Markery sercowe: rodzaje i normy. Wskazania do badania

Markery sercowe pozwalają na szybkie i poprawne zdiagnozowanie groźnych dla życia przypadków chorób układu krążenia, takich jak ostry zespół wieńcowy (ACS) czy ostra niewydolność serca. Enzymy sercowe są również podstawowym kryterium rozpoznania zawału serca. Co to są markery martwicy mięśnia sercowego? W diagnostyce i leczeniu jakich chorób układu krążenia są pomocne?

Spis treści

1. Markery sercowe - czym są?
2. Markery sercowe - najczęściej oznaczane
3. Markery sercowe - wskazania do wykonania badania

Markery sercowe to enzymy, które odgrywają kluczową rolę w diagnostyce chorób serca, a zwłaszcza niedokrwienia mięśnia sercowego. W oparciu o badania wykorzystujące markery biologiczne stawia się ostateczne rozpoznanie i podejmuje odpowiednie leczenie.

Markery sercowe - czym są?

Markery sercowe, a dokładniej markery martwicy mięśnia sercowego, to białka produkowane wyłącznie przez komórki mięśnia sercowego (miocyty), których stężenie we krwi wzrasta podczas uszkodzenia lub przeciążenia mięśnia serca, czyli w momencie śmierci (martwicy) komórki serca, która jest skutkiem niedotlenienia.

Stężenia poszczególnych markerów wzrastają, osiągają maksimum i wracają do poziomu prawidłowego w różnym czasie od uszkodzenia mięśnia sercowego. Markery sercowe o ujemnej wartości predykcyjnej (NPV) pozwalają wykluczyć ostrą chorobę układu krążenia, a markery o wysokiej dodatniej wartości predykcyjnej (PPV) są przydatnym narzędziem przy:

• określeniu wielkości, sylwetki, rytmu i ogólnej pracy serca
• rozpoznaniu i określeniu rozległości uszkodzenia serca i zlokalizowaniu niedrożnych tętnic
• ocenie ryzyka niepomyślnych rokowań wynikających z niedokrwienia serca (np. zgon, nawracające niedokrwienie, udar, niewydolność serca). Jednak najbardziej się je ceni ze względu na wczesne wykrywanie zawału mięśnia sercowego (możliwość wczesnego wykluczenia)

Enzymy sercowe są również pomocne w ustaleniu najodpowiedniejszego sposobu leczenia danego pacjenta. Pozwalają także na śledzenia przebiegu choroby.

Polecamy: Zawał serca - jak go rozpoznać?

Markery sercowe - najczęściej oznaczane

Troponiny (cTn) to białka obecne w włóknach mięśniowych serca, których zadaniem jest regulacja cyklu skurczowo-rozkurczowego mięśni serca i mięśni poprzecznych prążkowanych. Ze względu na wysoką czułość, oznaczenia cTn stały się podstawą procesu diagnostycznego oraz oceny ryzyka w przypadku ostrego zespołu wieńcowego. Pozwalają bowiem rozpoznać 2/3 pacjentów z  ACS.

Ich wzrost obserwuje się już kilka godzin po niedokrwieniu serca, a wartości maksymalną osiągają po około 24 godzinach od tego wydarzenia. W podwyższonym stężeniu utrzymują się około 7-10 dni.Do wzrostu ich wartości dochodzi w przypadku licznych, nawet minimalnych, urazów serca (stłuczenie, ablacja, rozrusznik, oparzenie, kardiowersja, cewnikowanie, zabieg kardiochirurgiczny), zawału serca, ostrej gorączki reumatycznej, stosowania cytostatyków, zastoinowej niewydolności serca, skrajnej niewydolność nerek, chorobie Pompego, przeszczepu serca, nadciśnienia, arytmia, niedoczynności tarczycy, zatorowości płucnej i sepsie.Peptyd natriuretyczny typu B (BNP lub NT-pro BNP) - jego prawidłowe stężenie pozwala na wykluczenie niewydolności serca w niemalże 100%. Jest to dobry wskaźnik zaawansowania niewydolności oraz czynnik rokowniczy, korelujący z efektywnością leczenia.

CK-MB - kinaza kreatynowa MB - to jedne z popularniejszych markerów uszkodzenia komórek mięśniowych (miocytów) serca. Ten enzym sercowy jest pomocny w diagnostyce i kontroli leczenia zawału serca, (wzrost aktywności CK-MB w zawale serca obserwuje się w 4-6 godzinie od pojawienia się objawów) choroby wieńcowej, urazu serca, choroby mięśni szkieletowych, niedoczynności tarczycy, zatrucia alkoholowego.

CK-MBmass jest niezbędny przy diagnozie zawału serca. Zaczyna wzrastać w trzeciej do dwunastej godziny zawału. Maksymalne stężenie uzyskuje w 24 godzinie. Poza zawałem mięśnia sercowego jego wzrost obserwuje się w chorobach mięśni prążkowanych, takich jak postępująca dystrofia, miopatia alkoholowa, niedoczynność tarczycy, ostre reakcje psychotyczne, jak również po drgawkach, niektórych lekach czy zastrzykach domięśniowych.

Markery sercowe - wskazania do wykonania badania

Badanie wykonuje się u pacjentów z podejrzeniem:

• ostrego zespołu wieńcowego (OZW)
• żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej (ŻChZZ)
• zawału serca
• ciąży pozamacicznej
• niewłaściwego poziomu digoksyny

A także u każdej innej osoby, która skarży się na bóle w klatce piersiowej, zwłaszcza jeśli należy do grupy ryzyka, tj. zmaga się z nadciśnieniem, cukrzycą, otyłością.

Czytaj też: Markery nowotworowe (wskaźniki nowotworowe): rodzaje i wyniki badań

Monika Majewska