Koagulogram to badanie krzepliwości krwi. Jak odczytać jego wyniki?

Koagulogram to badanie krwi, oceniające jej krzepliwość. Koagulogram jest jednym z obowiązkowych badań zlecanych przed operacją, jednak wskazaniem do jego wykonania są także krwawienia z układu pokarmowego lub bardzo obfite miesiączki. Sprawdź, w jakich jeszcze przypadkach należy wykonać koagulogram, na czym polega badanie i jak odczytać jego wyniki.

Spis treści

1. Koagulogram - wskazania do wykonania badania
2. Koagulogram - jak odczytać wyniki badania?

Koagulogram to badanie krwi, którego celem jest oznaczenie liczby płytek krwi (trombocytów), odpowiadających za jej krzepnięcie. Prawidłowa liczba płytek krwi waha się od 150 do 400 tys./mm³ krwi. Liczba płytek powyżej 400 tys./mm³ krwi oznacza nadpłytkowość (trombocytoza). Nadmierna liczba płytek we krwi powoduje, że te łatwiej się ze sobą sklejają. W konsekwencji może dojść do powstawania zakrzepów, które zatykają naczynia krwionośne. Z kolei niski poziom trombocytów (poniżej 150 tys./mm³) zwykle jest przyczyną licznych krwawień. Wówczas mówi się o małopłytkowości (trombocytopenia).

Koagulogram - wskazania do wykonania badania

Koagulogram jest jednym z obowiązkowych badań zlecanych przed operacją. Wykonuje się je także wtedy, gdy zachodzi uzasadnione podejrzenie zaburzenia krzepliwości krwi, na które wskazują:

• przedłużające się krwawienia po zranieniu
• powtarzające się krwawienia z nosa, dziąseł (np. podczas mycia zębów) lub układu pokarmowego
• zbyt obfite miesiączki lub krwawienia pozamiesiączkowe
• siniaki, które pojawiają się nawet po niewielkim urazie
• pojawiające się wybroczyny na skórze i błonach śluzowych

Badanie układu krzepnięcia wykonuje się także przy podejrzeniu choroby wątroby, a także wtedy, gdy pacjent przyjmuje leki mogące wydłużyć proces krzepnięcia.

Ponadto koagulogram wykonuje się u osób poddawanych leczeniu przeciwkrzepliwemu (m.in. po operacjach serca i naczyń krwionośnych, z niektórymi zaburzeniami rytmu serca, cierpiących na żylną chorobę zakrzepowo-zatorową).

Cena koagulogramu w prywatnym laboratorium diagnostycznym wynosi ok. 50 zł.

Koagulogram - jak odczytać wyniki badania?

Badanie krzepliwości krwi obejmuje następujące parametry:

1. Czas koalionowo-kefalinowy (APTT) - czas częściowej tromboplastyny po aktywacji:

• norma: 28-34 sek. (w zależności od laboratorium)
• powyżej normy: wrodzony niedobór czynnika VIII (hemofilia A), IX (hemofilia B), XI (hemofilia C), afibrynogenemia, hipo- i dysfibrynogenemia, niektóre postaci choroby von Willebranda, obecność inhibitorów krzepnięcia (heparyna, produkty degradacji fibrynogenu, krążące antykoagulanty)
• poniżej normy: skrócenie czasu sugeruje nadkrzepliwość lub błędy techniczne w pobieraniu krwi

2. Czas protrombinowy (PT), inaczej czas tromboplastynowy, jest miarą zewnątrzpochodnego układu aktywacji protrombiny

• norma: 13-17 sek. lub 0,9-1,3 INR (2-4 INR zakres terapeutyczny) lub 80-120 proc. (wskaźnik Quicka)
• powyżej normy: wrodzony niedobory czynników II, V, VII, X, przewlekłe choroby miąższu wątroby, niedobór witaminy K, rozsiane wykrzepianie wewnątrznaczyniowe (DIC), białaczka, mocznica, choroba Addisona-Biermera
• poniżej normy: skrócenie czasu protrombinowego może wskazywać m.in. na zakrzepicę i trombofilię,

3. Czas trombinowy (TT)

• norma: ok. 15-20 sek.
• powyżej normy: zespół rozsianego wykrzepiania śródnaczyniowego, marskość i inne choroby wątroby, leczenie inhibiotorami trombiny (heparyna)

4. Czas batroksobinowy (reptylazowy - RT) to czas krzepnięcia osocza po aktywacji trombinopodobnym enzymem - reptylazą

Norma: 16-22 sek.

5. Fibrynogen jest α2-globuliną syntetyzowaną w wątrobie, która uczestniczy w procesie tworzenia skrzepu

• norma:1,8 - 3,5 g/L
• powyżej normy: choroby nerek (zespół nerczycowy, kłębuszkowe zapalenie nerek, zespół hemolityczno- mocznicowy), zawał serca i udar mózgu, choroby nowotworowe, plamica zakrzepowa małopłytkowa, kolagenozy, stosowaniu niektórych leków, w tym doustnych środków antykoncepcyjnych

WAŻNE! Stężenie fibrynogenu jest fizjologicznie podwyższone podczas miesiączki i w ciąży.

• poniżej normy: wrodzone niedobory fibrynogenu, choroby wątroby (piorunujące zapalenie wątroby, marskość, martwica wątroby, śpiączka wątrobowa), zespół rozsianego wykrzepianiaśródnaczyniowego (DIC), skazy fibrynolityczne (pokrwotoczne, pourazowe, pooparzeniowe, ostra białaczka promielocytowa, nowotwory)

6. Antytrombina III (AT III) jest naturalną glikoproteiną, która produkowana jest w wątrobie i jest inhibitorem proteaz serynowych

• norma: aktywność: 75-150 %
• powyżej normy: wirusowe zapalenie wątroby, niedobór witaminy K, leczenie sterydami anabolicznymi. Pojawia się także u pacjentów po przeszczepie nerki
• poniżej normy: m.in. uszkodzenie wątroby,  niewydolność nerek, choroba nowotworowa, zakrzepica naczyń, zatorowość płucna

Czas rekalcynacji osocza (CK), czyli czas krzepnięcia osocza po uwapnieniu, nie powinien być oznaczany z powodu małej czułości i specyficzności badania.

Opracowano na podstawie:

Diagnostyka laboratoryjna, pod. red. Szutowicz A., Raszei-Specht A., wyd. Gdański Uniwersytet Medyczny, Gdańsk 2009

Monika Majewska