Kolonoskopia – co to jest za badanie? Na czym polega, ile trwa i jak się do niego przygotować?

Kolonoskopia to badanie, które umożliwia obejrzenie wnętrza całego jelita grubego przy użyciu giętkiego endoskopu (kolonoskopu) o grubości palca wskazującego. Głównym celem wykonywania kolonoskopii jest ocena błony śluzowej jelita grubego. Jak przygotować się do tego badania? Jak przebiega kolonoskopia?

Spis treści

1. Co to jest kolonoskopia?
2. Jak wygląda i na czym kolonoskopia? Przebieg badania krok po kroku
3. Ile trwa kolonoskopia? 
4. Kolonoskopia w znieczuleniu ogólnym czy bez znieczulenia?
5. Czy kolonoskopia jest bolesna?
6. Jaki lekarz przeprowadza kolonoskopię?
7. Wskazania do przeprowadzenie kolonoskopii. Kiedy zrobić kolonoskopię i co to daje?
8. Kolonoskopia – skutki uboczne
9. Jak się przygotować do kolonoskopii? Jak wygląda przygotowanie do badania?
10. Jak długo czeka się na wynik kolonoskopii?

Co to jest kolonoskopia?

Wokół kolonoskopii narosło dużo lęków, wątpliwości, mitów i niedomówień. Fakt, że kolonoskopia to badanie wykonywane przez odbyt, budzi niepokój i strach. Warto jednak przełamać te negatywne emocje, ponieważ kolonoskopia to badanie bardzo istotne w diagnostyce chorób jelit i całego układu pokarmowego.

Badanie kolonoskopowe polega na obejrzeniu wnętrza jelita grubego za pomocą specjalistycznego wziernika z kamerą. Obraz z tej kamerki jest przesyłany na zewnątrz i analizowany przez medyków.

Jak wygląda i na czym kolonoskopia? Przebieg badania krok po kroku

Kolonoskopia polega na wprowadzeniu do odbytu giętkiej rurki. Na jej końcu zamieszczona jest kamera, która również posiada swoje źródło światła. Pozwala to na dosłowne zajrzenie w głąb ciała pacjenta. Gastroenterolog lub inny lekarz posiadający uprawnienia do wykonywania kolonoskopii może w ten sposób zajrzeć całkiem dosłownie do wnętrza organizmu pacjenta i sprawdzić, czy w jelitach nie rozwija się niepokojąca zmiana lub choroba. Kolonoskopia pozwala na wczesne wykrycie zmian chorobowych, co daje dużo większe szanse na zdrowie i życie.

Jak wygląda zabieg kolonoskopii krok po kroku? Lekarz lub pielęgniarz smaruje okolice odbytu maścią, lub żelem, gwarantując w ten sposób znieczulenie. Powoli wprowadzana jest cienka elastyczna giętka rurka, która ma średnicę zbliżoną do grubości palca wskazującego. Sukcesywnie ta rurka jest przesuwana przez odbytnicę, zstępnicę, poprzecznicę i wstępnicę. Często zdarza się, że skutek wprowadzenia rurki do jelit, pacjenci oddają gazy. Lekarze mają świadomość, że jest to naturalne i nie trzeba się krępować.

1. Przed badaniem należy przebrać się w odzież ochronną i położyć się na leżance do badań. Najczęściej stosowane jest ułożenie na lewym boku z podciągniętymi kolanami w kierunku brody, w czasie kolonoskopii może jednak zaistnieć konieczność zmiany pozycji ciała w celu lepszego uwidocznienia jelit.

2. Lekarz ogląda najpierw okolicę odbytu (sprawdza, czy nie ma tam przetok, guzków krwawniczych, ropni), smaruje żelem miejscowo znieczulającym, a następnie wykonuje badanie per rectum (badanie palcem przez odbyt). Badaniu kolonoskopii może towarzyszyć uczucie rozpierania, wzdęcia oraz skurczów w jamie brzusznej, dlatego też może być wykonane w znieczuleniu ogólnym dożylnym, co pozwoli lepiej znieść badanie. Powietrze, które jest wdmuchiwane do światła jelita, aby uwidocznić jego ściany i umożliwić przesuwanie endoskopu coraz dalej, może powodować uczucie dyskomfortu. Nie należy się krępować, gdy gazy, bądź płyn wydostaje się w czasie badania przez odbyt, ponieważ jest to częsta sytuacja. Badanie kolonoskopii z reguły trwa od 15 do 40 minut. W niektórych przypadkach nie udaje się wprowadzić kolonoskopu do samego końca jelita grubego (tam, gdzie łączy się ono z jelitem cienkim). W takiej sytuacji lekarz może zlecić inne badania dodatkowe lub uznać, że wykonana niepełna kolonoskopia jest wystarczająca.

Czytaj też: Kolonoskopia - czy boli?

Ile trwa kolonoskopia? 

Badanie kolonoskopowe bywa krótkim, ale może też okazać się nieco dłuższym zabiegiem. Wynika to z konieczności "zajrzenia" do jelita na dość długim odcinku. Wszystko zależy od tego, z jaką dolegliwością zgłosił się pacjent, z podejrzeniem schorzenia czy profilaktycznie, a także od tego, co zobaczy lekarz w obrazie z kamery. Czas trwania kolonoskopii może więc wynosić od 15 do 40 minut.

Kolonoskopia w znieczuleniu ogólnym czy bez znieczulenia?

Podczas badania kolonoskopowego można skorzystać ze znieczulenia miejscowego, co oznacza znieczulenie okolic odbytu, do którego wprowadzana jest rurka z kamerą. Można jednak - i decyduje się na to wielu pacjentów, dla których myśl o kolonoskopii wydaje się niepokojąca - również skorzystać ze znieczulenia ogólnego.

W takim przypadku znieczulenie ogólne do kolonoskopii jest podawane dożylnie. Pacjent zasypia na kilkanaście minut i budzi się po badaniu. W wielu przypadkach poprawia to komfort osoby badanej. Należy jednak pamiętać, że każde znieczulenie, w tym znieczulenie do kolonoskopii, może u niektórych pacjentów powodować skutki uboczne. Ostateczną decyzję o ewentualnym znieczuleniu podejmuje pacjent z lekarzem, po rozmowie i rozważeniu argumentów "za" i "przeciw".

Czy kolonoskopia jest bolesna?

W przypadku zastosowania do kolonoskopii znieczulenia miejscowego okolic odbytu samo badanie nie jest bolesne. Również pacjent w znieczuleniu ogólnym nie czuje bólu. Jednak niekiedy już po badaniu mogą pojawić się przejściowe dolegliwości bólowe okolic odbytu lub bóle brzucha, które mogą mieć też podłoże nerwowe, ponieważ u części pacjentów kolonoskopia wiąże się ze stresem i niepokojem.

Jaki lekarz przeprowadza kolonoskopię?

Kolonoskopię wykonuje lekarz gastroenterolog, który jest "specjalistą od jelit". Jednak to nie jedyny obszar badawczy gastroenterologa, gdyż w jego gestii jest również badanie innych części układu pokarmowego, czyli żołądka, wątroby, trzustki, przełyku, dróg żółciowych.

Kolonoskopia polega na wprowadzeniu kolonoskopu do jelita grubego poprzez bańkę odbytnicy, esicę i okrężnicę zstępującą, poprzecznicę i okrężnicę wstępującą do zastawki krętniczo-kątniczej. Przy użyciu dodatkowych instrumentów, podczas kolonoskopii istnieje możliwość pobrania wycinków śluzówki do badania histopatologicznego i wykonania zabiegów endoskopowych takich jak

• usuwanie polipów (polipektomia);
• tamowanie krwawień z dolnego odcinka przewodu pokarmowego
• poszerzenie zwężeń jelitowych (np. po zabiegach operacyjnych);
• w nieoperacyjnych nowotworach paliatywne zmniejszenie masy guza w celu uzyskania drożności dolnego odcinka przewodu pokarmowego.

Wskazania do przeprowadzenie kolonoskopii. Kiedy zrobić kolonoskopię i co to daje?

Wskazania do wykonania kolonoskopii to:

• badanie profilaktyczne raka jelita grubego;
• polipy jelita grubego;
• krwawienia z dolnego odcinka przewodu pokarmowego;
• zmiana rytmu wypróżnień (zaparcia, biegunki, ołówkowate stolce);
• niedokrwistość z niedoboru żelaza;
• uchyłki jelita grubego;
• choroby zapalne jelit.

Kolonoskopia – skutki uboczne

Kolonoskopia należy do inwazyjnych badań. Z tego powodu po niej może utrzymywać się ból okolic odbytu. Kolonoskopia może też spowodować podrażnienie jelit, skutkujące biegunką, która może trwać do kilku dni. Może to być także skutek uboczny środków przeczyszczających podawanych przed badaniem.

Jak się przygotować do kolonoskopii? Jak wygląda przygotowanie do badania?

Odpowiednie przygotowanie do kolonoskopii należy rozpocząć na 7 dni przed badaniem:

• przerwać przyjmowanie preparatów żelaza;
• osoby przyjmujące leki antyagregacyjne (hamujące czynność płytek krwi) typu aspiryna, acard itp. – powinni przestać je przyjmować po wcześniejszej konsultacji z lekarzem, który zlecił stosowanie tych leków;
• osoby przyjmujące leki przeciwzakrzepowe typu sintrom, syncumar, acenocumarol – powinny koniecznie skontaktować się z lekarzem prowadzącym leczenie przeciwzakrzepowe w celu zmiany leków na heparynę niskocząsteczkową;
• chorzy na cukrzycę oraz inne poważne choroby przewlekłe mogące wpływać na przygotowanie do badania muszą wcześniej skontaktować się ze swoim lekarzem, aby indywidualnie ustalić szczegółowy plan postępowania;
• przerwać spożywanie owoców pestkowych, zwłaszcza z drobnymi pestkami (kiwi, truskawki, winogrona) oraz pieczywa z ziarnami, musli, siemienia, maku itp. Należy również unikać spożywania buraków czerwonych (buraki fałszują kolor śluzówki jelita).

Na 3 dni przed badaniem kolonoskopii należy

• nie spożywać posiłków stałych;
• wskazana jest dieta płynna - dowolna ilość kawy, herbaty, wody, soków bez miąższu owocowego oraz zup bez warzyw i dodatków.

W dniu poprzedzającym badanie kolonoskopii

• można zjeść jedynie śniadanie, bez napojów gazowanych i mleka;
• należy rozpoocząć stosowanie doustnych leków przeczyszczających (makrogoli lub fosforanów). W każdej pracowni ednsoskopowej, wykonującej kolonoskopię, przekazuje się pacjenotm informacje na temat przygotowania do badania oraz preparatów do zażycia.

Jak długo czeka się na wynik kolonoskopii?

Wyniki badania kolonoskopii, jeśli chodzi o sam opis, dostępne są - w zależności od ośrodka wykonującego badanie - od razu po badaniu lub w ciągu ok. 12-24 h po wykonaniu badania. Natomiast wyniki pobranego do badań materiału, jeśli planowane jest badanie histopatologiczne, są dostępne po ok. 2-3 tygodniach.

CZYTAJ TEŻ: Kolonoskopia – po badaniu. Czego spodziewać się po kolonoskopii?

Czy wiesz, jakie to badanie?

Pytanie 1 z 10

densytometria

badanie USG jamy brzusznej

nieinwazyjny pomiar gęstości kości za pomocą promieni RTG

przegląd stomatologiczny jamy ustnej

Następne pytanie

Katarzyna Głuszak

Ewa Ostrowicka