Aborcja: regulacje prawne dotyczące przerywania ciąży

Aborcja zawsze budzi silne emocje, co ma odzwierciedlenie w regulacjach prawnych. W różnych krajach obowiązują różne przepisy prawne, dotyczące dopuszczalności usunięcia ciąży lub całkowitego zakazu aborcji.

Kobieta decyduje się na dokonanie aborcji z wielu przyczyn. Mogą to być wskazania medyczne (zagrożenie zdrowia czy życia kobiety, stwierdzenie ciężkich wad wrodzonych u płodu podczas badań prenatalnych), poczęcie w wyniku gwałtu lub stosunku kazirodczego, powody osobiste (kobieta czuje się za młoda lub za stara na dziecko, znajduje się w ciężkiej sytuacji materialnej, jest samotna, nie ma partnera), lub chociażby problemy rodzinne, złe relacje z partnerem.

Aborcja w rozumieniu zasad organizacji światowych

W różnych krajach obowiązują różne przepisy prawne, dotyczące dopuszczalności aborcji. I na ogół mają one niewiele wspólnego z ustawami, uchwalonymi przez organizacje światowe. I tak np. zgodnie z uchwaloną w 1989 r. przez ONZ Konwencją o Prawach Dziecka „dziecko oznacza każdą istotę ludzką w wieku poniżej 18 lat" (art.1) oraz "każde dziecko ma niezbywalne prawo do życia" (art.6).
W roku 2004 Trybunał Praw Człowieka w Strasburgu niejednogłośnie orzekł, że „nienarodzone dziecko nie jest uznawane za „osobę” bezpośrednio chronioną art. 2 Konwencji (prawo do życia), a nawet jeśli nienarodzone ma „prawo do życia”, to jest on implicite ograniczane przez prawa i interesy matki”.

Aborcja możliwa lub zakazana

W krajach, w których aborcja legalna jest na życzenie, dopuszczalna jest wyłącznie we wczesnym okresie ciąży. Po pierwszym trymestrze, poza szczególnymi wyjątkami, na ogół jest traktowana jako przestępstwo.
Do krajów o zaostrzonych warunkach dopuszczalności przerywania ciąży lub jej całkowitym zakazie w Europie należą: Malta, San Marino, Monako, Watykan, Liechtenstein, Irlandia i Polska.
W krajach, w których aborcja jest nielegalna lub mocno ograniczona, zdarza się, że kobiety jeżdżą na zabieg za granicę (np. z Polski do Niemiec, Szwecji, Wielkiej Brytanii).

Rozwiązania prawne dotyczące aborcji

Rozwiązania prawne dotycząca przerywania ciąży w poszczególnych krajach europejskich są bardzo różne. I tak np.
» Irlandia – to jedyny kraj UE, w którym aborcja pozostaje całkowicie zakazana i jest możliwa tylko w przypadku bezpośredniego zagrożenia życia kobiety. Art. 40 konstytucji gwarantuje nienarodzonym prawo do życia. Aborcja jest więc tu nielegalna.

» Hiszpania -  usunięcie ciąży jest dopuszczalne w następujących przypadkach: gdy ciąża jest skutkiem gwałtu (w pierwszych 12 tyg. ciąży), gdy zachodzi podejrzenie, że płód będzie uszkodzony, gdy zabieg jest konieczny dla uniknięcia bezpośredniego zagrożenia zdrowia lub życia ciężarnej. Pomimo że aborcja, z wyjątkiem szczególnych wymienionych przypadków jest nielegalna, w praktyce dostępna jest na życzenie kobiety. 

» Portugalia – aborcja jest dozwolona w tzw. szczególnych przypadkach, zbliżonych do tych w Hiszpanii. Jednak w praktyce większość zabiegów usunięcia ciąży wykonuje się na życzenie, pod pretekstem „zagrożenia dla zdrowia psychicznego kobiety”.

» Belgia – pomimo że kodeks karny ustanawia „karalność dla wszystkich osób, które w jakikolwiek sposób spowodowały sztuczne poronienie u kobiety”, zastosowanie tego artykułu jest wyłączone w przypadku, gdy „kobieta znajduje się w rozpaczliwej sytuacji” i zwraca się do lekarza o usunięcie ciąży przed upływem 12 tyg. od momentu poczęcia. Po upływie 12 tyg. dokonanie aborcji jest możliwe, gdy rozwój ciąży naraża na poważne niebezpieczeństwo zdrowie kobiety lub istnieje pewność, że dziecko może być dotknięte szczególnie ciężkim schorzeniem.

» Niemcy – aborcja jest legalnie dopuszczalna, gdy: kobieta okaże lekarzowi zaświadczenie, że przynajmniej 3 dni przed zabiegiem odbyła konsultacje, że aborcja zostanie dokonana przez lekarza, że od chwili poczęcia dziecka nie upłynęło więcej niż 12 tyg. Po upływie 12 tyg. aborcji można dokonać w przypadku, gdy istnieją podstawy do przypuszczeń, że dziecko może urodzić się upośledzone. W tej sytuacji aborcję dopuszcza się do 22 tyg. od chwili poczęcia.

» Francja – kobieta, którą ciąża stawia w rozpaczliwej sytuacji, może zwrócić się do lekarza z prośbą o jej przerwanie. Zabieg może być dokonany przed upływem 12 tyg., wyłącznie przez lekarza. Usunięcie ciąży może nastąpić w sytuacji, gdy kobieta po odbytych konsultacjach z lekarzem ponawia prośbę o zabieg i wyraża tę prośbę na piśmie. Przerwanie ciąży może być dokonane także w późniejszym terminie (do końca ciąży), jeśli po przeprowadzeniu badań i po dyskusji dwóch lekarzy stwierdza się, że rozwój ciąży stanowi poważne zagrożenie dla zdrowia kobiety lub gdy istnieje duże prawdopodobieństwo, że dziecko byłoby dotknięte ciężkim schorzeniem.
Koszty aborcji pokrywane są przez opiekę zdrowotną. Legalne jest ponadto podawanie poronnej pigułki „dzień po” uczennicom w szkołach, od 12 roku życia, bez informowania o tym rodziców.

» Austria – aborcja jest legalna, jeśli dokonana jest za zgodą kobiety w ciągu 3 pierwszych miesięcy trwania ciąży. Ze względów medycznych dopuszcza się też usunięcie ciąży powyżej 3 miesięcy aż do porodu oraz gdy kobieta ciężarna w momencie poczęcia nie miała ukończonych 14 lat. W praktyce aborcja dostępna jest na życzenie kobiety.

» Wielka Brytania – ciąża może być legalnie przerwana, jeśli dwóch lekarzy (może być tylko jeden) wyda opinię, że kontynuowanie ciąży stanowi większe ryzyko dla kobiety niż usunięcie ciąży lub jeśli istnieje ryzyko, że dziecko urodzi się upośledzone. Nie jest określony czas trwania ciąży, w którym może być dokonane jej legalne przerwanie. Obecnie nawet 11-letnie dziewczynki mają w Wlk. Brytanii zapewniony dostęp do tabletek antykoncepcyjnych i poronnych oraz aborcji, bez zgody i wiedzy rodziców.

» Włochy – przerwanie ciąży dozwolone jest w ciągu pierwszych 90 dni jej trwania. Dokonuje się jej na wniosek kobiety, potwierdzony przez lekarza placówki poradnictwa rodzinnego, placówki socjalno-medycznej lub lekarza zaufania w odpowiedniej placówce. Po 90 pierwszych dniach przerwanie ciąży może mieć miejsce, jeśli: ciąża lub poród wiązałyby się z ciężkim zagrożeniem życia kobiety, dziecko mogłoby urodzić się upośledzone.

» Dania – każda kobieta ma prawo do usunięcia ciąży na życzenie do końca 12 tyg. ciąży i w pewnych warunkach do jej przerwania po 12 tyg. (gdy ciąża, poród lub opieka nad dzieckiem pociągnęłyby za sobą ryzyko pogorszenia stanu zdrowia kobiety lub jej kondycji życiowej, gdy ciążą jest wynikiem kazirodztwa, gwałtu lub innego typu napaści seksualnej, gdy ciąża, poród lub opieka nad dzieckiem może stać się dla kobiety poważnym obciążeniem psychospołecznym. Praktycznie aborcja jest więc w Danii dopuszczona bez żadnych ograniczeń.

» Szwecja – kobieta ma prawo do swobodnego podjęcia decyzji o usunięciu ciąży do 12 tyg. jej trwania. Jednak i po tym terminie może to zrobić (do 18 tyg,). Przerwanie ciąży powyżej 18 tyg. wymaga zgody departamentu spraw socjalnych.

» Holandia – aborcja jest tu prywatną sprawą każdej kobiety. Oficjalnie aborcję „na żądanie” dopuszcza się do 3 miesiąca życia płodowego dziecka, w praktyce – nawet do 24 tyg., a często i później.