Aborcja w Polsce - kiedy można dokonać aborcji?

Aborcja to temat niezwykle kontrowersyjny. Do tej pory możliwość aborcji w Polsce regulowała ustawa o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerywania ciąży z dnia 7 stycznia 1993 r. wraz z późniejszymi nowelizacjami. Jednak przepisy mogą się zmienić, bowiem 22 października 2020 r. Trybunał Konstytucyjny zagłosował za zaostrzeniem prawa aborcyjnego.

Aborcja to bardzo kontrowersyjny temat, który zawsze wywołuje emocje. Obecnie (mowa o 23 października 2020 r.) przez Polskę przetoczyła się fala protestów związanych z decyzją Trybunału Konstytucyjnego o zaostrzeniu prawa aborcyjnego.

Spis treści

1. Aborcja - stan prawny
2. Aborcja - kto podejmuje decyzję?
3. Aborcja - czy jest potrzebna pisemna zgoda kobiety?
4. Aborcja - koszt
5. Aborcja - kiedy jest karalna?
6. Zmiany ustawy o planowaniu rodziny
7. Decyzja Trybunału Konstytucyjnego 

Aborcja - stan prawny

Kwestię aborcji w Polsce reguluje ustawa o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerywania ciąży z dnia 7 stycznia 1993 r. wraz z późniejszymi nowelizacjami. Ustawa nazywana jest kompromisem, bo wypracowała rozwiązania zadowalające zarówno zwolenników, jak i przeciwników aborcji.

W Polsce przerwanie ciąży, czyli aborcja, dopuszczone jest przez prawo tylko w trzech wyjątkowych przypadkach:

1. gdy ciąża stanowi zagrożenie dla życia lub zdrowia kobiety ciężarnej;
2. gdy badania prenatalne lub inne przesłanki medyczne wskazują na duże prawdopodobieństwo ciężkiego i nieodwracalnego upośledzenia płodu albo nieuleczalnej choroby zagrażającej jego życiu
3. gdy zachodzi uzasadnione podejrzenie, że ciąża powstała w wyniku czynu zabronionego* (np. kazirodztwo, gwałt).

Polecamy: Zespół Patau: przyczyny i objawy. Na czym polega leczenie dzieci z trisomią chromosomu 13?

Aborcja - kto podejmuje decyzję?

W przypadkach 1. i 2. przerwania ciąży dokonuje lekarz w szpitalu i jest ono możliwe "do chwili osiągnięcia przez płód zdolności do samodzielnego życia poza organizmem kobiety ciężarnej". Okoliczności umożliwiające aborcję potwierdza inny lekarz niż ten, który przerwania ciąży ma dokonać.

Wyjątkiem jest sytuacja, kiedy ciąża zagraża bezpośrednio życiu kobiety. W przypadku 3. wystąpienie okoliczności umożliwiającej aborcję musi najpierw potwierdzić prokurator, a przerwanie ciąży jest możliwe, "jeżeli od początku ciąży nie upłynęło więcej niż 12 tygodni". Warto wiedzieć, że prawo reguluje również kwalifikacje zawodowe lekarzy, które uprawniają do wykonania zabiegu aborcji.

Czytaj też: Zespół Edwardsa - ryzyko późnego MACIERZYŃSTWA

Aborcja - czy jest potrzebna pisemna zgoda kobiety?

Ciąża może być przerwana po uzyskaniu pisemnej zgody od kobiety. Jeżeli jest to osoba małoletnia lub całkowicie ubezwłasnowolniona, "wymagana jest pisemna zgoda jej przedstawiciela ustawowego". Jeśli osoba małoletnia ukończyła 13 lat, jej pisemna zgoda także jest wymagana, jeżeli nie - potrzebna będzie zgoda sądu opiekuńczego.

Osoba ubezwłasnowolniona, jeżeli stan jej zdrowia psychicznego na to pozwala, także powinna wyrazić pisemną zgodę na przerwanie ciąży. W podniesieniu do punktu 1. ustawa określa także, iż "przerwanie ciąży może być dokonane, jeżeli kobieta podtrzymuje zamiar przerwania ciąży po upływie 3 dni od konsultacji" [z lekarzem - przyp. red.].

Aborcja - koszt

Jeżeli kobieta objęta jest ubezpieczeniem społecznym lub posiada inne uprawnienia do bezpłatnej opieki leczniczej, ma prawo do bezpłatnego przerwania ciąży w publicznym zakładzie opieki zdrowotnej.

Aborcja - kiedy jest karalna?

Aborcja w innych przypadkach niż określone w ustawie (np. samodzielna aborcja farmakologiczna) jest zabroniona i w świetle polskiego prawa podlega karze.

Zmiany ustawy o planowaniu rodziny

W październiku 2012 r. posłowie Solidarnej Polski wysunęli projekt zaostrzenia przepisów dotyczących aborcji. Ich zdaniem ciąża nie powinna być przerywana w sytuacjach, kiedy występuje duże prawdopodobieństwo upośledzenia płodu. Po głosowaniu w Sejmie projekt skierowano do dalszych prac w komisjach sejmowych.

Prezydent wyraził w mediach swoje zaskoczenie takim obrotem spraw, zaznaczając, że nie powinno naruszać się kompromisu, jakim jego zdaniem jest obecna ustawa antyaborcyjna. (*Cytaty: Ustawa o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerywania ciąży z dnia 7 stycznia 1993 r. wraz z późniejszymi nowelizacjami)

Polecamy: CHOROBY GENETYCZNE: przyczyny, dziedziczenie i rozpoznanie

Decyzja Trybunału Konstytucyjnego 

Sędziowie Trybunału Konstytucyjnego uznali w dniu 22 października 2020 roku, że przepisy dopuszczające przerwanie ciąży w przypadku ciężkich wad płodu są niezgodne z konstytucją.

 W praktyce oznacza to, że legalna aborcja w Polsce będzie możliwa już tylko wtedy, gdy ciąża zagraża życiu lub zdrowiu matki oraz wtedy, gdy powstała w wyniku czynu zabronionego, na przykład gwałtu lub kazirodztwa. Uniemożliwia wykonanie aborcji w przypadku ciężkich wad płodu.

- Art. 4a ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 7 stycznia 1993 r. o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerywania ciąży (...) jest niezgodny z art. 38 w związku z art. 30 w związku z art. 31 ust. 3 konstytucji - uzasadniła w wyroku przewodnicząca TK sędzia Julia Przyłębska.

Przez Polskę w związku z decyzją przetoczyła się fala protestów. Kobiety chcą móc zdecydować o tym, czy chcą urodzić chore dziecko, czy wolą przerwać ciążę. Do tej pory miały taką możliwość.

Z powodu ciężkich wad płodu wykonywano w Polsce większość aborcji - w zeszłym roku było to 1074 z 1110 zabiegów.

Przeczytaj także:

• Aborcja poza Polską - regulacje prawne dotyczące przerywania ciąży w innych krajach
• Wpływ aborcji na psychikę kobiety
• Choroby genetyczne a przerwanie ciąży