Test HPV: kiedy warto go zrobić?

Test HPV, a raczej testy HPV, powstały dzięki biologii molekularnej. Testy wykrywające HPV czyli wirusa brodawczaka ludzkiego (Human papilloma virus) umożliwiają skuteczną profilaktykę raka szyjki macicy. Kiedy warto zrobić test HPV?

Spis treści

1. Test HPV - na czym polega
2. Test HPV - jak go przeprowadzić
3. Test HPV - ile kosztuje?
4. Test HPV - kto powinien zrobić?

Test HPV czyli test wykrywający wirus HPV (brodawczaka ludzkiego) to drugie obok cytologii badanie, które powinny wykonywać kobiety, co oczywiście nie znaczy, że mężczyźni są z niego zwolnieni, gdyż wirus HPV u mężczyzn może wywołać raka prącia i odbytu.

Cytologia to obecnie standardowe badanie, za którego pomocą wykrywa się nieprawidłowe komórki i wczesne zmiany szyjki macicy. Testy HPV idą o krok dalej: za ich pomocą sprawdza się, czy kobieta zarażona jest wirusem HPV, którego niektóre typy mogą prowadzić do rozwoju raka szyjki macicy – jeśli jego wynik jest pozytywny istnieje ryzyko, że w szyjce macicy są już zmiany przednowotworowe.

Jeśli wiemy, że jesteśmy zarażone wirusem brodawczaka ludzkiego czyli HPV (Human papilloma virus), możemy bardzo wcześnie podjąć środki zaradcze, a przede wszystkim skrupulatnie i systematycznie kontrolować stan zdrowia.

Test HPV - na czym polega

Dziś, dzięki metodzie PCR (łańcuchowa reakcja polimerazy) możliwe jest wykrywanie obecności DNA wirusa HPV oraz ocena jego onkogenności (nie wszystkie rodzaje wirusa HPV są rakotwórcze - obecnie wiadomo, że za 70 proc. przypadków raka szyjki macicy odpowiedzialne są wirusy HPV 16 i 18).

Technika PCR używana do szybkiego kopiowania materiału genetycznego powiela wybraną cząsteczkę DNA. W ten sposób wykrywa się DNA wirusa HPV. Testy oparte na tej metodzie są bardzo czułe i wiarygodne. Istnieją różne rodzaje testów HPV. Najczęściej wykonywane są:

• Test HPV DNA, który wykrywa 14 wysokoonkogennych typów wirusa HPV: 16, 18, 31, 33, 35, 39, 45, 51, 52, 56, 58, 59, 66 i 68.
• Test HPV mRNA - wykrywa pięć wysokoonkogennych genotypów HPV: 16, 18, 31, 33 i 45, co potwierdza ekspresję wirusowych onkogenów i produkcję onkogennych protein, wskazując bezpośrednio na zwiększone ryzyko rozwoju zmian nowotworowych.

Warto wiedzieć, że istnieją dwa modele testów HPV DNA: genotypowanie (bardzo szczegółowy wynik analizy) oraz skrining (ogólny wynik analizy).

Genotypowanie HPV pozwala wykryć kilkadziesiąt typów wirusa HPV i określić genotyp każdego z nich: w wyniku badania opisany jest osobno każdy typ wirusa (niektóre rodzaje testów HPV pozwalają dodatkowo określić, który z tych typów jest wysokiego, a który niskiego ryzyka).

Genotypowanie wirusów HPV pozwala wykryć jednoczesne zarażenie kilkoma typami wirusa HPV (i określić, czy są to wirusy wysoko, czy niskoonkogenne, co z kolei daje lekarzowi większą możliwość oceny ryzyka zachorowania), a także przewlekłe zakażenie wirusem HPV.

Testy skriningowe pozwalają wykryć mniejszą liczbę wariantów wirusa i przebiegają w dwóch etapach: w pierwszym z nich wykrywa się fragmenty DNA wirusa, ale bez ich identyfikacji – dopiero jeśli wynik jest dodatni, próbka poddawana jest kolejnemu testowi, w którym identyfikuje się typ wirusa, jednak wiele laboratoriów ogranicza taką analizę do HPV 16 i HPV 18, które odpowiedzialne są za najwięcej przypadków raka szyjki macicy.

Test HPV - jak go przeprowadzić

Do przeprowadzenia testu potrzebny jest wymaz pobrany z szyjki macicy, czasem także ze ścianek pochwy i sromu. Materiał do badania można pobrać u ginekologa, np. przy okazji robienia cytologii. Lekarz ma zestaw do transportu, w którym próbka jedzie do laboratorium.

Można także, w aptece lub w internecie, kupić zestaw pobraniowy i pójść z nim do lekarza lub położnej, którzy pobiorą próbkę do badania. Potem musimy wysłać materiał do laboratorium. Test HPV powinni także robić mężczyźni. U nich polega na pobraniu próbki do badania z rowka zażołędnego.

Test HPV - ile kosztuje?

Cena testu zależy od tego, ile typów wirusa badamy. Jeśli dwa najbardziej onkogenne, to koszt testu wynosi 140 zł, test 12 typów - 157 zł, 14 typów - 247 zł, 35 typów - 350 zł.

Test HPV - kto powinien zrobić?

Lekarze twierdzą, że test HPV powinni raz w roku robić wszyscy ludzie aktywni seksualnie. Szczególnym wskazaniem do wykonania testu HPV są nawracające, trudne do zdiagnozowania stany zapalne dróg rodnych kobiety oraz zapalenia cewki moczowej i żołędzi u mężczyzn.

Test powinno się zrobić przed planowaną ciążą - u około 20 procent kobiet, które poroniły, wykrywa się wirusa brodawczaka, podczas porodu natomiast może dość do zakażenia dziecka. Warto go wykonać także przy obecności nadżerek i brodawek w narządzie rodnym. Wskazaniem do wykonania testu HPV jest też kilkuletnie stosowanie antykoncepcji hormonalnej oraz wkładki domacicznej, zwłaszcza gdy towarzyszyły jej stany zapalne.