Przyczyny dodatniego odruchu Babińskiego

Choć u dzieci odruch Babińskiego nie powinien być powodem do niepokoju, to u osób dorosłych zawsze traktowany jest jako nieprawidłowość. W przypadku dodatniego odruchu u dorosłych należy podejrzewać uszkodzenie centralnego układu nerwowego. Obserwowany jest w przypadku wystąpienia uszkodzenia w obrębie piramidowego układu nerwowego.

Do przyczyn powstania dodatniego odruchu Babińskiego zaliczymy:

• nowotwór mózgu lub opon mózgowo-rdzeniowych,
• udar mózgu,
• stwardnienie rozsiane,
• stwardnienie boczne zanikowe,
• urazy głowy,
• padaczkę.

Diagnoza i leczenie odruchu Babińskiego

Zdiagnozowanie odruchu Babińskiego nie jest trudne. Diagnozę stawia neurolog podczas standardowego badania neurologicznego. By wywołać objaw, lekarz, po skórze na stopie przeciąga twardym przedmiotem, w kierunku od pięty ku podstawie małego palca.

Badanie nie powinno wywołać bólu, ale by było wiarygodne musi być odczuwalne przez pacjenta. Po stwierdzeniu nieprawidłowości najważniejsze jest by ustalić jej przyczynę, a szczegółowa diagnostyka jest niezbędna, by rozpocząć leczenie.

W tym celu należy wykonać badania obrazowe, np. tomografię komputerową i szczegółowe badania laboratoryjne (także te bardziej specjalistyczne, np. analizę płynu mózgowo-rdzeniowego).

Odruch Babińskiego u dzieci

Noworodek przychodzi na świat z odruchami, będącymi reakcjami na bodźce zewnętrzne. Układ nerwowy małych dzieci jest jeszcze nie w pełni rozwinięty, a tym samym pojawienie się odruchu Babińskiego nie jest powodem do niepokoju. Zwykle zanika on po pierwszych kilku miesiącach życia.

Badacze odruch Babińskiego do 18. miesiąca życia traktują jako prawidłową, fizjologiczną reakcję organizmu. Niektórzy przesuwają tę granicę nawet do 3 lat. Jednak u dzieci powyżej 3. roku życia odruch Babińskiego może świadczyć o dysfunkcji układu piramidowego.

Czytaj też: Objawy piramidowe: przyczyny, rodzaje

Klaudia Kierzkowska