Tomografia komputerowa płuc

Tomografia komputerowa płuc umożliwia rozpoznanie i szczegółową ocenę wszelkich nieprawidłowości w drogach oddechowych. Dodatkowo umożliwia również lekarzowi ocenę innych narządów znajdujących się w klatce piersiowej. Jak przebiega tomografia płuc i kiedy lekarz ją zleca?

Spis treści

1. Kiedy potrzebna jest tomografia płuc?
2. Tomografia płuc: przygotowanie do badania
3. Tomografia płuc: przebieg badania
4. Co wykrywa tomografia komputerowa płuc?
5. Tomografia komputerowa płuc: działania niepożądane

Tomografia komputerowa płuc to badanie pozwalające na obrazowanie warstwowe znajdujących się w klatce piersiowej elementów układu oddechowego. Standardowo wykonuje się tomografię komputerową umożliwiającą zapisywanie i przekształcanie obrazów tak, by zebranym danym nadać jak największą wartość diagnostyczną.

Dawka promieni, jaką otrzymuje pacjent w czasie badania jest wyższa niż w tradycyjnym prześwietleniu RTG, ale badanie przynosi o wiele więcej informacji niż zwykłe prześwietlenie. Badanie można przeprowadzić z podaniem kontrastu lub bez niego.

Tomografią komputerowa płuc jest zlecana przy podejrzeniu poważnych schorzeń układu oddechowego w tym także przy podejrzeniu istnienia nowotworów płuc, zarówno tych pierwotnych, jak i przerzutowych. Badanie może być zalecone także wtedy, gdy lekarz chce sprawdzić postępy w leczeniu pacjenta.

Skierowanie na tomografię komputerową płuc, podobnie jak na wszystkie inne badania obrazowe, może wystawić tylko lekarz.

Kiedy potrzebna jest tomografia płuc?

Badanie tomograficzne jest najprostszą i najczęściej wykorzystywaną metodą diagnostyki obrazowej, która pozwala oceniać warstwowe przekroje narządów.

U ok. 50% osób pozwala postawić prawidłowe i ostateczne rozpoznanie, w 30% przypadków ma znaczenie pomocnicze, u 20% pacjentów uzupełnia proces diagnozowania.

Często wykonuje się je również dlatego, aby określić konieczność przeprowadzenia operacji.

Tomografia płuc: przygotowanie do badania

Osoby poddawane tomografii komputerowej płuc bez podania środka cieniującego nie muszą się w żaden sposób przygotowywać do badania. Osoby poddawane tomografii komputerowej z podaniem środka cieniującego powinny:

• pozostawać na czczo 4-6 godzin przed badaniem
• wcześniej wypić dużą ilość niegazowanych płynów, po badaniu również zalecane jest wypicie dużej ilości płynów (większa ilość produkowanego moczu zmniejsza ryzyko uszkodzenia nerek przez środek cieniujący)
• przed wyrażeniem zgody na badanie należy poinformować lekarza o ciąży, przebytych reakcjach na podanie środka cieniującego, chorobach tarczycy i chorobach serca, astmie, chorobach nerek, cukrzycy, uczuleniu na leki i lekach przyjmowanych przewlekle
• osoby, które przebyły reakcje niepożądane po podaniu środka cieniującego, powinny 12 i 2 godziny przed badaniem otrzymać glikokortykosteroid oraz ewentualnie lek przeciwhistaminowy; zastosowanie glikokortykosteroidu zmniejsza ryzyko wystąpienia skutków ubocznych podania środka cieniującego do mniej niż 1%

Tomografia płuc: przebieg badania

Badanie jest bezbolesne i trwa od 10 do 30 minut. Podczas badania leży się w specjalnym tunelu, który tworzą stół i obudowa samego tomografu. W czasie badania nie wolno się ruszać.

Osobom, które cierpią na klaustrofobię (strach przed zamkniętymi pomieszczeniami), pacjentom nadmiernie pobudzonym i małym dzieciom przed badaniem podaje się środki usypiające.

Pacjent kładzie się na stole, który następnie przesuwa się tak, że klatka piersiowa badanego jest otoczona szerokim pierścieniem urządzenia.

W czasie badania stół przesuwa się powoli o kilkanaście centymetrów.

Ponieważ w badaniach klatki piersiowej głowa znajduje się najczęściej poza obrębem tunelu urządzenia, zwykle nie powoduje to dyskomfortu u osób cierpiących na klaustrofobię.

Badanie trwa od kilku do kilkunastu minut (maksymalnie 30 minut) i nie jest bolesne. Faktyczny czas, przez który pacjent jest narażony na działanie promieniowania, jest znacznie krótszy i zazwyczaj wynosi kilkanaście sekund.

Tomografia z podaniem środka cieniującego (kontrastu)

Przed badaniem konieczne jest założenie wenflonu (dostęp do żyły). Badanie przebiega podobne jak opisano powyżej, ale podczas badania do żyły podawany jest (zwykle za pomocą automatycznej strzykawki) roztwór środka cieniującego. Może to spowodować przejściowe uczucie pieczenia w ręce oraz uczucie gorąca lub dziwny smak w ustach, które powinny szybko minąć. Gdyby tak się nie stało, należy powiadomić o tym lekarza przeprowadzającego badanie.

Czytaj też: Kontrast: po co go podawać i kiedy wywołuje uczulenie

Co wykrywa tomografia komputerowa płuc?

Tomografia komputerowa płuc umożliwia rozpoznanie i szczegółową ocenę anomalii powstałych w drogach oddechowych. Badanie wykrywa:

• zmiany zapalne
• zatory tętnicy płucnej
• niedodmę płuc
• rozedmę płuc
• obecność płynu lub zrostów w jamie opłucnej
• guzy nowotworowe – pierwotne i przerzutowe
• zwłóknienia płuc i marskość płuca
• wady rozwojowe płuc, oskrzeli i tchawicy
• zmiany pourazowe, ciała obce i uszkodzenia miąższu płucnego (np. w wyniku stłuczenia płuca przy upadku)

Badanie dostarcza także informacji o stanie innych narządów znajdujących się w klatce piersiowej, czyli serca, wielkich naczyń, węzłów chłonnych, ściany klatki piersiowej.

Tomografia komputerowa płuc: działania niepożądane

Badanie bez podania środka cieniującego jest bezpieczne.

Dawka promieniowania jonizującego jest znacznie większa (często nawet kilkadziesiąt razy) niż w przypadku zdjęcia radiologicznego klatki piersiowej. Narażenie na taką dawkę promieniowania jonizującego teoretycznie zwiększa ryzyko zapadnięcia na choroby nowotworowe, jednak nad ryzykiem tym zdecydowanie przeważają korzyści dla zdrowia wynikające z uzyskania dokładnego rozpoznania.

Natomiast po podaniu środka cieniującego u części badanych pojawiają się działania niepożądane. Są to zazwyczaj:

• nudności i wymioty
• świąd skóry, pokrzywka, zaczerwienienie twarzy
• gorączka
• duszność spowodowana skurczem oskrzeli, obrzękiem krtani albo obrzękiem płuc
• zawroty głowy
• podwyższenie lub obniżenie ciśnienia tętniczego, do wstrząsu włącznie
• zatrzymanie krążenia

Działania niepożądane o małym nasileniu występują nawet u 1 na 10 badanych osób, a ciężkie u <1 na 1000 (ale ryzyko to zależy od rodzaju stosowanych środków kontrastowych. Bezpieczniejsze dla pacjentów i dające mniej skutków ubocznych są środki niejonowe.

O autorze

Anna Jarosz

Dziennikarka od ponad 40 lat zaangażowana w popularyzację edukacji zdrowotnej. Laureatka wielu konkursów dla dziennikarzy zajmujących się medycyną i zdrowiem. Otrzymała m. in. Nagrodę Zaufania „Złoty OTIS” w kategorii „Media i Zdrowie”, Wyróżnienie Św. Kamila przyznawane z okazji Światowego Dnia Chorego, dwukrotnie „Kryształowe Pióro” w ogólnopolskim konkursie dla dziennikarzy promujących zdrowie oraz wiele nagród i wyróżnień w konkursach na „Dziennikarza Medycznego Roku” organizowanego przez Ogólnopolskie Stowarzyszenie Dziennikarze dla Zdrowia.

Przeczytaj więcej tekstów tej autorki

Anna Jarosz