Oddawanie krwi krok po kroku. Kto może zostać krwiodawcą?

Aby zostać krwiodawcą powinieneś być zdrowy i ważyć minimum 50 kg. Mężczyźni w ciągu roku mogą oddać krew o dwa razy więcej niż kobiety. Dowiedz się, ile mililitrów krwi oddaje Honorowy Krwiodawca za jednym razem.

Zanim oddasz krew, lekarze wykonają ci odpowiednie badania, przeprowadzą z tobą wywiad i wypełnisz ankietę. To bardzo ważne, aby pobrana krew była zdrowa, dzięki temu bardzo szybko będzie mogła pomóc potrzebującym.

Zapotrzebowanie na krew uzależnione jest od wielu czynników, np. liczby operacji zaplanowanych w szpitalach, zdarzeń losowych, wypadków komunikacyjnych. Zapotrzebowanie na krew zmienia się niemal z godziny na godzinę. Wystarczy, że w szpitalu zaplanowany jest przeszczep i już trzeba mieć w pogotowiu 15-20 jednostek krwi (jednostka to 450 ml) jednej grupy. Tylko 15 proc. polskiej populacji ma grupę krwi Rh ujemną (Rh–) i dlatego tej najczęściej brakuje. Krew nadaje się do przetoczenia przez 42 dni.

Podczas wakacji słyszymy apele, że potrzebna jest krew określonej grupy. Dzieje się tak nie tylko dlatego, że jest więcej wypadków i więcej osób potrzebuje krwi. Jednym z powodów jest to, że honorowi dawcy krwi też wyjeżdżają na urlopy. Nie oznacza to jednak, że chorzy nie dostaną potrzebnej im krwi. Regionalne centra krwiodawstwa mają telefony do swoich krwiodawców, którzy zwykle oddają krew, gdy jest ona potrzebna.
Oddasz krew?

Dawcą krwi lub jej składników może być każda zdrowa osoba w wieku 18-65 lat, ważąca nie mniej niż 50 kg. W wyjątkowych przypadkach krew może oddać także osoba powyżej 65 lat.

Jak przygotować się do oddania krwi

Przed oddaniem krwi każdy potencjalny dawca wypełnia kwestionariusz, który zawiera wiele pytań dotyczących stanu zdrowia, przebytych chorób, leczenia chorób istniejących, a także stylu życia (m.in. picia alkoholu, ryzykownych kontaktów seksualnych).

Następnie lekarz przeprowadza szczegółowy wywiad, który pozwala ocenić, czy dana osoba może być dawcą. Z oczywistych powodów odpowiedzi na pytania powinny być szczere.

Podczas badania lekarz zwraca uwagę na ogólny wygląd kandydata. Dyskwalifikuje się osoby, których wygląd może sugerować bycie pod wpływem alkoholu, narkotyków lub leków. Odrzuca się też osoby nadmiernie pobudzone psychicznie.

Dawcy mierzy się temperaturę (mierzona pod pachą nie może być wyższa niż 37°C), tętno (powinno być miarowe od 50 do 100 uderzeń na minutę), ciśnienie tętnicze (nie wyższe niż 180/100 mm Hg).

Lekarz ocenia węzły chłonne, a gdy są powiększone, nie zezwala na pobranie krwi od tej osoby aż do wyjaśnienia przyczyny ich powiększenia. Ogląda także skórę, czy nie ma zmian zapalnych, alergicznych lub zranienia, stłuczenia. Następnie osłuchuje płuca, serce i w razie konieczności wykonuje dokładniejsze badanie (np. gardła).

Po zakwalifikowaniu dawca podpisuje zgodę na pobranie krwi. Warto tu dodać, że w każdej chwili może się on wycofać, zrezygnować z oddania krwi. Nawet po jej oddaniu może zatrzymać całą procedurę, mówiąc np. że krew nie nadaje się do przetoczenia.

Trzy metody oddawania krwi:

Dawcy krwi mogą oddawać pełną krew lub poszczególne jej składniki. Do tego dostosowuje się metodę, jaka krew będzie pobierana.

■ Metoda konwencjonalna – dawca oddaje krew pełną w ilości ok. 450 ml, w czasie 5-8 minut (to równoważnik jednej jednostki krwi do przetoczenia). Krew pełna może być w ciągu roku pobierana nie częściej niż 6 razy od mężczyzny i 4 razy od kobiety. Przerwa po oddaniu krwi wynosi co najmniej 8 tygodni. W tym czasie powstają krwinki czerwone, dojrzewają, wchłaniają żelazo. Organizm regeneruje się i wszystkie ważne parametry wracają do normy.

■ Metoda plazmaferezy automatycznej – dawca oddaje tylko osocze (plazmę) w ilości 600 ml w czasie ok. 40 minut. Tą metodą można pobrać do 25 l osocza w ciągu roku. Przerwa po oddaniu osocza wynosi co najmniej 2 tygodnie.

■ Metoda trombaferezy – dawca oddaje tylko wybrane elementy komórkowe krwi (płytki w ilości 250 ml w czasie ok. 60 minut, w odstępach nie krótszych niż 4 tygodnie). Zabiegi trombaferezy można wykonać do 12 razy w ciągu roku, a przerwa miedzy nimi powinna wynosić co najmniej 4 tygodnie. Zabiegi aferezy (plazmaferezy i trombaferezy) można wykonać miesiąc po oddaniu krwi pełnej.

Anna Jarosz