Pulsoksymetr - co to jest i jak działa?

Pulsoksymetr i pulsoksymetria pojawiły się w medycynie stosunkowo niedawno. Pulsoksymetr to urządzenie przypominające klips, które zakłada się na palec wskazujący. Jak działa pulsoksymetr? Czemu służy pulsoksymetria?

Pulsoksymetr (urządzenie pomiarowe) najczęściej zakłada się na palec, gdzie specjalny czujnik, dokonuje pomiaru pochłonięcia przez czerwone komórki krwi promieniowania, które pochodzi z nadajnika.

Pulsoksymetria to gałąź nowoczesnych badań, które pozwalają bezboleśnie i bezinwazyjnie mierzyć tętno oraz stopień wysycenia krwi tlenem, czyli saturację (saturacja to wysycenie cieczy gazem).

Wynik badania wykonanego aparatem przedstawiany jest w procentach. Przedstawia on ilość hemoglobiny, która jest wysycona tlenem.

Czujnik pulsoksymetru można założyć nie tylko na palec ręki, ale także na palec stopy, małżowinę uszną, skrzydełko nosa, czoło. U noworodków czujnik umieszcza się na stopie lub nadgarstku.

Spis treści

1. Pulsoksymetr - co to jest?
2. Pulsoksymetr - jak działa?
3. Pulsoksymetr - czemu służy?
4. Pulsoksymetr - wyniki saturacji
5. Pulsoksymetr - co wpływa na wynik?

Pulsoksymetr - co to jest?

Najprościej mówiąc jest to jest urządzenie elektroniczne składające się z dwóch ważnych części, czyli z jednostki centralnej i czujnika.

Czujnik zbudowany jest z nadajnika światła czerwonego i podczerwonego oraz z fotodetektora.

W trakcie oznaczenia dochodzi do pomiaru pochłonięcia przez erytrocyty (czerwone krwinki) w naczyniach włosowatych promieniowania pochodzącego z nadajnika.

Pulsoksymetr - jak działa?

Po wybraniu miejsca na ciele, gdzie zostanie umieszczony czujnik aparatu, zostanie on uruchomiony. Jeśli ręce lub stopy są zimne, wcześniej należy je rozgrzać, aby przywrócić w kończynie prawidłowy przepływ krwi. Gdy ręce są zmarznięte krew płynie wolniej, a to może być powodem zafałszowania otrzymanych wyników.

Podczas oznaczania wysycenia tlenem hemoglobiny krwi tętniczej wykorzystuje się zasadę spektrofotometrii transmisyjnej. Emitowane promieniowanie jest w pewnym stopniu pochłaniane przez krew znajdującą się w naczyniach krwionośnych.

Fotodetektor ma za zadanie zmierzyć powracający sygnał. Mierzony sygnał jest złożony z dwóch składowych: stałej i zmiennej (tzw. pulsującej). To właśnie ta składowa opisuje absorbancję pulsującej krwi tętniczej.

Wynik badania przedstawiony jest w procentach. Prezentuje on ilość hemoglobiny wysyconej tlenem, czyli oksyhemoglobiny.

Aparat mierzy również częstotliwości pracy serca (puls).

Pulsoksymetr - czemu służy?

Oznaczanie saturacji, czyli wysycenia krwi tlenem jest niezwykle istotnym badaniem, które pozwala przeciwdziałać rozwijającej się u pacjenta niewydolności oddechowej. Zazwyczaj jest wykorzystywana u pacjentów hospitalizowanych.

Badanie powinno być wykonywane także:

• u pacjentów z niewydolnością oddechową
• przy kontrolowaniu funkcji życiowych matki i płodu
• podczas wykonywania bronchoskopii
• przy kwalifikowaniu pacjenta do tlenoterapii
• podczas zabiegów wykonywanych w znieczuleniu ogólnym
• w okresie pooperacyjnym
• przy każdym znieczuleniu dziecka
• u każdego pacjenta, który jest w ciężkim stanie
• przy wentylacji jednego płuca

Pulsoksymetr - wyniki saturacji

O prawidłowej saturacji krwi tlenem mówimy, gdy jest ona na poziomie 95-98%.

U osób powyżej 70. roku życia za prawidłowa saturację uznaje się tę na poziomie 94-98%.

Podczas stosowanej tlenoterapii nasycenie tlenem krwi tętniczej powinno osiągnąć poziom 98-100%.

W przypadku osób palących tytoń wyniki będę nieco obniżone w porównaniu z osobami nie palącymi, ale nadal skład procentowy udział oksyhemoglobiny będzie powyżej 90.

Nieprawidłowa saturacja krwi tlenem przyjmuje wartości poniżej 90%, co może świadczyć o ciężkiej niewydolności oddechowej.

Trzeba jednak pamiętać, że pomiar pulsoksymetryczny dotyczy tylko wysycenia hemoglobiny tlenem, nie odnosi się do metabolizmu tlenowego na poziomie komórkowym. A zatem może się zdarzyć, że saturacja będzie wysoka natomiast na poziomie komórki będzie obniżona wartości tlenu.

Pulsoksymetr - co wpływa na wynik?

Jest wiele elementów, które mogą w istotny sposób wpływać na pomiar wysycenia tlenem hemoglobiny krwi tętniczej. Zalicza się do nich:

• czynniki upośledzające przepływ obwodowy krwi, czyli przepływ krwi w kończynach
• niska perfuzja tkankowa, czyli przepływ krwi przez tkankę
• chłodne miejsce wykonywanego pomiaru
• niekontrolowane ruchy pacjenta, drżenia mięśniowe
• nieprawidłowa hemoglobina, np. methemoglibina, czyli postać hemoglobiny, która powstaje na skutek utlenienia w przebiegu zatrucia substancjami chemicznymi (kwas acetylosalicylowy, sulfonamidy)
• obecność karboksyhemoglibiny, która powstaje w wyniku zatrucia tlenkiem węgla, czyli potocznie mówiąc czadem
• światło fluorescencyjne podnosi wartości saturacji
• choroby płytki paznokciowej (grzybica) a w przypadku kobiet ciemny lakier na paznokciach

Czytaj też: Hipoksemia (niedobór tlenu we krwi) – przyczyny, leczenie, powikłania

O autorze

Anna Jarosz

Dziennikarka od ponad 40 lat zaangażowana w popularyzację edukacji zdrowotnej. Laureatka wielu konkursów dla dziennikarzy zajmujących się medycyną i zdrowiem. Otrzymała m. in. Nagrodę Zaufania „Złoty OTIS” w kategorii „Media i Zdrowie”, Wyróżnienie Św. Kamila przyznawane z okazji Światowego Dnia Chorego, dwukrotnie „Kryształowe Pióro” w ogólnopolskim konkursie dla dziennikarzy promujących zdrowie oraz wiele nagród i wyróżnień w konkursach na „Dziennikarza Medycznego Roku” organizowanego przez Ogólnopolskie Stowarzyszenie Dziennikarze dla Zdrowia.

Czytaj więcej artykułów tej autorki

Anna Jarosz