Ból w podbrzuszu dotyka nie tylko kobiety. Jakie są jego najczęstsze przyczyny?

Ból w podbrzuszu, określany też jako ból w dole brzucha czy w dolnej części brzucha może mieć wiele przyczyn. Ból w dolnej części brzucha w zależności od tego czy jest odczuwany po prawej czy po lewej stronie może wskazywać na różne choroby układu pokarmowego, moczowego i płciowego. Sprawdź o czym świadczy ból w dole brzucha.

Ból w podbrzuszu oznacza dolegliwości zlokalizowane w dolnej części brzucha. Na ból podbrzusza najczęściej skarżą się kobiety, gdyż zwykle ma on źródło w narządach rozrodczych (szyjka macicy, macica, przydatki), choć zdarza się także u mężczyzn.

Ustalenie najbardziej prawdopodobnej przyczyny bólu w podbrzuszu ułatwia określenie charakteru bólu (np. kłujący ból w podbrzuszu) jego nasilenia, umiejscowienia (np. ból po prawej lub po lewej stronie podbrzusza), jak i jego relacji z cyklem miesiączkowym (np. ból w podbrzuszu po owulacji lub przed okresem).

Spis treści

1. Ból w podbrzuszu związany z cyklem miesiączkowymy
2. Ból w podbrzuszu niezwiązany z cyklem miesiączkowym
3. Ból w podbrzuszu - zaburzenia układu pokarmowego
4. Ból w podbrzuszu - zaburzenia układu moczowego
5. Ból w podbrzuszu - choroby układu mięśniowo-szkieletowego
6. Ból w podbrzuszu na tle psychogennym

Ból w podbrzuszu związany z cyklem miesiączkowym

Wiele dolegliwości ginekologicznych powoduje bóle okresowe, tzn. pojawiające się zawsze w tej samej fazie cyklu miesiączkowego. Na ogół do najczęstszych przyczyn bólu w podbrzuszu pochodzenia ginekologicznego zalicza się:

• bolesne miesiączkowanie - objawia się ostrym lub kurczowym bólem na początku miesiączki lub parę dni przed jej wystąpieniem. Często towarzyszą mu: ból głowy, nudności, zaparcia, biegunka lub częste oddawanie moczu. Opisane dolegliwości zwykle osiągają szczyt w ciągu doby, niekiedy jednak utrzymują się przez 2-3 dni od wystąpienia miesiączki
• endometriozę (gruczolistość) - objawia się ostrym lub kurczowym bólem przed miesiączką lub we wczesnym jej okresie, często w połączeniu z bolesnym miesiączkowaniem, odczuwaniem bólu w czasie stosunku lub bolesnym oddawaniem stolca.

Omówienia wymaga także endometrioza mogąca prowadzić do pojawienia się bólu bez związku z cyklem miesiączkowym, w zaawansowanych stadiach przebiegająca niekiedy z tyłozgięciem macicy, jej tkliwością uciskową i zmniejszoną ruchomością.

Niekiedy wyczuwalny jest guz w miednicy (przypuszczalnie endometrioma - guz nowotworowy) lub tkliwe na ucisk guzki wyczuwalne przy badaniu oburęcznym przez pochwę.

• ból międzymiesiączkowy - to nagle występujący silny, ostry ból, najintensywniejszy na początku miesiączki i ustępujący w ciągu 1-2 dni. Ból międzymiesiączkowy często jest połączony z niewielkim plamieniem z pochwy
• ból owulacyjny, czyli ten występujący w połowie cyklu (w czasie owulacji), spowodowany jest przez niewielkie i krótkotrwałe podrażnienie otrzewnej w procesie pękania pęcherzyka Graafa

Ból w podbrzuszu niezwiązany z cyklem miesiączkowym

• Stany zapalne miednicy objawia się stopniowo narastającym bólem w miednicy, śluzowo-ropną wydzieliną z szyjki, a niekiedy gorączką, bolesnym oddawaniem moczu i dyspareunią, czyli odczuwaniem bólu w czasie stosunku. Typowa jest także znaczna tkliwość uciskowa przy ruchach szyjki i tkliwość uciskowa przydatków. Rzadko wyczuwalny jest guz przydatków (ropień).
• Pęknięcie torbieli jajnika objawia się nagłym wystąpieniem bólu, najsilniejszego na początku, a potem szybko w ciągu paru godzin słabnącego. Pęknięcie torbieli niekiedy jest połączone z niewielkim krwawieniem z pochwy, nudnościami, wymiotami i objawami otrzewnowymi (m.in. objaw Blumberga, sztywność mięśni brzucha, obrona mięśniowa).
• Na pękniętą ciążę pozamaciczną wskazują nagły zlokalizowany ból (nie o charakterze skurczowym), często połączony z krwawieniem z pochwy, a czasem także z omdleniem i wstrząsem krwotocznym. Charakterystycznymi objawami są także zamknięte ujście szyjki macicy, niekiedy ostre wzdęcie brzucha lub tkliwy na ucisk guz przydatków.
• Ostre zwyrodnienie włókniakomięśniaka macicy charakteryzuje nagle występujący ból i krwawienie z pochwy. Dolegliwość ta pojawia się najczęściej w pierwszych 24. tygodniach ciąży, po porodzie lub po rozwiązaniu ciąży.
• Skręt przydatków objawia się nagle występującym silnym bólem po jednej stornie, niekiedy o charakterze kolki (gdy do skrętu dochodzi z przerwami). Ból ten często jest połączony z nudnościami, wymiotami, objawami otrzewnowymi i tkliwością przy ruchach szyjki macicy. Czynnikami ryzyka wystąpienia skrętu przydatków są np. ciąża, indukcja owulacji, powiększenie jajnika do >4 cm.
• Na raka trzonu macicy lub raka jajnika wskazują stopniowo narastający ból, wydzielina z pochwy (poprzedzająca krwawienie), patologiczne krwawienie z pochwy (np. krwawienie pozamenopauzalne, nawracające maciczne krwotoki premenopauzalne). Rzadko wyczuwalny jest guz w miednicy.
• Zrosty charakteryzuje stopniowo narastający ból w miednicy (często przechodzący w przewlekły) lub bólu w czasie stosunku u pacjentek, które przebyły operację brzuszną (a niekiedy zakażenie w obrębie miednicy). W przypadku tego typu schorzenia nie występują krwawienia i wydzielina z pochwy. Mogą za to pojawić się nudności i wymioty (sugerujące niedrożność jelit).
• Poronienie samoistne objawia się krwawieniem z pochwy, połączonym z kurczowym bólem w podbrzuszu lub bólem w plecach, u kobiety we czesnym okresie ciąży. Temu stanowi towarzyszą także m.in. tkliwość uciskowa piersi, nudności i opóźniające się miesiączki.

Ból w podbrzuszu - zaburzenia układu pokarmowego

Ból w podbrzuszu z prawej strony może wskazywać na zapalenie wyrostka robaczkowego, czego objawami dodatkowymi są także nudności, a następnie brak łaknienia, gorączka. Ból w okolicy podbrzusza może być także konsekwencją schorzeń, takich jak: zespół jelita wrażliwego, zapalenie żołądka i jelit, choroby zapalne jelit, zapalenie uchyłków, nowotwory, zaparcia, niedrożność jelit, ropień okołoodbytniczy, zespół nadwrażliwości jelita grubego. Wówczas charakterystyczna jest grupa objawów, na którą składają się ból brzucha, wzdęcia, nudności, wymioty, zmiany w oddawaniu stolca (zaparcia, biegunki), często z domieszką krwi.

Ból w podbrzuszu - zaburzenia układu moczowego

Ból w podbrzuszu, połączony z częstym oddawaniem moczu, nagłym parciem na mocz lub bólem przy jego oddawaniu, zwykle wskazuje na choroby dróg moczowych, np. zapalenie pęcherza moczowego, śródmiąższowe zapalenie pęcherza moczowego, odmiedniczkowe zapalenie nerek, kamicę moczową, kolkę nerkową.

W przypadku mężczyzn mogą to być również problemy z prostatą, np. zapalenie gruczołu krokowego, w przebiegu którego pojawia się niewyraźny ból wędrujący (jest odczuwany także w mosznie, a nawet w okolicach odbytu)

Ból w podbrzuszu - choroby układu mięśniowo-szkieletowego

Ból w podbrzuszu może wskazywać na rozstęp spojenia łonowego, będący skutkiem przebytych porodów pochwowych czy nadwyrężenia mięśni brzucha.

Ból w podbrzuszu na tle psychogennym

Ból w podbrzuszu może być także wynikiem somatyzacji, tj. somatycznej projekcji zaburzeń psychicznych, które mogą być następstwem wcześniej doznawanej przemocy fizycznej, psychologicznej lub seksualnej.

Przeczytaj także:

• Ból brzucha - przyczyny
• Ból w nadbrzuszu - przyczyny. O czym świadczy ból w górnej części brzucha?
• Ból brzucha z lewej strony. Jakie są przyczyny bólu brzucha z lewej strony?
• Ból brzucha z prawej strony. Jakie są przyczyny bólu brzucha z prawej strony?
• Ból w okolicy pępka: przyczyny. Objawem jakich chorób może być ból w okolicy pępka?
• Kłujący ból brzucha - kłucie w brzuchu może być objawem choroby

Bibliografia: The Merck manual. Objawy kliniczne: praktyczny przewodnik diagnostyki i terapii, pod. red. Porter R., Kaplan J., Homeier B., Wrocław 2010

Monika Majewska