Mammografia: wskazania i przebieg badania

Mammografia to radiologiczne badanie piersi, dzięki któremu można wykryć raka piersi we wczesnym stadium. Jakie są wskazania do mammografii i jak przebiega to badanie? W jaki sposób przygotować się do mammografii? Czy wynik mammografii jest zawsze wiarogodny?

Mammografia jest badaniem radiologicznym, czyli prześwietleniem. Nie wymaga znieczulenia. Tradycyjnym aparatem można wykryć guzki wielkości od trzech milimetrów. 

Mammografy cyfrowe pozwalają rozpoznać milimetrowe zmiany. Aparatura musi być standaryzowana wedle zasad Amerykańskiego Towarzystwa Radiologicznego i mieć wywoływarkę przystosowaną wyłącznie do zdjęć piersi.

W przypadku raka piersi czułość mammografii jest oceniana na 80-95 procent. 

Spis treści

1. Mammografia: wskazania
2. Mammografia: przygotowanie do badania
3. Mammografia: program przesiewowy
4. Jak przebiega mammografia?
5. Nieprawidłowy wynik mammografii
6. Czy mammografia jest wiarygodna?

Mammografia: wskazania

• wiek powyżej 35-40 lat - jednak od listopada 2015 roku American Cancer Society przekonuje, że kobiety nie obciążone żadnym dodatkowym ryzykiem zachorowania na nowotwory piersi powinny rozpoczynać badania mammograficzne dopiero w wieku 45 lat. Wszystko dlatego, że mammografia - zdaniem naukowców -  nie jest doskonałą metodą diagnostyczną i słabo się sprawdza zwłaszcza w przypadku młodszych kobiet
• bóle piersi
• podejrzenie zmiany w sutku: guz, wciągnięcie brodawki lub skóry, wyciek z brodawki, ograniczone bóle, torbiel, asymetria
• rozpoczęcie i trwająca terapia hormonalna
• przynależność do grupy zwiększonego ryzyka raka sutka (np. występowanie raka sutka w rodzinie, dysplazja gruczołu piersiowego)

Przerwa pomiędzy badaniami mammograficznymi powinna wynosić 2 lata. Po 50 roku życia powinno wykonywać się mammografię raz w roku.

Jak wykryć raka piersi? Sprawdź!

Mammografia: przygotowanie do badania

Badanie mammograficzne nie wymaga specjalnych przygotowań ze strony pacjentki, ale:

• w dniu, w którym planowana jest mammografia nie należy używać talku, balsamu, dezodorantu, ani kremu w okolicy górnej połowy ciała
• na badanie należy przyjść ze skierowaniem od lekarza
• jeżeli już wcześniej wykonywana była mammografia lub podobne badania, należy przynieść ich wyniki (klisze i odpisy).

Przed mammografią powiedz lekarzowi:

• ile masz lat
• kiedy miałaś ostatnią miesiączkę
• czy rodziłaś
• czy karmiłaś
• czy bierzesz leki hormonalne
• czy przeszłaś operacje piersi, bo po nich zostają blizny zaciemniające obraz
• czy ktoś w rodzinie chorował na raka piersi, jajnika lub prostaty
• czy robiłaś już badania piersi; jeżeli tak, musisz mieć przy sobie wyniki.

Mammografia: program przesiewowy

Program przesiewowy przeznaczony jest dla kobiet w wieku 50-69 lat, ubezpieczonych, które w ciągu ostatnich 2 lat nie wykonywały mammografii. Badania są bezpłatne i nie wymagają skierowania.

Kobiety, które nie kwalifikują się do objęcia programem profilaktycznym mogą również wykonać bezpłatne badanie piersi (mammografię lub usg) na podstawie skierowania, wydanego przez lekarza specjalistę (ginekolog, onkolog).

Jak przebiega mammografia?

Na płycie układasz piersi, najpierw jedną, potem drugą, a technik radiolog dociska je z góry drugą płytą. Następnie zmienia się położenie płyt. Teraz obejmują każdą pierś z boków. Musisz wytrzymać kilka sekund, jak zwykle przy prześwietleniu. Dostaniesz cztery klisze z dołączonym opisem lekarza.

Badaj się tuż po miesiączce, ponieważ piersi nie są wtedy tak napięte, obrzmiałe i wrażliwe na ból, a trzeba je ucisnąć zarówno dłonią przy badaniu palpacyjnym i samobadaniu, jak głowicą USG i płytą mammografu. Zwłaszcza mammografia wymaga dość silnego ściśnięcia piersi. Ale jeżeli boli, to... trzeba ją zrobić gdzie indziej! Są pracownie mammograficzne, gdzie można sobie samej dozować ucisk. Nie musisz się godzić potulnie na wszystko, wtedy z czasem zostaną wyeliminowane miejsca nieprzyjazne pacjentkom.

Nieprawidłowy wynik mammografii

Jeżeli wynik mammografii nie jest prawidłowy pacjentka zostaje skierowana do drugiego etapu badań: może to być mammografia uzupełniająca, USG lub biopsja cienkoigłowa.

Czy mammografia jest wiarygodna?

W 2014 roku w piśmie " British Medical Journal" ukazały się wyniki badań, z których wynika, że mammografia ma wątpliwą wartość. W eksperymencie wzięło udział 90 tysięcy kobiet w wieku 40-59 lat, które poddawane były badaniom na przestrzeni 5 lat. U części z nich wykonywano badania palpacyjne i mammografię, a pozostałe wykonywały tylko samobadanie piersi. 

Okazało się, że liczba kobiet, u których zdiagnozowano inwazyjnego raka piersi w okresie badania, była zbliżona w obu grupach. Natomiast liczba pacjentek, które z powodu raka zmarły, była niemalże identyczna. Okazuje się, więc, że mammografia nie przyczynia się do zmniejszenie śmiertelności u pacjentek z rakiem piersi, a właśnie w tym celu się ją wykonuje - by na czas wykryć niepokojące zmiany i je wyleczyć.

Wątpliwości co do skuteczności mammografii mają także specjaliści ze Szwajcarskiej Rada Medycznej (ang. Swiss Medical Board), zdaniem których programy przesiewowe tego typu powinny przejść ocenę pod kątem jakości i nie zalecają takich badań.

Mammografia - jak przebiega to badanie [wideo]

Agnieszka Paculanka