Lekarz hematolog. Czym zajmuje się hematologia?

Hematolog to specjalista zajmujący się chorobami krwi i układu krwiotwórczego. Hematologia zajmuje się badaniem krwi, jej właściwości, pełnionych przez nią funkcji w organizmie, a co za tym wszelkimi chorobami związanymi z krwią i układem krwiotwórczym. Hematologię uważa się za dziedzinę interdyscyplinarną, bo łączy się ściśle z innymi działami medycyny, takimi jak: immunologia, serologia i transfuzjologia.

Spis treści

1. Kim jest hematolog?
2. Jakie badania zleca hematolog?
3. Jakie choroby diagnozuje hematolog?
4. Metody leczenia stosowane w hematologii

Kim jest hematolog?

Lekarz hematolog to specjalista hematologii. Hematologia to dość młoda (jej szybki rozwój nastąpił w połowie XX wieku), ale niezwykle dynamicznie rozwijająca się dziedzina medycyny. Wzrost zainteresowania nią wynika po części z rosnącej liczby chorych na schorzenia krwi i układu krwiotwórczego. Trzeba przy tym pamiętać, że często schorzenia krwi i układu krwiotwórczego mogą być sygnałem innych chorób, np. niedokrwistość z powodu niedoboru żelaza może wskazywać również na problemy z układem pokarmowym lub moczowym, a nadkrwistość może być pierwszym objawem nowotworu nerki lub nowotworu centralnego układu nerwowego.

Jakie badania zleca hematolog?

Hematologia bazuje przede wszystkim na analizie krwi. Często już z podstawowej morfologii krwi, gdzie oznacza się liczbę krwinek czerwonych, krwinek białych, stężenie hemoglobiny, ilość hematokrytu oraz inne parametry np. płytki krwi, OB lub CRP, lekarz może wywnioskować, że ma do czynienia z niedoborami żelaza, stanem zapalnym, przewlekłym zakażeniem lub chorobami autoimmunologicznymi.

By postawić prawidłową diagnozę konieczne jest często wykonanie szczegółowych badań laboratoryjnych, np. biochemii krwi (analizuje się skład osocza krwi, czyli bada się m.in. poziom kreatyniny, mocznika, glukozy, elektrolitów, bilirubiny, amylazy) i rozmazu (dzięki któremu można potwierdzić lub wykluczyć m.in. zakażenia wirusowe, bakteryjne bądź grzybicze, choroby zakaźne, zaburzenia szpiku kostnego lub niedoczynność tarczycy).

Hematolog może też skierować na badania szpiku kostnego, biopsję szpiku kostnego lub biopsję węzłów chłonnych, ale też na tak podstawowe badania jak prześwietlenie klatki piersiowej czy wykonanie badania ultrasonograficznego.

Jakie choroby diagnozuje hematolog?

Do hematologa trafiają najczęściej osoby, które wykonały ogólne badanie krwi, a wyniki wyszły nieprawidłowe. Na początku lekarz przeprowadza szczegółowy wywiad z pacjentem, pyta nie tylko o przebyte w przeszłości choroby, czy występujące schorzenia w rodzinie, ale też o tryb życia (dieta, aktywność fizyczna). Najlepiej spisać sobie wcześniej wszystkie objawy, z którymi mamy do czynienia, bo nawet tak z pozoru błahe symptomy, jak drażliwość, senność, łamliwe paznokcie, wypadające włosy czy bóle głowy, mogą stanowić dla lekarza istotną informację o tym, że cierpimy np. na jedną z najczęściej występujących chorób z zakresu hematologii, czyli niedokrwistość.

Inne schorzenia krwi i układu krwiotwórczego, którymi zajmuje się hematologia to:

• niedokrwistości
• niedokrwistość hemolityczna
• niedokrwistość megaloblastyczna
• niedokrwistość aplastyczna
• niedokrwistość Addisona-Biermera i in.
• białaczki
• ostre białaczki szpikowe
• ostre białaczki limfoblastyczne
• białaczki przewlekłe
• chłoniaki
• ziarnica złośliwa
• chłoniaki nieziarnicze i in.
• szpiczak mnogi
• skazy krwotoczne (naczyniowe, płytkowe, osoczowe wrodzone i osoczowe nabyte)
• nadkrwistość (w tym czerwienica prawdziwa)
• leukopenia
• nadpłytkowość samoistna
• trombofilia (nadkrzepliwość)
• granulocytopenia
• agranulocytoza
• mastocytoza układowa
• mielofibroza

Metody leczenia stosowane w hematologii

Niektóre schorzenia z zakresu hematologii są w miarę łatwe do zdiagnozowania i proste w leczeniu, a co najważniejsze nie stanowią zagrożenia dla życia pacjenta. Np. przy niedokrwistości z powodu niedoborów żelaza należy rozpocząć jego suplementację, a jednocześnie hematolog może zlecić wizytę u innych specjalistów, m.in. u ginekologa, jeśli istnieje podejrzenie, że niedobór żelaza wynika ze zbyt obfitych miesiączek.

Natomiast inne (np. choroby nowotworowe) wymagają dostosowanie leczenia do rodzaju choroby, stadium jej zaawansowania, ogólnego stanu zdrowia pacjenta. W przypadku chłoniaków często stosuje się chemioterapię, terapię przeciwciałem monoklonalnym, radioterapię. Przy białaczkach (oczywiście w zależności od rodzaju i zaawansowania choroby) sprawdza się chemioterapia oraz przeszczep szpiku od dawcy rodzinnego lub niespokrewnionego. Przy czym hematolog w takich wypadkach współpracuje z lekarzami innych specjalizacji m.in. onkologii, transplantologii, immunologii.