Ból ucha to nie tylko problemy ze słuchem. O czym świadczy ból ucha? [PRZYCZYNY]

Ból ucha ma różne przyczyny, ponieważ pojawia się nie tylko w przebiegu chorób narządu słuchu, lecz także innych schorzeń, pozornie niezwiązanych z tą częścią ciała. Ból ucha może być objawem tak różnych chorób, jak np. refluks żołądkowo-przełykowy, zapalenie tarczycy, tętniaka aorty, a nawet rak i zawał serca. Sprawdź, co powoduje ból ucha.

Spis treści

1. Ból ucha
2. Ból ucha środkowego - przyczyny
3. Ból ucha zewnętrznego - przyczyny
4. Ból ucha - schorzenia niezwiązane z uchem

Ból ucha

Ból ucha (otalgia) jest jednym z objawów choroby, w związku z tym jego przyczyny są zróżnicowane. Ból ucha może być następstwem choroby toczącej się w samym uchu (otalgia pierwotna) lub też być bólem rzutowanym, który pojawia się w przebiegu schorzeń niemających związku z narządem słuchu (otalgia wtórna).

Ból podchodzący z ucha może być spowodowany różnicą ciśnień panujących w uchu środkowym i w otoczeniu i/lub miejscowym stanem zapalnym.

Różnica ciśnień zwykle jest wynikiem niedrożności trąbki Eustachiusza, uniemożliwiającej wyrównanie ciśnienia i prowadzącej równocześnie do gromadzenia się płynu w uchu środkowym. Ból pochodzący z ucha jest ostry, ograniczony do narządu słuchu, a przez to dobrze lokalizowany przez chorego.

Z kolei ból rzutowany jest bólem nieostrym i trudnym do zlokalizowania. Wszystko dlatego, że wiąże się z uszkodzeniem narządów odległych od ucha, a co za tym idzie - jest wolniej przewodzony. Do narządów tych należą:

• nos
• zatoki przynosowe
• jama nosowo-gardłowa
• zęby
• dziąsła
• stawy skroniowo-żuchwowe
• żuchwa
• ślinianki przyuszne
• język
• migdałki podniebienne
• gardło
• krtań
• tchawica
• przełyk

Są to bowiem obszary zaopatrywane przez nerwy czaszkowe: nerw uszno-skroniowy (nerw V), nerw uszny tylny (nerw VII), nerw Jacobsona (czyli nerw błędny, nerw IX), nerw Arnolda (czyli nerw twarzowy, nerw X), a także przez nerw uszny wielki i potyliczny mniejszy, które przewodzą czucie z miejsca powstawania do ucha zewnętrznego i środkowego.

Rzadszymi rodzajami bólów ucha są bóle psychogenne (odczuwane w skutek wrażenia bólu bez przyczyny) i dysestezje (nieprzyjemne doznania, niedoprecyzowane dolegliwości podobne do bólu ucha).

Ból ucha środkowego - przyczyny

• ostra niedrożność trąbki Eustachiusza poza bólem ucha objawia się osłabieniem słuchu oraz szmerami. Charakterystyczne jest także gromadzenie się w uchu płynu lub gęstej wydzieliny, która powoduje uczucie przepełnienia oraz zatkania ucha
• uraz ciśnieniowy (barotrauma) zwykle powstaje podczas poroży lotniczej czy nurkowania na dużych głębokościach. Wówczas bólowi ucha może towarzyszyć krwawienie z błony bębenkowej lub pod nią
• zapalenie ucha środkowego (ostre lub przewlekłe) najczęściej powoduje ból ucha u dziecka. Ponadto objawia się gorszym słuchem w chorym uchu i gorączką. Towarzyszą temu objawy zakażenia górnych dróg oddechowych. W przebiegu choroby obserwuje się także uwypuklenie i zaczerwienienie błony bębenkowej. Niekiedy pojawia się wyciek ropy z ucha (jeśli doszło do perforacji błony bębenkowej). Warto wiedzieć, że zapalenie ucha środkowego może sugerować ziarniniaka Wegenera
• zapalenie wyrostka sutkowatego pojawia się zwykle u osób, które niedawno przebyły zapalenie ucha środkowego. Wówczas obserwuje się wyciek z ucha, zaczerwienienie i i tkliwość uciskową nad wyrostkiem sutkowym oraz pogorszenie słuchu - może być konieczne wykonanie antromastoidektomii - operacji wyrostka sutkowatego
• nowotwory ucha środkowego - najczęstszym jest przyzwojak (nieprawidłowo określany jako kłębczak), który z reguły jest łagodny, ale w niektórych przypadkach może przybrać postać złośliwą. Jego charakterystycznym objawem są pulsujące szumy uszne. Objawami współtowarzyszącymi mogą być niedosłuch przewodzeniowy, zaburzenia równowagi, zawroty głowy, uczucie pełności w uchu. Ból ucha może świadczyć także o nowotworze wyrostka sutkowatego

Ból ucha zewnętrznego - przyczyny

• uraz miejscowy - zwykle dochodzi do niego podczas próby czyszczenia uszu domowymi sposobami (np. patyczkiem z watą), co doprowadza do uszkodzenia zewnętrznego przewodu słuchowego
• zapalenie ucha zewnętrznego (ostre lub przewlekłe) pojawia się często wkrótce po pływaniu lub wielokrotnej ekspozycji na kontakt z wodą. Objawami choroby są swędzenie i ból ucha zewnętrznego, cuchnąca wydzielina z ucha, zaczerwieniony, obrzęknięty i zaropiały przewód słuchowy. Przewlekła postać choroby powoduje silniejszy świąd niż postać ostra, lecz daje niewielkie dolegliwości. Najczęstsze postaci zapalenia ucha zewnętrznego to:

- zapalenie ochrzęstnej małżowiny usznej- ropień małżowiny- róża małżowiny usznej- półpasiec uszny (WAŻNE! W przebiegu choroby może dojść do porażenia nerwu twarzowego, co pogarsza rokowanie)- krwotoczne zapalenie błony bębenkowej

U osób cierpiących na cukrzycę, jak i w stanach upośledzenia odporności, może dochodzić do szczególnie ciężkiej postaci zapalenia ucha zewnętrznego, noszącej nazwę złośliwej lub martwiczej.

• zatkanie ucha, najczęściej przez woszczyznę lub ciało obce
• oparzenia lub odmrożenia małżowiny usznej
• krwiak małżowiny usznej - najczęściej jest wynikiem urazu, przez który dochodzi do gromadzenia się surowiczo-krwistego wylewu pomiędzy ochrzęstną i chrząstką małżowiny usznej w postaci bezbolesnego, sprężystego uwypuklenia
• nowotwór złośliwy małżowiny usznej objawia się twardym zgrubieniem na brzegu małżowiny, które powoduje ból, niedosłuch przewodzeniowy, a czasem także krwawi. Łagodne nowotwory przewodu słuchowego zewnętrznego to najczęściej narośla kostne, kostniaki i guzy wywodzące się z gruczołów łojowych i woskowinowych, które tylko czasami są przyczyną bólu;

Ból ucha - schorzenia niezwiązane z uchem

• choroby zębów trzonowych i przyzębia, takie jak: próchnica, zapalenie miazgi zęba, ropnie okołowierzchołkowe, zatrzymany wzrost trzeciego trzonowca
• neuralgia nerwu trójdzielnego
• nowotwory jamy ustnej i gardła (jamy nosowo-gardłowej, migdałków, podstawny języka, gardła i krtani, przełyku). WAŻNE! Czynnikami ryzyka jest wieloletnie palenie papierosów lub alkoholizm oraz podeszły wiek
• nowotwory kręgosłupa
• zaburzenia czynności stawu skroniowo-żuchwowego (m.in. zespół stawu skroniowo-żuchwowego, czyli zespół Costena)
• artropatia w przebiegu reumatoidalnego zapalenia stawów lub dny moczanowej
• stan po tonsilektomii - zabiegu laryngologicznym polegającym na usunięciu migdałków podniebiennych
• zakażenie (gardła, migdałków, ropień okołomigdałkowy)
• zmiany zapalne i zwyrodnieniowe w szyjnym odcinku kręgosłupa (uraz biczowy kręgosłupa szyjnego i zespół Arnolda-Chiariego)
• zapalenie węzłów chłonnych szyi
• choroby nosa i zatok przynosowych
• zespół przedłużonego wyrostka rylcowatego, czyli zespół Eagle’a
• zapalenie tarczycy
• choroby zapalne ślinianek
• zapalenie tętnicy skroniowej
• choroba refluksowa
• zawał serca
• tętniak aorty piersiowej
• rak płuca

Przeczytaj też:

• Budowa ucha
• Ciało obce w uchu
• Perlak
• Kataralne zapalenie ucha
• Wyciek z ucha
• Nowotwory ucha
• Jak prawidłowo czyścić uszy?

Monika Majewska