Skierowanie na badania: jakie skierowanie może wystawić lekarz rodzinny?

Skierowanie na badanie lub do lekarza specjalisty wcześniej czy później jest potrzebne każdemu z nas. Czy zdarzyło się, że lekarz w przychodni odmówił ci wystawienia skierowania na badania? Pewnie tak... Zwykle nie jest to przejaw złej woli, ale konieczność przestrzegania przepisów. Przeczytaj, jakie skierowanie na badania może wystawić lekarz rodzinny.

Spis treści

1. Lekarz podstawowej opieki zdrowotnej zleca niektóre badania diagnostyczne
2. Badania profilaktyczne tylko dla osób z grupy podwyższonego ryzyka
3. Skierowanie do specjalisty i leczenie u specjalisty
4. Nie ma limitu badań kontrolujących postępy leczenia

Wcale nie jest łatwo uzyskać skierowanie na badanie w ramach NFZ. Tym, na jaki rodzaj opieki medycznej możemy liczyć, korzystając z usług lekarza w ramach Narodowego Funduszu Zdrowia, mówi ustawa o Powszechnym Ubezpieczeniu Zdrowotnym i wydane do niej rozporządzenia. Dokumenty te ściśle określają nie tylko kompetencje lekarzy, ale także zakres badań, jakie mogą oni zlecać swoim pacjentom. Uregulowania te odnoszą się zarówno do lekarza podstawowej opieki zdrowotnej (POZ), pierwszego kontaktu czy lekarza rodzinnego, jak i do lekarzy specjalistów pracujących w oparciu o kontrakty podpisane z NFZ.

Lekarz podstawowej opieki zdrowotnej zleca niektóre badania diagnostyczne

Lekarz podstawowej opieki zdrowotnej ma prawo wystawić skierowanie na określone bezpłatne badania, jeżeli wymaga tego postawienie diagnozy, czyli gdy pacjent zgłasza się z jakimiś problemem zdrowotnym. Na tej liście znajdują się laboratoryjne badania krwi, badanie moczu i badanie kału (także posiewowe, np. z wymazu z gardła). Z badań RTG są to prześwietlenia kośćca (łącznie z czaszką i zatokami), klatki piersiowej i jamy brzusznej. Nie mogą być to jednak zdjęcia wykonane z zastosowaniem kontrastu, np. prześwietlenie przewodu pokarmowego z kontrastem. Od lekarza POZ otrzymamy również skierowanie na badanie USG, ale tylko wówczas, gdy dotyczy ono jamy brzusznej. Nie dostaniemy natomiast zlecenia na USG tarczycy, ślinianek czy węzłów chłonnych.Uwaga: od stycznia 2010 r. lekarz POZ nie może kierować chorych na tzw. badania kosztochłonne, czyli tomografię komputerową, rezonans magnetyczny, ocenę przepływu krwi metodą Dopplera. W jego gestii pozostały zaś badania endoskopowe górnego i dolnego odcinka przewodu pokarmowego, czyli np. kolonoskopia i gastroskopia.

Badania profilaktyczne tylko dla osób z grupy podwyższonego ryzyka

Wiele osób chciałoby zrobić podstawowe analizy krwi oraz moczu, aby upewnić się co do swojego stanu zdrowia. „Dawno nie robiłem żadnych badań” – tłumaczą lekarzowi. Niestety, zapaść finansowa, jaka panuje w państwowej służbie zdrowia, nie pozwala na bezpłatne wykonywanie badań profilaktycznych. Mając bardzo ograniczone środki, lekarz musi się kierować wskazaniami medycznymi. Jeżeli pacjent nie zgłasza konkretnych dolegliwości, nie ma objawów, które wskazują na rozwijającą się chorobę, nie ma podstaw, aby zlecić nawet najprostsze analizy. Wykonanie RTG klatki piersiowej, USG jamy brzusznej czy analiz krwi i moczu to wydatek, który znacznie przekracza stawkę przewidzianą przez NFZ na roczne leczenie jednego pacjenta. Lekarz musi racjonalnie wydawać oddane do jego dyspozycji środki. Gdy po przeprowadzeniu szczegółowego wywiadu i zbadaniu pacjenta nie znajdzie podstaw do zlecenia badań, nie wystawi skierowania.

Sytuacja zmienia się, jeśli pacjent znajduje się w grupie podwyższonego ryzyka, np. jest otyły, pali papierosy lub w jego rodzinie występowały choroby nowotworowe – konieczne będzie przeprowadzenie analiz albo skierowanie do konkretnego specjalisty, aby potwierdzić lub wykluczyć istnienie choroby. Rutynowo, np. po 50. roku życia, lekarz powinien dać skierowanie na badanie na krew utajoną w kale. Jest o wiele tańsze niż kolonoskopia, a jego czułość przekracza 90 proc.

Skierowanie do specjalisty i leczenie u specjalisty

Jeżeli lekarz rodzinny po wykonaniu podstawowych badań uzna, że chorego powinien przebadać specjalista, musi wystawić stosowne skierowanie. Leczenie specjalistyczne, poza nielicznymi wyjątkami (patrz ramka), wymaga bowiem rekomendacji lekarza podstawowej opieki zdrowotnej. Ale gdy pacjent znajdzie się już pod opieką specjalisty, to on będzie prowadził dalsze leczenie. Jeśli uzna, że potrzebna jest konsultacja np. diabetologa czy gastrologa, ma obowiązek wystawić odpowiednie skierowanie, a nie odsyłać chorego do lekarza rodzinnego. Lekarz POZ nie ma bowiem prawa wypisać takiego skierowania, ponieważ nie dysponuje odpowiednią dokumentacją medyczną.

Podobnie jest w przypadku skierowań na operację, zabiegi rehabilitacyjne czy leczenie w sanatorium – ma prawo je wystawić tylko specjalista na podstawie zleconych przez siebie badań.

Nie ma limitu badań kontrolujących postępy leczenia

Pacjent nie musi się obawiać, że w razie poważnej lub przewlekłej choroby lekarz będzie ograniczał liczbę badań, które pozwalają monitorować stan zdrowia. Częstotliwość zlecanych analiz zawsze zależy od rodzaju schorzenia. Dla przykładu: przy leczeniu przeciwzakrzepowym analizę krwi robi się co 1–2 tygodnie, w przypadku miażdżycy – raz na kilka miesięcy.

miesięcznik "Zdrowie"

Anna Jarosz

Konsultacja: lek. med. Grzegorz Bornstern