Badania okresowe medycyny pracy. Jak się przygotować? Czy można nie przejść badań do pracy?

Weryfikacja

Autor: lek. Patryk Jasielski

W medycynie obecnie wyróżnia się wiele dyscyplin, z których każda zajmuje się różnymi aspektami zdrowia i choroby człowieka, profilaktyką czy promocją zdrowia. Jedną z bardzo potrzebnych dziedzin jest medycyna pracy. Zajmuje się ona m.in. badaniem wpływu środowiska pracy na zdrowie pracowników. W jakim czasie trzeba zrobić badania? Ile kosztuje wizyta i kto za nią płaci?

Spis treści

1. Badania okresowe medycyny pracy
2. Skierowanie na badania medycyny pracy. Czy można iść do lekarza medycyny pracy bez skierowania?
3. Ile kosztuje wizyta u lekarza medycyny pracy i kto za nią płaci?
4. W jakim czasie trzeba zrobić badania do pracy?
5. Czy można nie przejść badań do pracy?
6. Jak przygotować się do badania medycyny pracy?
7. Czy można rozpocząć pracę bez badań?
8. Czy należy się dzień wolny na badania lekarskie?

Medycyna pracy jest jedną ze specjalizacji lekarskich. Specjaliści tej dziedziny przeprowadzają szereg badań, które mają ocenić zdolność danej osoby do wykonywania określonego rodzaju pracy, ale nie tylko. Specjaliści medycyny pracy wystawiają także zaświadczenia potrzebne do uzyskania prawa jazdy, pozwolenia na broń, podjęcia edukacji w szkole/na studiach czy nauki nurkowania. Zajmują się jednak także profilaktyką, diagnostyką i leczeniem chorób zawodowych, czyli nabytych w wyniku pracy zawodowej.

Badania okresowe medycyny pracy

Aby móc legalnie zatrudnić pracownika, musi on zostać zbadany przez lekarza medycyna pracy. Ma to na celu wykrycie ewentualnych przeciwskazań, do wykonywania danego rodzaju pracy. Oprócz tego, zatrudniona osoba podlega regularnym badaniom okresowym, które podtrzymują zdolność do pracy.

W zależności od rodzaju pracy, zakres i częstotliwość badan okresowych jest różna. Ma to związek z faktem, że każde stanowisko pracy cechuje się narażeniem na działanie różnych szkodliwych czynników i wymaga różnej sprawności organizmu.

Bez wykonania okresowych badań pracownik nie może kontynuować pracy, a pracodawca nie może dopuścić go do pracy.

Okresowe badania medycyny pracy są wykonywane regularnie co 2-4 lata. Czas ten jest różny i zależy od stanowiska pracy oraz występowania narażenia na szkodliwe lub uciążliwe warunki pracy.

Również zakres wykonywanych testów w ramach badan okresowych może być różny, w zależności do indywidualnej specyfiki danego miejsca pracy. O tym jednak zawsze decyduje lekarz medycyny pracy.

Oprócz badan okresowych w medycynie pracy wyróżnia się także:

• Badanie wstępne – wykonywane przy przyjęciu danego pracownika na określone stanowisko pracy; należy je także przeprowadzać w przypadku zmiany stanowiska pracy, jeżeli wiąże się ono z innymi obowiązkami i/lub narażeniami
• Badania kontrolne – wykonywane w przypadku, gdy pracownik chorował dłużej niż 30 dni (przebywał na zwolnieniu chorobowym); mają na celu potwierdzenie, że nadal może on pracować na tym stanowisku

Skierowanie na badania medycyny pracy. Czy można iść do lekarza medycyny pracy bez skierowania?

Skierowanie na badania medycyny pracy jest niezbędne i wystawia je pracodawca. Zamieszcza w nim także różne potrzebne informacje, dotyczące m.in. charakteru wykonywanej pracy. Ma to pomóc lekarzowi w doborze testów, które oceniają sprawności niezbędne w danych czynnościach zawodowych. Skierowanie wystawiane jest w dwóch egzemplarzach – jeden trafia do lekarza medycyny pracy, a drugi jest przechowywany w aktach osobowych pracownika przez pracodawcę.

Ile kosztuje wizyta u lekarza medycyny pracy i kto za nią płaci?

Koszt wizyty u lekarza medycyny pracy jest różny i zależy od zakresu badań, które są w trakcie wykonywane. Im jest ich więcej i są bardziej specjalistyczne, tym oczywiście koszt całości rośnie. Cena wizyty prywatnie u specjalisty medycyny pracy to około 100-150 złotych. W przypadku badań niezbędnych do pracy: wstępnych, okresowych czy kontrolnych, całość kosztów (a więc także wykonywanych badań) ponosi jednak pracodawca, który kieruje pracownika do specjalisty.

W jakim czasie trzeba zrobić badania do pracy?

Badania do pracy są niezbędne do rozpoczęcia pracy na danym stanowisku. Muszą być one wykonane przed podjęciem czynności związanych z praca. Przepisy dotyczące prawa pracy nie określają jednak dokładnie czasu, w jakim przyszły pracownik musi poddać się wstępnemu badaniu lekarskiemu lekarza medycyny pracy.

Czy można nie przejść badań do pracy?

Badania medycyny pracy mają za główny cel ocenić, czy dany pracownik jest zdolny do wykonywania pracy na danym stanowisku i w określonych warunkach. Osoba, która w wyniku wykonanych badań, zostanie oceniona jako niezdolna do pracy, (nie przejdzie badań do pracy) nie może podjąć się obowiązków na danym stanowisku pracy.

Jest możliwe, że nie przejdzie się badań do pracy, co związane jest z nieprawidłowym wynikiem danego testu (np. pogorszeniem widzenia i niemożnością odczytania liter na tablicy).

Jak przygotować się do badania medycyny pracy?

Aby badania medycyny pracy przebiegły sprawnie i bez problemów, należy odpowiednio się do nich przygotować. Przede wszystkim pracownik powinien wziąć ze sobą:

• Dokumenty świadczące o stanie zdrowia, jeżeli cierpi na choroby przewlekłe
• Okulary/soczewki/aparat słuchowy w przypadku problemów ze wzrokiem bądź słuchem
• orzeczenia o niepełnosprawności
• dokument tożsamości – np. dowód osobisty
• 2 egzemplarze skierowania na badania medycyny pracy

Oprócz tego wskazane jest zastosować się do kilku podstawowych zasad, co pozwoli na uzyskanie wiarygodniejszych wyników badań:

• Należy przyjść na badania wypoczętym i wyspanym
• W dniu poprzedzającym badania należy zastosować lekkostrawna dietę i unikać tłustych i obfitych posiłków
• Jeżeli ma być pobierana krew, to powinno się być około 12 godzin na czczo (czyli nic nie jeść przez 12 godzin, można jedynie wypić niewielką ilość wody)
• W dniu poprzedzającym badania zaleca się unikanie ciężkiego wysiłku fizycznego
• W dniu badania i poprzedzającym należy powstrzymać się od picia alkoholu

Czy można rozpocząć pracę bez badań?

Warunkiem możliwości podjęcia pracy jest pozytywne przejście badań pracowniczych, zarówno wstępnych, jak i okresowych czy kontrolnych. W przypadku negatywnego ich wyniku rozpoczęcie pracy jest niemożliwe. Podjęcie pracy bez wystarczającej sprawności organizmu może skutkować wypadkiem przy pracy lub utratą zdrowia. Ponadto w przypadku kontroli, praca bez badań okresowych wiąże się z nałożeniem kary na pracodawcę.

Taka sytuacja stanowi narażenie pracownika na utratę zdrowia lub życia, co grozi nawet więzieniem dla pracodawcy. Dodatkowo, w przypadku wystąpienia wypadku przy pracy czy choroby zawodowej, pracodawca musi pokryć koszty odszkodowania dla pracownika.

Czy należy się dzień wolny na badania lekarskie?

Badania lekarskie w ramach medycyny pracy są wykonywane w ramach godzin pracy. Na ten czas pracownik jest zwolniony z czynności zawodowych. Nie oznacza to jednak, że przysługuje mu cały dzień wolny na badania lekarskie. Po ich wykonaniu powinien niezwłocznie wrócić do pracy, gdyż jego nieobecność pracodawca może uznać za nieusprawiedliwioną i potrącić ten dzień roboczy z jego pensji oraz zastosować karę porządkową.

lek. Patryk Jasielski